စည်သူကျော် ၂၀၁၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလအတွင်းက မွန်ပြည်နယ် မော်လမြိုင်မြို့သို့ တာဝန်ဖြင့် သွားရောက်ခဲ့ရသည်။ မော်လမြိုင်သို့ရောက်ရှိခိုက် မရောက်ဖြစ်တာကြာပြီဖြစ်သော ကျိုက္ခမီ ရေလယ်ဘုရားနှင့်စက်စဲကမ်းခြေသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ အလုပ်ကိစ္စများပြီးပြတ်၍ နောက်တစ် နေ့ နံနက်စောစောတွင် မော်လမြိုင်မှ ကားဖြင့်ထွက်ခွာလာခဲ့သည်။ မြို့ပြအငွေ့ အသက်များ ခေတ္တခွာချ၍ တောတောင်တို့၏ အရိပ်အာဝါသများ ထုံမွှမ်းရာလမ်းခရီးဖြစ်လေသည်။ ကားလေး က လမ်းတစ်လျှောက် ရာဘာတောများကို တရိပ်ရိပ်ဖြတ်သန်းလာခဲ့သည်။ ကျိုက္ခမီသို့ရောက်လုဆဲဆဲလမ်းတစ်နေရာတွင် မွန်ရိုးရာလုံချည်အနီတီရှပ်အဖြူလေးများ ဝတ်ဆင်ထားသော အလှူခံအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကိုတွေ့ရလေသည်။အလှူခံအဖွဲ့သည် ထုံးစံအတိုင်းမော် တော်ယာဉ်များကို ရပ်တန့်စေ၍ ချိုသာကြည်နူးစွာ အလှူခံကြလေသည်။ လော်စပီကာမှ သီချင်း သံကလည်း သဒ္ဒါတရားကို နှိုးဆော်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတစ်နံတစ်လျားတွင် အလှူခံအဖွဲ့ များတွေ့ရတတ်သည်မှာ အထူးအဆန်းတော့မဟုတ်ချေ။ အလှူခံအဖွဲ့များမှ အလှူရှင်ကားများ၊ ဆိုင်ကယ်များသို့ အချိုရည်၊ ချိုချဉ်များပြန်လည်၍ မေတ္တာလက်ဆောင်ကမ်းကြသည်။ ယခုအလှူ ခံအဖွဲ့သည်လည်း ရောက်လာသမျှတို့အားကြွပ်ကြွပ်အိတ်ဖြင့်ထည့်၍ ပလက်စတစ်ပိုက်ကလေး များတပ်ထားသော အချိုရည်ထုပ်ကလေးများကို နည်းများမဆို လှူဒါန်းသမျှ ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ဖော ဖောသီသီ တုံ့ပြန်ပေးကမ်းဝေငှလျက်ရှိလေသည်။ မိမိတို့ကားလေးအလှူခံအဖွဲ့ကိုလွန်လာသည်နှင့် တွေ့ရသောမြင်ကွင်းက မိမိမျက်စိကိုပင် မိမိမယုံနိုင်အောင်ဖြစ်မိလေတော့သည်။ လမ်းဘေးဝဲယာတစ်လျှောက် ကြွပ်ကြွပ်အိတ်များ၊ ပလပ်စတစ်ပိုက်များကား ဖွေးဖွေးလှုပ်လျက်ရှိလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ဟုခေါ်ဝေါ်ကြသော အရွယ်စုံအိတ်များကို တွင်ကျယ်စွာ သုံးစွဲလျက်ရှိသည်ကို အားလုံးအသိပင်ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အဆိုပါအိတ်များသည် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ကိုရေရှည်တွင် ဆိုးရွားစွာထိခိုက်စေသောပစ္စည်းများဖြစ်သည်ကိုတော့ ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့် သိရှိသူနည်းပေလိမ့်မည်။ အဆိုပါပလတ်စတစ်အိတ်များသည် Non-degradeble ဟုခေါ်ဆိုသော လွယ်ကူစွာမ ပျက်စီးနိုင်သည့် ပစ္စည်းအမျိုးအစားဖြစ်သောကြောင့်မြေကြီးထဲတွင် နှစ်ကာလရှည်ကြာစွာတည် ရှိပြီး မြေဆီလွှာကိုညစ်ညမ်းစေသည်။ အလားတူရေတွင်လည်းမပျော်ဝင်သောကြောင့် ရေနေ သတ္တဝါများ၏အသက်အန္တရာယ်နှင့် ရေထုသန့်စင်မှုကို ဒုက္ခပေးလျက်ရှိသည်။ ယင်းသို့ ဗြဟ္မာဦး ခေါင်းသဖွယ်ဖြစ်သော ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးတွင် သုံးစွဲခြင်းမပြုကြတော့ချေ။ သို့ရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံမှာကား ကုန်ကျစရိတ်သက်သာခြင်း၊ သုံးစွဲရလွယ်ကူခြင်းတို့ကြောင့် အခိုင်အမာအားပေးလျက်ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၉၆၇ခုနှစ်မှစတင်၍ ပလတ်စတစ် ၉.၁ ဘီလျံတန်ကို ထုတ်လုပ်ခဲ့ရာတွင် ၆.၃ ဘီလျံတန်သည် စွန့်ပစ်အမှိုက်များဖြစ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အနက်မှ ၉% ကိုသာ ပြန်လည် အသုံးပြုနိုင်ခဲ့သည်။ သို့နှင့်ပလတ်စတစ်သည်ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကာဗွန်ပြီးလျင် သဘာဝပတ်ဝန်း ကျင်ကို အခြိမ်းခြောက်နိုင်ဆုံး အရာတစ်ခုဖြစ်လာသည်။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းအနေဖြင့် ထိုပြဿနာ ကို မည်သို့ပြောင်းလဲတားဆီးမည်နည်း။ငြင်းဆိုရန်သာ တစ်ခါသုံးပလတ်စတစ်ကို အသုံးပြုဖို့ ဖြစ်သည်။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ကမ္ဘာ့ အသားတင်ထုတ်လုပ်မှု၏ ၁၀ရာခိုင်နှုန်း၊ အလုပ်အကိုင် (၁၀)ခုတွင် တစ်ခုစသည်ဖြင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကိုအထောက်အကူပြုလျက်ရှိသကဲ့သို့ ပလတ်စ တစ်စွန့်ပစ်မှု၊ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု၊ ရေဆိုးစွန့်ထုတ်မှု စသည်တို့ကြောင့်လည်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှုကို ကြီးမားသော ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိနေပေသည်။ ခရီးသွား လုပ်ငန်းနယ်ပယ်ကျယ်ပြန့်လာသည်နှင့်အမျှ စီမံခန့်ခွဲနိုင်မှု အားနည်းခြင်းနှင့်အတူခရီးသွားလုပ် ငန်းမှ စွန့်ထုတ်သောအမှိုက်သရိုက်အညစ်အကြေးများသည်ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာအတွင်းနှင့် ကမ္ဘာ့ မြေဆီလွှာအတွင်းနိဂုံးကမ္ပတ် အဆုံးသတ်လျက်ရှိနေပေသည်။ ဤနေရာတွင် မေးစရာရှိသည်။ သို့ဖြင့် အဆိုပါ ကြွပ်ကြွပ်အိတ်များကို စနစ်တကျစွန့်ပစ် လျင်ရော။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို မထိခိုက်ပါပြီလော။ အဆိုပါ ပလတ်စတစ်အိတ်များသည် လွယ်ကူစွာ သူ့အလိုအလျောက် ဆွေးမြေ့ပျက်စီးခြင်းမရှိသဖြင့် မီးရှို့ဖျက်ဆီးကြသည်။ ယင်းသို့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးရာမှ ထွက်ပေါ်လာသော မီးခိုးများသည် အဆိပ်ငွေ့များပင်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာလေထု ကို ညစ်ညမ်းစေသည်။ ဖန်လုံအိမ်အာနိသင်ရှိပြီး ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အသီးသီးတွင် ပလတ်စတစ်အိတ်အသုံးပြုမှုကို သိသိ သာသာလျှော့ချလျက်ရှိသည်။၂၀၁၉ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလအတွင်းက ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၊ မာကတီသို့ သွားရောက်ခဲ့ရာတွင် စတိုးဆိုင်ငယ်များကအစ စူပါမားကတ်ကြီးများ အဆုံးလမ်းဘေးဈေးသည် များပါမကျန် ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ကို လုံးဝအသုံးမပြုတော့သည်ကို သတိပြုမိခဲ့သည်။ ထို့အပြင် တည်းခိုရာ ဟိုတယ်တွင်လည်း ပလတ်စတစ်သောက်ရေသန့်ဘူးကို မထားပေးဘဲ ပလတ်စတစ် ရေဘူးအစား ဖန်ပုလင်းဖြင့် သောက်ရေကို ထားပေးသည်ကိုတွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ချင်းမိုင်တွင် ဟိုတယ်၌် သွားတိုက်တံ၊ ဘီးစသည့် ပလတ်စတစ် အသုံး အဆောင်ပစ္စည်းများကို ထားပေးမထား။ ဧည့်သည်မှလိုအပ်၍ ရယူလိုလျှင် ဧည့်ကြို ကောင်တာ တွင် တောင်းယူနိုင်သည်။ နေ့တဓူဝ အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများကို ယင်းသို့ကန့်သတ်လိုက်ခြင်း ဖြင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အတွက် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ လျော့ကျသွားသလို ဧည့်သည်အတွက် ဖြည့်တင်းပေးရသည့် ကုန်ကျစရိတ်ကိုလည်း လျှော့ချပြီးသားဖြစ်သွားသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်မတော့ ဟိုတယ်များတွင် အခမ်းအနားတစ်ခုပြီးတိုင်း စွန့်ပစ်ရသည့်ရေ သန့်ဗူးများကား ကြောက်ခမန်းလိလိ၊ ထို့ပြင်တဝ အဝေးပြေးကားများပေါ်တွင် လိုလိုမလိုလိုအ သုံးပြုရန်ပေးထားသည့်ကြွပ်ကြွပ်အိတ်များ၊ စားသောက်စရာနှင့် လက်ဆောင်ပစ္စည်းများထုပ်ပိုး ရန်အတွက် ပလတ်စတစ်အိတ်များ။ ယခင်ကတော့ကြွပ်ကြွပ်အိတ်အသုံးပြုမှုလျှော့ချဖို့ ပညာပေး ဇာတ်လမ်းတိုလေးတွေရုပ်မြင်သံကြားမှာလာတာတွေ့ရသည်။ Refuse- ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ဖြင့် ထုပ်ပိုးပေးခြင်းကို ငြင်းဆိုဖို့၊ ယခုနောက်ပိုင်းတွင် ချည် ထည်အိတ်များကို ခရီးစဉ်ဒေသများတွင် အမှတ်တရပစ္စည်းများအဖြစ်ရောင်းချပေးရာ ကြွပ်ကြွပ် အိတ်ဖြင့်ထုတ်ပိုးပေးခြင်းကို ငြင်းဆို၍ ၎င်းအိတ်များဖြင့်သယ်ဆောင်သွားပါက ပတ်ဝန်းကျင်ညစ် ညမ်းမှုကို လျော့ကျစေပြီး ဒေသခံများ၏ ဝင်ငွေတိုးတက်ရရှိရေးကို အထောက်အကူပြုသည်။ Reuse- ပြန်လည်အသုံးပြုဖို့၊ ကြွပ်ကြွပ်အိတ်၊ ရေသန့်ဗူးစသည့် ပလတ်စတစ်အသုံးအ ဆောင်ပစ္စည်းများကို တစ်ကြိမ်တစ်ခါသာ အသုံးပြုခြင်းထက် အကြိမ်ကြိမ်ပြန်လည်အသုံးပြုခြင်း၊ သောက်သုံးပြီးရေသန့်ဗူးအခွံများကိုစွန့်ပစ်ခြင်းမပြုဘဲအကြိမ်ကြိမ်ရေပြန်လည်ဖြည့်တင်းသောက် သုံးခြင်း၊ သွားတိုက်တံများကိုပြန်လည်အသုံးပြုခြင်း။ဗြိတိန်တွင် အများသုံးရေသန့်ပိုက်ခေါင်းများ ကိုလူစည်ကားရာနေရာများတွင် ထားရှိပေးခြင်းဖြင့် ခရီးသွားများအနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ရေပုလင်း၊ ရေဗူးများတွင် ရေပြန်လည်ဖြည့်တင်းသောက်သုံးနိုင်သည်ဖြစ်ရာ ပလတ်စတစ်ရေဗူးအသုံးပြုမှု ကို လျှော့ချပစ်သည့်လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။Reduce - လျှော့ချအသုံးပြုဖို့၊ ပလတ်စတစ်ထုတ်လုပ်မှုနှင့်သုံးစွဲမှုကိုလျှော့ချရန်၊ ပလတ်စတစ်သုံးစွဲရန်မလိုအပ်သော နေရာများတွင် ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ကို မသုံးဘဲ အခြားအစားထိုး ထုပ်ပိုးမှှုကို အသုံးပြုရန်၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကုန်ပျော့၊ ကုန်မာ၊ အိမ်သုံးကုန်၊ စားသောက်ကုန် အရည်အဖတ်ကအစ အညစ်အကြေးစွန့်ပစ်မှှုအထိ ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ကို သုံးစွဲလျက်ရှိရာ လျှော့ချပစ်ရန် ကျိန်းသေပေါက်လိုအပ်သည်။ Recycle- အခြားအသုံးပြုနိုင်သောပစ္စည်းများအဖြစ် ပြောင်းလဲအသုံးပြုခြင်း။ ကော်ဖီမစ် အိတ်အခွံများဖြင့်ဖျာငယ်များ၊ လက်ကိုင်အိတ်များပြုလုပ်၍ အမှတ်တရပစ္စည်းအဖြစ်ပြန်လည် ရောင်းချသည်ကို ဟိုတယ်တစ်ချို့တွင်တွေ့ရှိရသည်။ ယင်းကဲ့သို့ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းကို ပြန်လည်ပြု လုပ်အသုံးချခြင်းဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှုကိုသက်သာစေမည်ဖြစ်သည်။ ပလတ်စတစ်အန္တရာယ်ကား ခရီးသွားလုပ်ငန်း ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ခြိမ်း ခြောက်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်မှာ အငြင်းပွားဖွယ်မရှိပေ။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကိုနိုင်ငံစီးပွားရေးအတွက် အားထားရသော ကျွန်းနိုင်ငံငယ်လေးများသည် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ စွန့်ပစ်အမှိုက်များကြောင့် အကျိုးသက်ရောက်မှုများခံစားလာရသည်။ စွန့်ပစ်အမှိုက်များကြောင့်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အလှ အပကိုအကျည်းတန်အရုပ်ဆိုးစေသည်ဖြစ်ရာ ခရီးသွားဆွဲဆောင်မှုကိုလျော့ကျစေသည်။ ထို့ ထက်ဆိုးသည်ကား ရေရှည်ဆက်သွားပါက သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အဖတ်ဆယ်မရအောင်ပျက်စီး သွားစေနိုင်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပလတ်စတစ်အိတ်၊ ဖော့ဗူးနှင့်ရေသန့်ဗူးတို့ကို အစားအသောက်နှင့် ကုန် ပစ္စည်း လက်လီရောင်းချသောနေရာများတွင်ရောင်းသူရော ဝယ်သူပါလှိုင်လှိုင်သုံးလျက်ရှိသည်။ အချို့ ကား တစ်အိတ်မလောက်၍ နှစ်အိတ်တောင်း၏။ တစ်အိတ်နှင့် တစ်အိတ်ထပ်ကိုင်၏။ ရောင်းသူ ကလည်းသဒ်ဓါကြည်ဖြူစွာတောင်းသလောက်ပေး၏။ အံ့ဖွယ်ပင်။ ခရီးစဉ်ဒေသများတွင် Local NGO များ၏ ဦးဆောင်စီစဉ်မှုဖြင့် အမှိုက်ကင်းစင်ရေး အမှိုက်ကောက်သည့် ကမ်ပိန်းများပြုလုပ်ကြသည်ကိုတွေ့ရှိရပါသည်။ အားပေးသင့်သည့်ကောင်း မွန်သောအစီအစဉ်များပါပေ။ သို့သော် ရှင်းသူကားရှင်း၊ သုံးသူကသုံး၊ ပစ်သူကပစ်ဆဲပင်။ United Nations မှ ထုတ်ပြန်ထားသည့် Sustainable Development Goals (၁၇) ချက်တွင် အမှတ်စဉ် (၁၂) ၌ “Responsible Consumption and Production” ဟူသော အချက်ပါဝင် သည်။ သို့သော် ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွင် တာဝန်သိစွာထုတ်လုပ်ခြင်းနှင့် သုံးစွဲခြင်းတို့ မရှိသမျှ Sustainable Development Goals နှင့်အလှမ်းဝေးနေမည်ဖြစ်ဆဲပင်။ TravellingJournal/Vol_1_Issue_22 Photo_ credit

ယဉ်ယဉ်လှ အင်းသားတို့ရဲ့ အထင်ကရအမှတ်အသား တစ်ခုဖြစ်တဲ့ အင်းရေပေါ်ဈေးကို ပြန်လည် အသက်သွင်းဖို့ အင်းလေးအခြေစိုက်လူမှုအဖွဲ့ အစည်းတွေက ကြိုးစားနေကြပါပြီ။ Save The Inle Lake မှ ကိုခင်မောင် လတ်ကတော့ ဒီအင်းလေးရေပေါ်ဈေးကို ပြန်ဖော်ထုတ်ဖု့ိ အချိန်အခါ ကောင်းတစ်ခုလို့ ဆိုပါတယ်။ ရေပေါ်ဈေးဆိုတာ ရေပေါ်မှာသာဈေး လုပ်ရတာမို့ ရေရှိမှလည်း ဖော်ထုတ်နိုင် မှာဖြစ်တယ်လို့ သူက ဆိုပါတယ်။ အရင်ကတော့ ရေပေါ်ဈေးဆိုတာက အများသိကြတဲ့ ဟဲယာရွာမဆိုရင် ရေပေါ်ဈေးရှိခဲ့တဲ့ရွာကြီးပဲလု့ိ ဆိုတာပါ။ ဒါပေမဲ့ အခုကတော့ ဟဲယာရွာမဆိုတာ ရေခန်းခြောက်ပြီး ရေမရှိတော့တဲ့ အတွက် ရေပေါ်ကနေ ကုန်းပေါ် ဈေးဖြစ်နေပြီး လက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ အနေအထားတွေပါလို့ အင်းလေးအခြေစိုက် ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်တွေက ပြောပြ ပါတယ်။ ရေထုပမာဏ နည်းပါးလာခဲ့တဲ့အတွက် ဟဲယာရွာမမှာတော့ ရေပေါ်ဈေးကိုပြန်လည်ဖော် ထုတ်လို့မရနိုင် တော့တဲ့ အနေအထားရှိနေတယ်လို့ ကိုခင်မောင်လတ်က ဆိုပါတယ်။ ရေမရှိတဲ့အတွက် ဟဲယာရွာမမှာတော့ ရေပေါ်ဈေးမရတော့ဘူးပေါ့၊ ဒါပေမဲ့ ရေပေါ်ဈေး လုပ်မယ်ဆိုရင် တစ်ခြားမှာလုပ်လို့ရတဲ့ ရေပေါ်ဈေးလုပ်မယ်ဆိုရင် လုပ်လို့ရတဲ့ရွာတွေတော့ ကျန်ပါသေးတယ်။ အဲဒီမှာ လုပ်မယ်ဆိုရင် ရနိုင်ပါတယ်လို့ Save The Inle Lake မှ ကို ခင်မောင်လတ်က ပြောပါတယ်။ ရေပေါ်ဈေးကို ကြေးစားကွင်း၊ နန့်ပန်ရွာ၊ မိုင်းပျိုး၊ ကေလာရွာ စတဲ့ရွာတွေမှာရေပေါ်ဈေးကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ် နိုင်တဲ့ အခွင့်အရေးတွေရှိပါသေးတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ နံပတ်တစ်ဖြစ်ခဲ့ပြီး ကျော်ကြားခဲ့တဲ့ ရေပေါ်ဈေးကို အတုလုပ်တဲ့သူက ထိုင်းနိုင်ငံက နာမည်ကြီး နေတာပါလို့ အင်းလေးမှာ နှစ် ပေါင်း(၄၀)ကျော်နေထိုင်လာခဲ့တဲ့ လုပ်ငန်းရှင် တစ်ဦးက ပြောပြပါတယ်။ “ ထိုင်းနိုင်ငံက ရေပေါ်ဈေးကို ရေပေါ်ဈေးနဲ့တူအောင်လုပ်ထားတာကိုး၊ ကိုယ့်နိုင်ငံမှာရှိတဲ့ဟာ တွေကျတော့ ဒါကိုမလုပ်နိုင်ကြဘူး။ တင်ပြခဲ့တာလည်း အတွင်းရေးမှူးဘဝမှာ အကြိမ်ကြိမ်ပါပဲ၊ ရေပေါ်ဈေးကို အသက်ဝင်ဖို့ ကြိမ်ဖန်များစွာပြော ဆိုခဲ့သော်လည်း ထူးမခြားနားပါဘူး။ ဖိုရမ်တွေ၊ အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲတွေ လုပ်ခဲ့တာလည်း အကြိမ်ကြိမ်ပဲ၊ အစိုးရဌာနကလည်းလုပ်တာပဲ။ ဒါလည်း တက်ပြောသေးတယ်၊ ရေပေါ်ဈေးကိစ္စတွေ၊ အင်း လေးကန် ကိစ္စတွေကို တက်ပြောခဲ့သေးတယ်။ အကြံပြုခဲ့တယ်။ ပြောခဲ့တယ် ။ ကိုယ်တိုင် လည်းလုပ်ခဲ့တယ်၊ ဒါပေမဲ့ ဖိုရမ်တို့ အလုပ်ရုံ ဆွေးနွေးပွဲတွေကပြောပြီး ပြီးရော၊ ပျောက်ထွက် သွားရော” လို့ ပြောလာသူက အင်းလေးအခြေစိုက် လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးပဲဖြစ်ပါတယ်။ ရေပေါ်ဈေးဘာကြောင့်ပျက်ခဲ့ရတာလဲ တချိန်တုန်းက အင်းလေးရေပေါ်ဈေးလို့ လူသိများခဲ့တဲ့ ဟဲယာရွာမရေပေါ်ဈေးက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်တစ်ရာခန့် ဝန်းကျင်ကတည်းက ရွာလယ်ရပ်၊ ရွာလည်ချောင်းနှင့် မြောက်ဘက်ရေပြင်မှာ ခင်းကျင်းရောင်းချခဲ့ကြတာလို့ လေ့လာမှတ်သားရပါ တယ်။ အဲဒီလို ခင်းကျင်းရောင်းချလာရာကနေ ရွာလယ်အောက်ဈေးညနေမှာ ရောင်းဝယ်စည်ကားတတ်သဖြင့် “ညခင်းဈေး”ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့ကြပြီး (၁၉၇၀) ခုနှစ်မှာ ““အင်းလေးရေပေါ်ဈေး”” ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲ ခဲ့လာခြင်း ဖြစ်တယ်ဟု မှတ်တမ်း များမှာဖော်ပြထားပါတယ်။ လက်ရှိမှာတော့ အင်း လေးရေပေါ်ဈေးဆိုပြီးမရှိတော့ပါဘူး၊ ယခင်က ဟဲယာရွာမမှာရှိခဲ့တဲ့ အင်းလေးရေပေါ်ဈေးက ဘာကြောင့် မရှိခဲ့ရတာလဲဆိုတာကိုလည်း မေ့မထား သင့်ပါဘူး။ ဟဲယာရွာမမှာ ရေမရှိတော့ပေမယ့် ကုန်းပေါ်ဈေးဆိုပြီးလုပ်ဆောင် နေပေမယ့် အတိုင်းအတာ တစ်ခုထိမအောင်မြင် ပါဘူး။ ရေပေါ်ဈေးပြန်လုပ်ဖို့ အစိုးရအဖွဲ့ကနေ ဘတ်ဂျတ်တွေနဲ့ ဆောင်ရွက်နေပေမယ့် တကယ့် အကျိုးထိရောက်မှုကတော့ မရှိသေးတာကိုတွေ့ နေရတယ်လို့ အင်းလေးမှာနေထိုင်သူူတွေက ဆို ပါတယ်။ လက်ရှိမှာတော့ အင်းတိုင်းရင်းသားဝန်ကြီးကတော့ ဟဲယာရွာမမှာလုပ်နေပေမယ့် ဖြစ်မလာသေးပါဘူး။ အရင်က တည်ရှိခဲ့တဲ့ ဟဲယာရွာမမှာ ဆိုပေမယ့် လက်ရှိမှာ ရေမရှိတဲ့အကြောင်းကြောင့် ဖော်ထုတ်လို့ အဆင်မပြေဘူးလို့ သုံးသပ်ပြော ကြားပါတယ်။ “နံပတ်တစ်ပြောချင်တာက ဟိုး အရင်က ရေပေါ်ဈေးဆိုတာ ရှိခဲ့တယ်။ ရေပေါ်ဈေးရှိခဲ့တုန်းက ဘယ်သူတွေဖျက်တာလဲဆိုတာ က အင်းသားတွေပဲဖြစ်တယ်။ အင်းသားတွေပဲပြန်ဖျက်တာ၊ ဘယ်လိုလူလဲဆိုတော့ အမှတ်တရပစ်္စည်းတွေရောင်းချတာ၊ လှေပေါ်မှာ ရှေးဟောင်း ပစ္စည်းရောင်းတဲ့အခါ နိုင်ငံခြားသားတွေက ရေပေါ်ဈေးကို ကြည့်ချင်လို့ ဈေးလာတယ်၊ လာလည် တယ် …၊ လှေတစ်စီးဝင်လာ ရင် လှေတစ်စီးဘေးနားမှာရောင်းတဲ့လှေတွေက လိုက်ပြီးကပ်လိုက်ကာ ရောင်းကြဝယ်ကြတယ်၊ အရောင်းဝယ်လုပ်ကြတာ၊ ရှေးဟောင်းရောင်းတဲ့ လှေတွေက တောက်လျှောက် လိုက်တာ၊ စက်လှေ နားကနေလိုက်တာဖြစ်တယ်။ ဝင်လု့ိထွက်လို့ အဆင်မပြေတော့ဘူး။ တဖြေးဖြေးနဲ့ အဆင် မပြေတော့ဘူး။ ရောင်းတဲ့သူတွေကိုလည်းအပြစ် မတင်ပါဘူး။ ရောင်းလိုက်ရရင် တော်တော်ကိုရ လိုက်တာကိုး၊ တစ်သောင်းတန်ဆိုပေမယ့် တစ်သိန်းလောက်နဲ့ရသွားတော့ တစ်ရွာလုံးက ဒီပုံစံပဲ ဖြစ်လာတယ်။ ဒီဟာရောင်းရင် အဆင်ပြေတယ်၊ တဖြေးဖြေးနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်ရောင်းတဲ့သူတွေ ကနောက်ကို ရောက်သွား ကြတယ်၊ ဒီလှေတွေပဲ ဝင်နေတော့ ရေပေါ်ဈေးကနေ တဖြေးဖြေးနဲ့ပျက် ကုန်ကော” လို့ ရေပေါ်ဈေး ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့တဲ့ အကြောင်းရင်းတွေကို ပြောပြပါတယ်။ ရေခမ်းခြောက်ခြင်းကလည်းအဓိကအချက် အင်းလေးကန်ထဲကို စီးဝင်လာတဲ့ ရေတွေနဲ့ အတူ နှုံးတွေကြောင့်လည်း ရေထွက်ဧရိယာတွေ ဟာ ကျဉ်းမြောင်း လာခဲ့တယ်။ ရေပေါ်ဈေးလုပ်တဲ့ နေရာကိုလည်း နုန်းတွေတက်လာပြီး ပြီးခဲ့တဲ့ (၂၀၀၈)ခုနှစ်ကနေ (၂၀၁၀)ခုနှစ် အတွင်းမှာ အင်းလေးကန် ရေခန်းခြောက်သွားခဲ့တဲ့ ဖြစ်စဉ်နဲ့ ကြုံခဲ့ရတယ်။ အဲဒီနားအနီးတဝိုက်လည်း ပက်ကြားအက်တွေ ဖြစ်ကုန်ကြတယ်။ ရေခမ်းသွားတော့ ရေပေါ်ဈေးကလည်း ရေပေါ်ဈေးက မဖြစ်နိုင်တော့ခဲ့ ရတာကလည်း အကြောင်းရင်းတစ်ခုပါပဲ။ ရေပေါ်ဈေးကိုနီးစပ်တဲ့ ဘုရားကုန်းပေါ်နားကို ကပ်ရွေ့လိုက်တယ်။ ကုန်းပေါ်ဈေးလုပ်ပစ်လိုက်တယ်၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက် ရောင်းတဲ့သူ တွေက ကုန်းပေါ်တက်ရောင်း၊ လည်ချင်ရင် ကုန်းပေါ်တက်လည်းဆိုတော့ ရေပေါ်ဈေးက ပျောက်သွားကုန်ဖြစ်သွားတယ်လု့ိ အင်းလေး ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ နုန်းတွေပြန်ဆယ်ကြမယ် အင်းလေးကန်အတွင်းမှာ ပိတ်ဆို့နေတဲ့နုန်းတွေကြောင့် ကုန်းပေါ်ဈေးဖြစ်ခဲ့ရတဲ့ ရေပေါ်ဈေးကို ပြန်ဖော်ထုတ် ချင်တယ်ဆိုရင် ပွဲတွေ အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲတွေ ပြုလုပ်မယ့်ကုန်ကျစရိတ်ကို နုန်းဆယ်ယူတဲ့နေရာတွေမှာ အသုံးချလိုက်ဟာ အင်းသားတို့ရဲ့ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းတွေ လည်းရရှိစေပါမယ်။ ဒါ့အပြင် နုန်းတွေကို ဆယ် ပါကစက်ယန္တရားတွေကို မသုံးဘူးပဲ စက်ယန္တရား ကုန်ကျမယ့်စရိတ်ကို ကမ်းပေါ်အရောက် နုန်းတစ် ပိဿာသတ်မှတ်ကာ ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ယူလိုက်မယ်ဆိုရင် အင်းလေးကန်ထဲက လူတွေလည်းအလုပ်အကိုင် အခွင့်အလန်းတွေရလာမှာ ဖြစ်တယ်။ ကန်အတွင်းက နုန်းတွေကလည်း ကမ်းစပ်ကို လာပို့ချင်းအားဖြင့် အင်းထဲက နုန်းတွေဟာ အပြင်ဘက်ကိုထွက်သွားခြင်းကြောင့် အင်းလေး ကန်ရဲ့ ရေဝပ်ဧရိယာက ပိုကျယ် လာပါမယ်၊ အဲဒီလိုစက်ကြီးတွေကို သိန်းပေါင်းသောင်း ချီပြီးဝယ်နေလည်း လက်ရှိမှာတော့ ဒီစက်ယန္တရားတွေနဲ့ ဆောင်ရွက်တာတွေကို တစ်ကြိမ်မှတောင် မလုပ်နိုင်သေးခဲ့ပါဘူး။ အခုလိုနည်းလမ်းတွေနဲ့ ဆောင်ရွက်မယ် ဆိုရင် အောင်မြင်သွားနိုင်ပါမယ် လို့ အင်းထဲမှာ နေထိုင်ခဲ့ကြတဲ့ ဒေသခံတွေက ပြောဆိုပါတယ်။ ဟဲယာရွာမမှာရေပေါ်ဈေးကိုဖက်မတွယ်ထားသင့် အင်းလေးရေပေါ်ဈေးကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ် စေချင်ရင်တော့ လက်ရှိကုန်းပေါ်ဈေးလုပ်နေတဲ့ ဟဲယာရွာမမှာ ဖက်မတွယ်ထားသင့်ဘူးလို့ ဒေသခံတွေကအကြံပြုလာပါတယ်။ “ ရေပေါ်ဈေးကိုလုပ်ချင်ရင်ရေနက်တဲ့အပိုင်းကို ရွေ့ရတော့မှာ၊ ဒေသခံတွေက ဖက်တွယ်ပြီးမထားသင့်ဘူး။ ရွာမကိုပဲ ငါတို့ရွာမပဲလို့ ဖက်တွယ်ပြီး မထားသင့်ဘူး၊ ရေပေါ်ဈေးကို ရွာမမှာကိုမထား သင့်တော့တာ။ ရွာမရဲ့ အရှေ့ဘက်မှာရှိတဲ့ ကေ လာရွာရှိတယ်၊ အဲဒီကေလာရွာက အင်းလယ် ခေါင်မှာရှိတယ်။ တော်တေ်ာများများက ရေနက် ပိုင်းမှာရှိတာပေါ့၊ ရေနက်ပိုင်းဘက်ကို ရွေ့ပြီး နေရာကျယ်ကျယ်လေးနဲ့ လုပ်မယ်ဆိုရင် ရေပေါ် ဈေးက ပြန်ပြီးဖြစ်လာနိုင်တယ် ”လို့ ဒေသခံတွေ က အကြံပြုပြောလာပါတယ်။ အဲဒီလို ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ပြီး ဆိုင်ခန်းတွေကိုလည်း သူ့နေရာနဲ့သူ ရောင်းချနိုင်အောင် ဖန်တီးသတ်မှတ် ပေးမယ်ဆိုရင် ရေပေါ်ဈေးဟာ ပြန်ပြီး ဖွံ့ဖြိုးလာမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကေလာရွာမှာရေပေါ်ဈေးကိုပြန်လည်ဖော်ထုတ်သင့် အင်းလေးရေပေါ်ဈေးကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ချင်တယ်ဆိုရင် ဟဲယာရွာမရဲ့ အရှေ့ဘက်မှာ ကေလာရွာ ရှိပါတယ်။ ကေလာရွာနား တစ်ဝိုက်မှာလုပ်ရင် အကောင်းဆုံးဖြစ်မယ်လို့ ဒေသခံတွေက ဆိုပါတယ်။ “ ကေလာနဲ့ ဇရပ်ကြီးနားမှာလုပ်ရင် အကောင်းဆုံးဖြစ်တယ်။ အကောင်းဆုံးနေရာပါပဲ လု့ိ အင်းထဲမှာ အနှစ်လေးဆယ်ကျော် နေထိုင်လာခဲ့တဲ့ ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးက ပြောပါတယ်။ ဘယ်လိုကူညီပံ့ပိုးမလဲ ရေပေါ်ဈေးကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ဖို့ဆိုရင် ဒေသခံအင်းသားတို့ကလည်း ပြန်လည် စိတ်ပါ ဝင်စားဖို့ ရှမ်းပြည်နယ် အစိုးရ၊ အရပ်ဖက်အဖွဲ့ အစည်းတွေက ပံ့ပိုးကူညီပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ရေပေါ်ဈေးပြန်လည်ရောင်းချဖို့ဆိုရင် ဒေသ ခံတွေအတွက် အဓိက ကတော့ လှေဖြစ်ပါတယ်။ လှေတစ်စီးကို ငါးသိန်း ဝန်းကျင်ရှိတာမို့ ရေပေါ်ဈေးမှာ ပြန်ရောင်းချမယ့် ဒေသခံတွေအတွက် ပံ့ပိုးပေးဖို့ နည်းလမ်းတွေကို စဉ်းစားပေးသင့်တယ်လို့ အရပ်ဖက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေက ဆိုပါတယ်။ ပြန်လည်ဆွဲဆောင်စေနိုင် လက်ရှိအင်းလေးဒေသကို လာရောက်ကြတဲ့ ခရီးသွားဧည့်သည်တွေရဲ့ စိတ်ဝင်စားမှုနှုန်းက လျော့မကျ သေးပါဘူး။ သဘာဝအလှတရားတွေ၊ ရှုခင်းတွေကြောင့် အင်းလေးကို လာရောက်လည်ပတ် နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အရင်ကထက်စာရင် ဧည့်သည်လာတာ နည်းလာတာမှန်ပေမယ့် စိတ်ဝင်စားမှုအပိုင်းမှာတော့ လျော့မနည်းသေးပါဘူး၊ရေပေါ်ဈေးဟာ ဒေသခံတွေအတွက် ရှိခြင်း၊ မရှိခြင်းဟာ သိပ်မထူးပေမယ့် ခရီးသွားတွေကို ဆွဲဆောင်စရာ အဖြစ် ပြန်လည်လုပ်သင့်တဲ့ အရာ တစ်ခုလို့ ကိုခင်မောင်လတ်က ပြောပါတယ်။ “ ရှိသင့်တဲ့ အရာတစ်ခုဖြစ်တာမို့ ခရီးသွားတွေအတွက် လည်ပတ်စေနိုင်မယ့် နေရာတစ်ခုဖြစ် စေလာမှာ ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် ရေပေါ်ဈေးကို ဖော်ထုတ်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်” ဟု ကိုခင်မောင်လတ် က အကြံပြုတယ်။ဧည့်လမ်းညွန်အသင်းဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ ဦးအောင်ထွန်းလင်းကတော့ ရေပေါ်ဈေးကို ပြန်လည်ဖော် ထုတ်ဖိုလိုပါတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ “ဧည့်သည်တွေကို ဆွဲဆောင်စေမယ့် အရာတစ်ခုပါ။ တကယ့်ကို လိုအပ်နေပါတယ်။ ဒီလိုပြန် ဖော်ထုတ် နိုင်မယ်ဆိုရင် အင်းသားတို့ရဲ့ ဓလေ့ ဓရိုက်တွေ၊ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုတွေကို ပြန်လည်ရှင် သန်လာစေပါမယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာတော့ မရှိတဲ့ ရေပေါ်ဈေးကို ပုံစံတူဖန်တီးပြီး နိုင်ငံခြားသားတွေကို ဆွဲဆောင်စရာအဖြစ် ဖန်တီးကာ ဒေါ်လာတွေကို ယူနေကြတာပါ။ ပုံစံတူကူးယူပြီး လက်ရှိမှာတော့ အောင်မြင်နေတဲ့ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံကို ပြန်လည်အတုယူနေရတဲ့အနေအထား တွေတောင် ရှိနေပါပြီ။ ထိုင်းရေပေါ်ဈေး၊ ပတ္တရားရေပေါ်ဈေးတု့ိကို နိုင်ငံခြားသားတွေကော ပြည်တွင်းက မြန်မာခရီးသွားတွေကပါ သွားလာလည်ပတ်နေကြတာပါ။ ရေပေါ်ဈေးနေရာကို သီးသန့်လုပ်ပြီး ဆိုင်ခန်းနဲ့ ရောင်းချနေတဲ့သူတွေက စီစီရီရီနဲ့ ရောင်းချနေ တာကို တွေ့မြင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်၊ ဒါကြောင့် ကမ္ဘာမှာ နံပတ်၁ ဖြစ်ခဲ့ဖူးတဲ့ အင်းလေးရေပေါ်ဈေး၊ မပြုမပြင်ပဲရှိနေခဲ့ တဲ့ အင်းလေးရေပေါ်ဈေးကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ဖို့ မလိုတော့ဘူးလားလို့ မေးလိုက်ချင်ပါတော့တယ်။ Travelling_JournalPhoto_U Aung Myo Min Din / Toewinlwin

ယဉ်ယဉ်လှ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း ရှေးဟောင်းအမွှေအနှစ် မွှေတော်ကက္ကူ ဘုရားတည်ရှှိရာ ဒေသသည် ပြည်တွင်းပြည်ပခရီးသွား ဧည့်သည်လာ ရောက်မှုရှိနေသော်လည်း ယင်းဒေသရှိ တိုင်းရင်းသားများမှာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ အကျိုးခံစားခွင့်ကို ရရှိသင့်သလောက် မရရှိသေးပေ။ ထို့ကြောင့် မွှေတော်ကက္ကူဘုရားကို အခြေပြုပြီး ဒေသပတ်ဝန်း ကျင်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် GIC အုပ်စုမှ ပြင်ဆင်လာကြပြီဟု ဦးခွန်ထွန်းဦး က ဆိုသည်။ လက်ရှိတွင် လိုအပ်ချက်များ ရှိနေသေးသော်လည်း GIC နှင့် ITC အဖွဲ့တို့ ပူးပေါင်းကာကက္ကူဒေသခရီးသွားလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် စတင် ဆောင်ရွက်နေပြီဖြစ်သည်။ ကက္ကူဒေသအား ခရီးသွားမြှင့်တင်နိုင်ရန်အတွက် ကြော်ငြာသွား မည်ဖြစ် သလို ယင်းဒေသတွင် နေထိုင်ကြသည့် သူများအနေဖြင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ အကျိုးအမြတ် များ ရရှိစေအောင် လည်း ကူညီ ဆောင်ရွက် သွားမည်ဖြစ်ပြီး ကက္ကူဒေသကို အခြေပြုုကာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို တိုးတက်လာစေရန် နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုဖြစ်သည့် ITC နှင့်ပူးပေါင်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ’’ လက်ရှိမှာက ဒီဒေသရဲ့ ထွက်ကုန်တွေကိုတော ရောင်းတော့ရောင်းနေရပါတယ်၊ ဒါပေမယ့် ကိုယ့်ဒေသရဲ့ ပစ္စည်းတွေကို တန်ဖိုးမြင့်ထွက်ကုန် အနေနဲ့ဘယ်လိုရောင်းချမလဲဆိုတဲ့အပိုင်းကတော့ အားနည်းနေသေးတာပေါ့’’ဟု ဦးခွန်ထွန်းဦးက ပြောသည်။ လက်ရှိတွင် ကက္ကူဒေသ ဝင်ကြေး အနေဖြင့် ပြည်နိုင်ငံခြား သားတစ်ဦးလျှင် သုံးဒေါ်လာ ကောက်ခံကြောင်းနှင့် ပြည်တွင်း ဧည့်သည်များကိုတော့ မကောက်ခံကြောင်း သိရသည်။ ဝင်ကြေးကောက်ခံခြင်းကို ဘုရားဂေါပကအဖွဲ့မှတာဝန်ယူကာကောက ်ခံနေပြီး ယင်းဒေသသို့ သွားရောက် လာရောက် လည်ပတ်ခွင့် ကိုလည်း အစိုးရက တရားဝင် ခွင့်ပြုပေးခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ကက္ကူဒေသတွင်ဟိုတယ်စတင်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ လက်ရှိတွင် ကက္ကူဒေသ၌ ဟိုတယ်တစ်ခုကို စတင်ဖွင့်လှစ်နိုင်ရန် တည်ဆောက်နေပြီဖြစ်သည်။ အခန်း၂၄ ခန်းပါဝင်မည့် လိုင်ကွန်း ဟိုတယ်ကို မြေဧက ၃ ဧက ပေါ်တွင် တည်ဆောက်နေပြီ ဖြစ်ကာ နိုဝင်ဘာ ပထမပတ်တွင် ဖွင့်လှစ်နိုင်အောင် ပြင်ဆင်နေပြီဖြစ်သည်။ ယခင်က ဒီမြေပေါ်တွင် CBT အနေဖြင့် အကောင်အထည် ဖော်ဆောင် ထားသော်လည်း အဆင်မပြေသည့်အတွက် ယင်းနေ ရာအား ဂရန် မြေရအောင် ဆောင်ရွက်ပြီးမှ လိုင်ကွန်းဟိုတယ်အနေဖြင့် ပြန်လည်ပုံဖော်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းဒေသတွင် ညအိပ်ဧည့်သည်ရှိပြီဆိုပါက ဒေသရှိ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် လမ်းလျှောက်ချင်သည့် သူများ၊ ရွာထဲတွင် သွားရောက်လည်ပတ်မည့်သူများရှိလာတော့မည်ဟု ဦးခွန်ထွန်းဦးက မျော်လင့်ချက် များစွာဖြင့် ပြောသည်။ ’’ ရွာထဲတ ကလေးတွေ ၁၀ တန်းအောင်ပြီဆိုရင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှာ စိတ်ဝင်စားတဲ့ သူတွေကို ခေါ်စုပြီး သင်တန်းတွေပေးမယ်၊ သူတို့ကို Guide ပုံစံမျိုး ပြန်ဖန်တီးပေးဖို့ လည်းရှိပါတယ်။ အဲဒါလည်း ITCနဲ့ ညှိနှိုင်းထားပါတယ်’’ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ မွှေတော်ကက္ကူဒေသသည် ရှိပြီးသားခရီးစဉ်ဒေသဖြစ်သော်လည်း ပိုပြီးကောင်းမွန်လာသည့် ဒေသတစ်ခုဖြစ်ရန်မှာ လိုအပ်နေသေးသည်။ ယင်းကြောင့် အခြေခံအဆောက်အအုံများ မပြည့်စုံသေးသည့်အတွက် ကက္ကူဒေသ၏ ထုတ်ကုန်များကို အများကြီးထုတ်လုပ်ရန် အဆင်သင့်မဖြစ်သေးချေ။ ’’ ရှိတော့ရှိတယ်။ ပုန်းဟင်း ဘက်ကို စက်လှေနဲ့ သွားလည်တဲ့ခရီးစဉ်တွေရှိတယ်။ ကက္ကူ ပတ်ဝန်းကျင် မှာလည်း စက်လှေနဲ့ သွားလည်တဲ့ခရီးစဉ်တွေရှိတယ်။ လမ်းလျှောက်တာတို့၊ စက်ဘီးစီးတာတို့၊ အဲဒီလို Package တွေလည်းရှိပါတယ်။ITC အဖွဲ့သည် ရှမ်းတောင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းတိုးတက်စေရန် ဆောင်ရွက်နေသည့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်သည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း အမျိုးအစားကို လုပ်ကိုင်သည့်အဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည်။ ယင်းအဖွဲ့နှင့် ပြီးခဲ့သည့် သြဂုတ်လ လောက်မှ စတင်ကာ GIC မှ တရားဝင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မွှေတော်ကက္ကူ ဘုရားကို အခြေခံပြီး ပတ်ဝန်းကျင် Community များကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေအောင် ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပြီး ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေး များစွာ လိုအပ်ချက်ရှိနေသေးသည့် ဒေသတစ်ခုဖြစ်နေသေးသည်။ လက်ရှိတွင်လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးမှာကောင်းမွန်လာပြီဖြစ်သည့်အတွက် နောင်တစ်ချိန်ကာလတွင် ကက္ကူဒေသမှာ ဆုံမှတ်လမ်း ကြောင်းပေါ်သို့ ရောက်ရှိလာမည်ဖြစ်သည်။ ကက္ကူဒေသမှ တဆင့် တောင်ကြီး၊ အင်းလေး၊ လွိုင်ကော်အထိ သွားရောက်နိုင်သည့် ခရီးသွားဆုံမှတ်တစ်ခု ဖြစ်လာတော့ မည်ဖြစ်သည်။ ယင်းကြောင့် မွှေတော်ကက္ကူဒေသ ဖွံ့ဖြိုးဖို့အတွက် ဘုရားဖူးရုံသပ်သပ် တစ်ခုတည်းဖြင့် မဟုတ်တော့ပဲ Activity များကို တွဲဖက်ဆောင်ရွက် သွားနိုင်မှသာ ဒေသ၏ ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှာ အရှိန် အဟုန်ဖြင့်တိုးတက် လာမည်ကတော့ အမှန်ပင်ဖြစ်ပါတော့သည်။ Travelling_Journal/Vol_1_Issue_17 Photo_GIC

သတိုးလွင်(ပထဝီဝင်) အိမ်တစ်အိမ်မှာ … မိသားစု (၇)ယောက်ရှိတယ်…. အဖေလုပ်သူက စစ်မှုထမ်းဘ၀ ပင်ပင်ပန်းပန်းငွေရှာဖွေခဲ့ပြီး အမေလုပ်သူကမိသားစုရပ်တည်ရေးအတွက် ဝင်ငွေနဲ့ မလောက်ရင် ချေးဌားရ၊ပေါင်းနှံရ နှင့် ကလေး(၅)ယောက် ကျန်မာရေး၊ ပညာရေးအတွက်လည်းချိုးခြံချွေတာစားရင်းမုန့်ဖိုးကြည့်ပေးခဲ့ရ၊ ဖတ်ဖတ်မောနေတဲ့အမေတယောက်…`` သားကြီးလုပ်သူက ဘွဲ့ရပြီးအလုပ်ရတယ်။ အဖေ့အတွက်နဲ့ ဓာတ်ဆီဆိုင်မှာ၊ အလုပ်ရတော့ဝင်ငွေကောင်းပြီး မိဘကို ထောက်ပံ့နိုင်ပြီး မျက်နှာ ကောင်း ရလေရဲ့၊ သမီးလတ်က လ.ဝ.က ရုံးမှာ အဝေးသင် တက္ကသိုလ် ကျောင်းတက်ရင်း အလုပ်ဝင် နေတော့ သူ့ဟာနဲ့သူအဆင်ပြေနေလေရဲ့၊ ကျေင်းစရိတ်၊ သွားလာဝတ်စားစရိတ် သူ့ဟာသူရှာဖွေပြီးဖူလုံတဲ့အပြင် မိဘကိုတောင် ဘုရားဖူး ခရီးပို့နိုင်သေးတယ်။ အမေလုပ်သူကသမီးလေးအတွက် အိမ်ထောင်ဖက်မမှားဖို့ လုပ်ငန်းခွင်မှာတွေ့ရတတ်တဲ့ နိုင်ငံခြားသား FRC တွေနဲ့ငြိမှာကိုစိတ်ပူနေလေရဲ့။ သားလတ်ကတချိန်တုန်းကသစ်စက်မှာလုပ်တယ်။ ခိုးသစ်တွေတင်းကြပ်လာတော့ ခါတိုင်း လိုဝင်ငွေမကောင်းတော့ပေ။ စုဆောင်းထားတာတွေလည်းပြောင်ပြီးအရက်လေးတမြမြနဲ့ငယ်ငယ်ရွယ်ရွယ်နဲ့ ဂျိုးသမား ဘဝရောက် မိဘနဲ့တော့သိပ်အဆင်မပြေလှ၊ သမီးထွေးကတော့ ကျောင်းမှာစာတော်သည်။ ၁၀တန်းကို ဂုဏ်ထူး(၃)ဘာသာနှင့် အောင်ပြီးပညာသင်ထောက်ပံ့ကြေးရ၍ မိဘကတောင် သိပ်မထောက်ပံ့ရ။ အမေကတော့ သမီးငယ်ပညာတတ်ကြီးဖြစ်ဖို့အားထားမျှော်လင့်ပြီးမုန့်ဖိုးကြိတ်ပေးတတ်သည်။ သမီးငယ်ကပညာမာနနဲ့မောင်နှမအကြားမာန်တက်နေ၏။ နို့ညှာသားလေးကတေ့ာလူချောလေးမှာဆက်ကျော်သက်ဖြစ်လာထိတိုင် အတန်းပညာအလယ်တန်းနှင့် ကျောင်းထွက်ခဲ့ရ သည်။ လုပ်ဖော် ကိုင်ဖက်မိသားစုမှ ငယ်စဉ်ကတည်းကချစ်၍မွေးစားပြီး စစ်သံတာဝန်ဖြင့် ပြည်ပနိုင်ငံခြားသို့ သွားရာတွင် ပြည်ပနိုင်ငံများကို အခေါက်ခေါက်သွား၍ မိသားစုထဲတွင် နိုင်ငံခြားရောက်ဖူးသူဖြစ်သည်။ သို့သော် ပညာတပိုင်း တစ ဟိုမရောက် သည်မရောက် နှင့် မှတ်ဉာဏ်မမှီ၍လားလို့ မိဘများက ဆရာဝန်နှင့်ပြသစစ်ဆေးကြည့်မှ အော်တစ်နစ်ဆင် (Semi Autism) ရောက်ဂါရှိ နေ၍မိသားစုထဲတွင်ငယ်စဉ်ကရေးပန်းစားခဲ့သော်လည်းအခုကြီးလာတော့ မိဘအပေါ် မကူညီနိုင်သည့်အပြင် နိုင်ငံခြားမှ စရိုက် တွေဝင်ပြီးဆုံးမ၍ မရတော့။နားမဝင်တော့ရပ်ကွက်ထဲမျာစိတ်ထင်တိုင်း လုပ်ချင်ရာလုပ်နေ၍ မိဘကလည်း မုန့်ဖိုးလည်း များများ မပေးတော့။ နိုင်ငံခြားပြန် မောင်လူတွေးဘဝကို ဘယ်လိုမိဘတွေ အထင်အမြင် မှန် လာပြီးဂရုဏာသက်အောင် ဘယ်လို လုပ်ကြမလဲဆိုတာမောင်လေး၊ ညီမလေးတို့ဝိုင်းစဉ်းစားကြပါလေ။ ပုံပြင်လေးကတော့ ဒါပါပဲကွယ်။ နိုင်ငံတနိုင်ငံသည် မိသားစုဘဝတစ်ခုပင် နိုင်ငံတနိုင်ငံတွင်လူဦးရေထူထပ်များပြားပြီးသဘာဝအရင်းအမြစ်ချို့တဲ့သော်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်လျှင် လည်းကောင်း၊ ရာသီဥတုကြောင့် မိုးခေါင်ပြီးအစာရေစာအတွက် သီးနှံထွက်နှုန်းမကောင်းလျှင် ဆင်းရဲ သည့်နိုင်ငံ (တတိယ ကမ္ဘာစာရင်းဝင်)ဖြစ်သည်။ GDP ဝင်ငွေမကောင်း ပြည်သူထံမှ အခွန်ငွေ TAX ရဖို့မလွယ်လျှင် ရပ်တည်ဖို့အတွက်ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများမှချေးငွေထောက်ပံ့ငွေအကူအညီရယူရစမြဲ။ ပထမကမ္ဘာ၊ ဒုတိယကမ္ဘာ စာရင်းဝင်နိုင်ငံများမှာတော့ သဘာဝအရင်းအမြစ် ရှိလင့်ကစားမုဆိုးမစီးပွားရှာသလို စားဝတ်နေရေး အတွက် အိမ်တိုင်ချွတ်မရောင်း ဘဲဦးနှောက်ကိုအသုံးချပြီး ပြည်သူတွေကို ပညာရေးကျန်းမာရေးအလေးပေးသည်။ နိုင်ငံသူနိုင်ငံသား လူငယ်မျိုး ဆက်သစ် တွေ ကျန်းမာ တောင့်တင်း ခေတ် ပညာ တတ် ကြီးတွေ ဖြစ်တော့ ဦးနှောက်ကိုအင်အား အသုံးချပြီး တိုင်းပြည် ချမ်းသာအောင် ဆက်လုပ်နိုင်ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ခရီးသွား လုပ်ငန်းကိုအောင်မြင်စွာလုပ်ငန်း နိုင်ငံ GDP ကိုများစွာအ ထောက်အကူဖြစ်အောင် လုပ်နိုင်သည့် နိုင်ငံများ၏ ခေါင်းဆောင်များ သည် အမျှော်အမြင် ကြီးပြီးခေါင်းဆောင်မှုစွမ်း ရည် ပြည့်ဝသူများ ကိုတွေ့ရ သည်။ အတွေ့အကြုံရှိရုံသာမက ခေတ် ပညာတက် အတွေးအခေါ်ရှိသူ တာဝန်ခံရဲသူ၊ တာဝန်ယူရဲသူ၊ တာဝန်ကိုထမ်းဆောင်နိုင်သူ(Capacity)ရှိသူများကို ရဲဝံ့စွာ နေရာပေး ပြီး ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု နည်းစွာဖြင့် ဦးဆောင်စေသည်။ ဘယ်အရာမဆိုအနှိုင်အရှုံးရှိမြဲမအောင်မြင်ခဲ့လျှင်လည်း တာဝန်ရှိသူ အနေဖြင့် သိက္ခာရှိစွာ နှုတ်ထွက်ပြီး တာဝန်ယူနိုင်မည့် သူ ကိုဂုဏ်ယူစွာလွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည် အစဉ်အလာများတွေ့ခဲ့ရ၏။ ခရီးသွား လုပ်ငန်း (Tourism Industry) သည် နိုင်ငံတိုင်း အောင်မြင်စွာလုပ်နိုင်ဖို့ မဖြစ်နိုင်ပေ။ နိုင်ငံရေး၊ လုံခြုံရေး၊ စစ်ရေး ရာသီဥတု အခြေအနေများသည်ရေးကြီးသကဲ့သို့ သဘာဝအရင်းအမြစ် ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်၊ လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ် ဟန်ချက် ညီစွာ အသုံး ချနိုင်သည်။ဦးနှောက်ကောင်းဖြင့် ဦးဆောင်နိုင်သည့် နိုင်ငံများတွင် အောင်မြင်ကြစမြဲ။ ပုံပြင်ထဲက မိသားစု တစုကဲ့သို့ပင် မိဘမှ အရေးကြီး သလို…..သားသမီးများမှ လည်းကြိုးစား အပြန်အလှန်လေးစားနေရာပေးမည်ဆိုလျှင် သာယာ၀ ပြောသော အိမ် ထောင်စုဖြစ်ပေလိမ့်မည် “အိမ်သာမှဧည့်လာမည် မဟုတ်လော့” Tourism Data ပြောင်းပြန်အချိုး (PAX Vs. Revenue) ခရီးသွားသိုင်းလောကသားများဆုံဖြစ်သည်.မနက်. Tourism Sector မှာခရီးသွာဆိုင်ရာData တိကျ မှန်ကန်စေရေး အတွက် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဦဆောင်သည်.အစည်းအဝေးဖြစ်၍လူစုံ၏။ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာနမှတရားဝင် ထုတ်ပြန် သည့် Tourism Statistics 2018အရ ၂၀၁၆မှ ၂၀၁၈ထိ Visitor Arrival အပေါင်း လက္ခဏာဖြစ်သော်လည်း၊ ခရီးသွား ပျမ်းမျှ နေထိုင်ရက်၊ တနေ.ကုန်ကျစရိတ်၊ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှနိုင်ငံတော်သို.တိုက်ရိုက်ဝင်ငွေ၂.၁ဘီလျံ$မှ၁.၆၅ဘီလျံ$ထိကျ ဆင်းသွားမှု သည် သက်ဆိုင်ရာ သို.မေးခွန်းထုတ်စရာများ ဖြစ်ခဲ.စေသည်။ လူတိုးလာသော်ငြားလည်း၊ စရိတ်ကြီးမား လာ သော်လည်း၊ Direct Contribution& SpendingPower ကျဆင်းခြင်းသည် ပြောင်းပြန် အချိုး ဖြစ်နေ သည် မဟုတ် လော? "Value Tourism မှ Volume Tourism" သို.ဦးတည်နေပြီလော! Tourism Revenue Data အမှန် Vs Taxation သံသရာ 12.6.2018 နေပြည်တော် MICC II တွင်ကျင်းပခဲ.သည်. ပထမဆုံးMyanmar Tourism Conference( MTC )တွင် Tourism Revenue & Taxation Policy ခေါင်းစဉ်ဖြင်.မိမိ တင်ပြဆွေးနွေးခဲ.ဖူးသည်။ငွေအား၊ ဉာဏ်အား၊ လူစွမ်း အားဖြင်.ဆွေးနွေးပြုစုခဲ.သောWhite paperမှာခြင်းတွင်းစာပေဖြစ်သွား လေပြီလား??၁နှစ်ကျော်ကြာမှ PostMTCActionPlanအနေဖြင့်Revenueအမှန်ရစေဖို.R&Dလုပ်ကြစို.နိုးထလာသည်မှာနောက်မကျသေးပေ၊သို.သော်Taxationအရိပ်ကခြောက်လှန့်နေဆဲဖြစ်၍ဘဝသံသရာတံတားဖြတ်သန်းကြရဦးမည်။ R & D ရထားကြီး ဖြတ်ဖို. ဇလီဖားတုံး ရေတွက်နေဆဲ.။ Value Tour R&D အတွက် $ ငွေတွေများစွာရင်းနှီးရမည်ဆိုရာ၌ လက်ရှိရင်းနှီးထားသည့် Degital Platfom အရင်းအနှီးပြုပြီး QR Quote စနစ်သုံးပြီးသက်ဆိုင်ရာဘာသာအလိုက် လိုရင်းတိုရင်းမေးခွန်းများကိုလေဆိပ်ရောက်နေရာ ဍ္ဍ်ပင် အချက်အလက်ရယူနိုင်မည်။ စာရေးသူအနေဖြင့်စားရင်းအင်းပညာရှင်၊ သုတေသနပညာရှင်၊ IT ပညာရှင်မဟုတ်၍ အသေအချာ မပြောနိုင် သော်လည်းနီးစပ်ရာနှင့်တိုင်ပင်ပြီးယခုကဲ့သို့အကြံဉာဏ်ရက်လေးကိုစမ်းသပ်လုပ်ကြည့်လျှင် အတိုင်းအတာတခုထိခရီးစဖို့ခြေတလှမ်း ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ Surrey QNA A4 (၂)မျက်နှာ သာရေးခဲ့သည်မှာခရီးရောက်မဆိုက် ဖြည့်ခိုင်းပြီး အင်္ဂလိပ်ကို ဘာသာဖြေရမည် ဆိုလျှင် မိမိကိုယ်တိုင်ပင် စိတ်မရှည်နိုင်ပေ။ Data အမှန်ရဖို့ဝေးစွ လူ(၁၀၀) ထံမှပင်မေးခွန်ဖြည့်ဖို့ ငွေအား၊စက္ကူများ လူအား၊ အချိန်အားသုံးရန် Sustainable Way နှင့် ဝေးလေစွ ခရီးသွားကုမ္ပဏီ Guide များထံမှ စစ်တမ်းကောက်နိုင်မည် ဆိုလျှင် Package Tour 15% ပင်မပြည့်သည့်ခေတ်တွင် မည့်သို့သော Visitor Arrival ဧည့်သည်အားလုံးထံမှ စစ်တမ်းဖြစ်နိုင်ပေမည် နည်း။ဟိုတယ်များမှ စားရင်းယူလျှင် Arrival တွင် ကောက်ယူသောစာရင်း၊ ရှေ့မှာတည်းခိုခဲ့သောစာရင်းများနှင့် Over Lap ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထိုကြောင့် နိုင်ငံခြားသားတက်သိပညာရှင်အဖွဲ့ Tourism / NGO အဖွဲ့များအကူအညီယူပြီး ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေး ဝန်ကြီး ဌာနမှ Focal Leader လုပ်ရန်လိုအပ်မည်ဟု အကြံပေးလိုသည်။ ဆက်စပ်ဝန်ကြီးဌာနမှာ အထူးသဖြင့် စီမံဘဏ္ဍာ ဝန်ကြီး ဌာန လက်အောက်ခံ ဗဟိုစာရင်းအင်းအဖွဲ့ (CSO) မှ Data update များ UNWTO / ASEAN နိုင်ငံများ၏ Tourism အဖွဲ့ အစည်း များ၏ ခရီးသွားလုပ်ငန်း သတင်းအချက်အလက်များခေါ် သုံးသပ်ပြီးမှ စစ်တမ်းအစီရင်ခံစာ ကနဦး ထွက်ရှိနိုင်မည်။ အခွန်ဆောင်ဖို့ အခွန်ရှောင်သူများဖြစ်ရသည့်အကြောင်း Arrival Pax ခရီးသည်စာရင်း အမှန်(အနီးစပ်ဆုံး) ရပြီဆိုပါစို့၊ ဝင်ငွေ( Tourism Money) အတွက်ဘယ်လိုတွက်ကြမလဲ ၊ Tourism $ တွေ ဘယ်ကိုစီးဆင်းကြမလဲ၊ Direct Contribution နိုင်ငံတော်သို့ဝင်ငွေ ဗဟိုစာရင်းအင်းအဖွဲ့ CSO မှ ရသည့် စာရင်းနှင့် UNWTO ထုတ်ပြန်ချက်နှုင်းယှဉ်သုံးသပ်လျှင် အနီးစပ်ဆုံးအဖြေတစ်ခု ရနိုင်ကောင်းရမည်။ အသင်းအဖွဲ့များ ၊ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းရှင်များထံ စာရင်းတောင်းသည့် လုပ်ငန်းစဉ်သည် ခေတ်မမှီသော Old Fashion ဖြစ်ပြီး စာရင်း အမှန်ရဖို့ မသေချာပါ ။ မုန့်လုံးစက္ကူကပ်သာ ဖြစ်ပေရော့မည်။ အဘယ့်ကြောင့်နည်း။ အောက်ပါအတိုင်းလေ့လာသုံးသပ်ချက်များကို တင်ပြအပ်ပါသည်။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှိအခွန်ကောက်ခံခြင်းပကတိအခြေအနေ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကဏ္ဍရှိစီးပွားရေးလုပ်ငန်းအများစု(၉၀%)အထက်မှာအသေးစားနှင့်အလတ်စားလုပ်ငန်းများဖြစ်နေသဖြင့် စုစုပေါင်း ဝင်ငွေ၏(၅%)အားအခွန်အဖြစ် ပေးဆောင်ရန် သတ်မှတ်ချက်အားလိုက်နာရန် အခက်အခဲရှိနေပြီး ရရှိ ဝင်ငွေအမှန်အား မတင်ပြခြင်း၊ ရရှိဝင်ငွေ သိန်း(၅၀၀)အောက် လုပ်ငန်းများအားအခွန်ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးအပ်ထား သော်လည်း အဆိုပါ အခွန်ကောက်ခံနှုန်းကိုကျယ်ပြန့်စွာသိရှိမှုမရှိကြခြင်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းကဏ္ဍရှိ အသေးစားနှင့် အလတ်စားလုပ်ငန်းများမှ တင်ပြ သော ဝင်ငွေစားရင်းနှင့် ခရီးသွားဧည့်သည်ဝင်ရောက်မှုစာရင်းအား သက်ဆိုင်ရာ ဌာနမှ စောင့်ကြည့်၍ စာရင်းမှန် ဟုတ်မ ဟုတ် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးခြင်း ဖော်ပြပါအခြေအနေများကို ဖြေရှင်းနိုင်မည့်နည်းလမ်းများခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ စုစုပေါင်းဝင်ငွေသိန်း (၅၀၀)အောက်အား အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးသည် ဟူသောစကားစုမှ စုစုပေါင်းဝင်ငွေ ဟုဖော်ပြမည့်အစား အသားတင်ကျန်ရှိငွေ (Service Income) ဟုပြင်ဆင်ပြောင်းလဲခြင်း၊ SME များမှ ပေးဆောင်ရန်အခွန်အား ဖြေလျော့မှုပြုလုပ်ပေးခြင်း (သို့) ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးခြင်း၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကဏ္ဍရှိ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများမှ မိမိဆန္ဒအလျောက် အခွန်ပေးသွင်းလာအောင် ဆွဲဆောင်မှုများ ဖန်တီးပေးခြင်း၊ရလဒ်များထပ်ဆင့်အခွန် Double Taxation များဖြစ်ပေါ်နေသည်ကို သိသာထင်ရှားစွာမြင်နိုင်ခြင်း၊SME များမှ အသားတင်ကျန်ရှိငွေ သိန်း(၅၀၀) အောက် လျော့ကျရရှိပါက အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့် ရရှိခြင်း၊ အခွန်လျော့ကျလာခြင်းဖြင့်ကြောင့် ယခင်နိုင်ငံတော်မှ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလျာထားငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၃)သိန်းလျာထားရာမှ ပိုမိုခွင်ြ့ပုနိုင်ဖွယ်ရာရှိခြင်း၊ ၂၀၁၇ ခရီးသွားဧည့်သည်ဝင်ရောက်မှုနှင့် ခန့်မှန်းသုံးစွဲငွေစာရင်း တွက်ချက်မှု စဉ်ဝင်ရောက်မှုအခြေအနေ ဦးရေပျမ်းမျှနေထိုင်ရက်တစ်ရက်ပျမ်းမျှသုံးစွဲငွေ(US$)သုံးစွဲငွေ US$ သန်းပေါင်း၁လေကြောင်းဝင်ရောက်မှု၁၃၁၄၀၆၆၉၁၅၃၁၈၀၉.၄၇၂ရေကြောင်းဝင်ရောက်မှု၆၉၄၀၃၁၄၅၃.၀၂၃စက်တပ်ရွက်လှေများဖြင့် ဝင်ရောက်မှု၃၈၄၈၅၁၈၃၃.၅၂၄နယ်စပ်ဒေသများမှ ဗီဇာဖြင့် ဝင်ရောက်မှု၃၈၀၉၄၉၁၀၀၃၄.၂၈၅နယ်စပ်ဒေသများတွင် ဝင်ရောက်မှု၂၀၈၀၁၈၅၁၅၇၁၁၈.၅၇ စုစုပေါင်း၃၄၄၃၁၃၃၁၉၆၈.၈၆ ပြည်တွင်းနိုင်ငံခြားသားခရီးသွား ဧည့်သည်များ ( Inbound foreign Visitors ) ဝင်ရောက်ခြင်းဖြင့် အောက်ပါအစိုးရဌာနများ ၊ အဖွဲ့အစည်းများ ၊ ခရီးသွားဆိုင်ရာပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းများ (Tourism Private Interprise ) သို့ နိုင်ငံခြားငွေများစီးဆင်း စေကြောင်းလေ့လောတွေ့ရှိရပါသည်။ (၁) ဇုန်ဝင်ကြေးရွှေတိဂုံစေတီတော်၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဘုရားဂေါပကအဖွဲ့များ၊ ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန ၊ရှေးဟောင်း သုတေသနညွှွန်ကြားမှု ဦးစီးဌာန ၊ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေး ဝန်ကြီးဌာန (ဥမမာ -မြိတ်ကျွန်းစု )၊ ဒေသအဖွဲ့အစည်းများ (ဥပမာ - ကတ္ထူ) (၂) ဗီဇာကြေး (လူဝင်မှု ကြီးကြပ်ရေးဦးစီးဌာန ဗီဇာအမျိုးမျိုး၊ နိုင်ငံခြားရေးသံရုံးများ ) (၃) ပို့ဆောင်ရေးနှင့်ဆက်သွယ်ရေး (ပြည်တွင်းရေကြောင်း၊လေကြောင်းလိုင်းများ ၊လေကြောင်းဦးစီး၊ မီးရထား၊ ဆိပ်ကမ်း၊ ဆက်သွယ်ရေး၊ဒေသတွင်း သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး များ (မြင်း၊လှည်း၊ ဆိုက်ကား၊လှေ) (၄) စီမံရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေး (ပြည်တွင်းပြည်ပဘဏ်များ ၊ပြည်တွင်းပြည်ပအာမခံကုမ္ပဏီများ၊) (၅) စွမ်းအင် (ရေနံရောင်းဝယ်ရေး ၊လျှပ်စစ်) (၆) စည်ပင်သာယာရေး ( YCDC, MCDC ) နယ်စပ်စည်ပင် (၇)အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းများ (Hotel, Tourism ,Companies ,Entertainment and Other Services) ခရီးသွားအခွန်ကောက်ခံခြင်းနှင့် ခရီးသွားရန်ပုံငွေ တိုးမြှင့်ရေး အကြံပြုတင်ပြချက်များ စုစုပေါင်းဝင်ငွေနှင့် အသားတင်ကျန်ရှိငွေ ကွာခြားချက်အား ရှင်းလင်းစွာ သိရှိနားလည်နိုင်ရန်စုစုပေါင်းဝင်ငွေ အစား အသားတင် ကျန်ရှိငွေ ဟုပြောင်းလဲသတ်မှတ်ပေးရန်၊ လေးကြောင်လိုင်း၊ဟိုတယ်နှင့်စာသောက်ဆိုင်များတွင် ထပ်ဆင့်အခွန် ( Double Taxation )ဖြစ်စေနိုင်သဖြင့် ပိုမိုရှင်းလင်းစွာ သတ်မှတ်ပြဌာန်းပေးရန်၊ အသားတင်ကျန်ရှိငွေ သိန်း(၅၀၀)ထက် လျော့နည်း ရရှိသည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ၊ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ရရှိပြီးဖြစ်ကြောင်း၊ SME လုပ်ငန်းရှင်များအား ကျယ်ပြန့်စွာပညာပေးခြင်း၊ သတင်းအချက်အလက်ဖြန့်ချီပေးခြင်းများလုပ်ဆောင်ရန် ။ Internet မှ ခရီးသွားဝန်ဆောင်မှုများ ရောင်းချသည့် Online travel agents များ၏ အခွန်တိမ်းရှောင်မှုကို နည်းပညာအကူအညီရယူ၍ ထိန်းသိမ်းကြပ်မတ်ရန်၊ နိုင်ငံသားပိုင် ပြည်တွင်းခရီးသွား ကုမ္ပဏီများအား အချိန်ကာလ အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးရေး၊ လွှတ်တော်များသို့တင်ပြဆွေးနွေးရန်၊ ခရီးသွားကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် ပြည်ပတွင် နိုင်ငံပုံရိပ်မြင့်တင်ရေး Brand Promotion နှင့် ခရီးသွားပြပွဲများ ကျင်းပရေးသာမက ပြည်တွင်း၌ လူ့စွမ်းအားမြင့်တင်မှု Soft Skill Development နှင့် ခရီးသွားအခြေခံအဆောက်အဦး ဖြည့်တင်းမှု ၊Tourism Infrastructure အတွက် ငွေကြေးရံပုံငွေလိုအပ်နေပါသည်။ နိုင်ငံတော်ဘတ်ဂျတ်တစ်ခုတည်း အားထား၍ မရနိုင်သဖြင့် ဇုံအလိုက် ခရီးစဉ်ဒေသ၊ပြည်နယ်၊ တိုင်းအလိုက်ဝင်ကြေး၊ဇုံကြေးများမှ အချိုးကျ ရန်ပုံငွေ ထားရှိမှုစနစ်၊ အချို့သော နိုင်ငံများတွင် ကျင့်သုံးသည့် ဧည့်သည်များထံမှ ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် တည်းခိုသည့်ညအလိုက်၊လူဦးရေ အလိုက် သင့်တင့်သည့် နှုန်းထားဖြင့် ရန်ပုံငွေကောက်ခံသည့် စနစ်များကို DMO များမှတဆင့် စီမံခန့်ခွဲနိုင်လျှင် ခရီးသွားရန်ပုံငွေများကို တဖက်တလမ်းမှ ပံ့ပိုးနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း အကြံပြုတင်ပြအပ်ပါသည်။ Travelling_Journal/Vol_1_Issue_17 Photo_သတိုးလွင်ပေးပို့သည်

သတိုးလွင် (ပထဝီဝင်) “လူဦးရေ (၁၁)သန်းကျော် ရှိတဲ့ ဝူဟန်မြို့ကြီးမှာ ကူးစက်ရောဂါအဆန်းတခုဖြစ်နေတယ် ကြားလာ !”“တရုတ်ပြည်ရဲ့သန်း(၅၀)လောက်သော ပြည်သူတွေ ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်ကြောင့် အလုပ်တွေနားထားရပြီး ကုန်ထုတ်လုပ်မှု ရပ်ဆိုင်းကုန်ပြီ ၊ ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်ကြောင့် တရုတ်ပြည်မှာ တနေ့လူ ၁၀၀ အထက်သေဆုံးနေပြီး ဆားစ် (SARS) ရောဂါ သေဆုံးနှုန်းထက် ကျော်လွန်သွားပြီ “ ၄.၂.၂၀၂၀ ရက်နေ့သတင်း) “အခြားနိုင်ငံတွေမှာ (၅)ဦးလောက်သာသေပေမဲ့ ကူးစက်မှုနှုန်းပြန်လာနေပြီလို့ WHO သတိပေးနေပြီ” ။ “ Diamond Princess အပျော်စီးသင်္ဘောပေါ်မှာ ဟောင်ကောင်မှဧည့်သည်တစ်ဦး လိုက်လာပြီးနောက် ကူးစက်မှုနှုန်းများလာပြီး ဂျပန်ယိုကိုဟားမား ဆိပ်ကမ်းပေး မကပ်ဘူး”၊ “တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ Daegu(ဒေဂူး) မြို့မှာ ဆိုးဆိုးဝါးဝါးကူးစက်ပျံနှံမှုမြန်ဆန်လွန်း လို့ အရေးပေါ် အခြေအနေကြေငြာခဲ့ရတယ်။” အီရန်မှာလည်း ကျန်းမာရေး ဒုဝန်ကြီးကူးစက်ပြီးနောက် အမျိုးသမီးဒုသမ္မတတောင်ဝူဟန် ဗိုင်းရပ်ကူးခံခဲ့တယ်။ ပြင်သစ်လေဆိပ်မှာ စစ်ဆေးရေးကို မျက်လှည့်ပြပြီး ပြည်ဝင်ခဲ့တဲ့တရုတ်လူမျိုးသည် ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်ရောဂါ ကူးစက်ခံထားရကြောင်း ………… တရုတ်အစိုးရက ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်ကူးစက်ခံရသူကို သတင်းပေးရင် ဝမ်ငွေတစ်သောင်း ( US$ 1400 ) ခန့် ဆုကြေးသတ်မှတ် တိုးမြင့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာထားတယ်။ မြန်မာပြည်မှာတော့ ဝူဟန်သံသယလူနာ တွေ့တယ်။ ကူးစက်ခံရသူမတွေ့သေးကြောင်း ???? (၄.၃.၂၀၂၀ နေ့ထိ) ၂၀၂၀ နှစ်သစ်၊တရုတ်နှစ်သစ် ဝူဟန်နှင့်ဖွင့် ၂၀၂၀ နှစ်သစ်အကြိုည (၃၁.၁၂.၂၀၁၉) ရက်နေ့မှ တရုတ်နိုင်ငံဟိုဘေးပြည်နယ် ဝူဟန်မြို့တော်မှာ ကူးစက်မြန်ဗိုင်းရပ်စ်တချို့ တွေ့ခဲ့ပြီး လူအချို့ကူးဆက်ခံထားရကြောင်း ကြေငြာခဲ့ပါတယ်။ သားဌက်တောကောင်သားတွေရောင်းတဲ့ ဈေးကြီးကို စစ်ဆေးတဲ့ အခါ ကိုရိုနာအစုဝင် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို လင်းနို့နှင့်အခြားတောကောင်တွေမှာ တွေ့ရှိရသောကြောင့် ထိုဈေးကြီးကို တရားဝင် ပိတ်လိုက်ပါတယ်။ သမ္မတကြီး ရှီကျင်းပင်လည်း မြန်မာပြည်ချစ်ကြည်ရေးခရီးအပြန် ခရီးရောက်မဆိုက် ဝူဟန် ဗိုင်းရပ်စ် ပြဿနာဖြစ်လို့ တတိုင်းပြည်လုံးကို အရေးပေါ်အခြေအနေနှင့်ဥပဒေအရ အရေးယူနိုင်တဲ့ အမိန့်တရပ်ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ဇန်နဝါရီလထဲမှာ တော့ခရီးသွားလာမှု သိပ်မထိခိုက်သေးပေ။ WHO မှဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ် Case definition အနေဖြင့် တရုတ်ပြည် ဝူဟန်မြို့မှ လာသူတွေ မက တရုတ်ပြည်မမှလာသူတွေရဲ့ quarantine လုပ်ရန်လိုကြောင်းကြေညာခဲ့ပါတယ်။ စင်ကာပူမှစပြီး တရုတ်နိုင်ငံ ကူးလက်မှတ် ကိုင်ဆောင်လာသူတွေကို ဝင်ခွင့်ပိတ်ခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်နှစ်ကူးချိန်ကြွက်နှစ်မှာ ဝူဟန်နှင့် အစဖွင့် ခဲ့ပါ တယ်။ ၂၀၂၀ ဖေဖေါ်ဝါရီလအတွင်း ကူးစက်ခံရမှုက နေ့ချင်း၊ညချင်း ခုန်တက်လာတာကြောင့် WHO မှ Highest Alert အဖြစ်ထုတ်ပြန် ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ ဟောင်ကောင်အခြေစိုက် Cathay Pacific လေကြောင်းလိုင်းကလည်း ဝန်ထမ်း၂၇၀၀၀ဦးကို (၃)ပတ်လစာမဲ့ နှင့် ပေးလိုက်ပါတယ်။ စင်ကာပူ လေကြောင်းလိုင်းတွေလည်း ခေါက်ရေလျော့ ပြန်လည် ပြေးဆွဲပြီး ရန်ကုန်လေဆိပ် ပြည်ပ ဝင် ရောက်မှု ၅၅%ကျဆင်းပြီး ပြည်တွင်းခရီးစဉ် ၇၅%ခန့်ကျဆင်းခဲ့ကြောင်း လေဆိပ်သတင်းရပ်ကွက်မှ သိရှိခဲ့ရပါတယ်။ ဝူဟန်နှင့်အပြိုင်(၂၁)ရာစုကူးစက်ရောဂါများ ဒီနေ့ကမ္ဘာမှာ ကြောက်စရာကောင်းအောင်ဖြစ်နေတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သစ် မပေါ်ပေါက်ခင် အခြားကူးစက်ရောဂါတွေဟာ ၂၁ရာစု အစောပိုင်းက ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် အကြောင်းကို ၉.၂.၂၀၂၀ ရက်နေ့ထုတ် မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ တွင် ဆရာထွန်းသစ်စ ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးမှ မှတ်သားဖွယ်ရာအချို့ကို ရှေးဦးစွာကောက်နှုတ်တင်ပြအပ်ပါသည်။ အရင်ရာစုတွေကဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ကူးစက်ရောဂါကြောင့်သေဆုံးခဲ့သူ အရေအတွက်နဲ့ ဒီနေ့ခေတ်သေဆုံးသူအရေအတွက်ကို နှိုင်းယှည်ကြည့်ရင် အရင်တုန်းက သေဆုံးသူအရေအတွက်ပိုများခ့ဲတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ စပိန်တုပ်ကွေး ၁၉၁၈ -၁၉၁၉မှာစပိန်တုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ပထမကမ္ဘာစစ်ဖြစ်ပွားနေချိန်မှာ စပိန်တုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့တာကြောင့် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများကြီး ကူးစက်ပျံ့နှံခဲ့ပါတယ်။ စပိန်တုပ်ကွေးရောဂါကြောင့်လူပေါင်းသန်း ၅၀လောက်သေဆုံးခဲ့ပါတယ်လို့ ရောဂါထိန်း ချုပ် ရေးဌာနက ပြောခဲ့ပါတယ်။ ဒီရောဂါဟာ ၁၉၁၈ခုနှစ်ဧပြီလမှစပြီး ၁၉၁၉ဧပြီလအတွင်းမှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့အတွက် အလွန်တို တောင်း တဲ့ကာလအတွင်းမှာ လူသေဆုံးမှု အများဆုံးဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ရောဂါအဖြစ် သမိုင်းမှာမှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ပထမကမ္ဘာစစ်မှာ သေဆုံးတဲ့လူအရေအတွက်ထက် ရောဂါဖြစ်လို့သေဆုံးတဲ့လူအရေအတွက်က ငါးဆလောက်ပိုလို့တောင် များနေပါသေးတယ်။ ပထမဆုံးရောဂါတွေ့ရှိခဲ့တာကတော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာဖြစ်ပါတယ်။ ထို့နောက်မှာတော့ဥရောပနဲ့ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံး ကိုပျံ့နှံ့ခဲ့တာပါ။ အာရှတုပ်ကွေး ၁၉၅၇ - ၁၉၅၈ မှာ အာရှတုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီတုပ်ကွေးကြောင့်အာရှမှာ လူပေါင်း ၁ဒသမ၁သန်း လောက်သေဆုံးခဲ့တယ် လို့ ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးဌာနက ပြောပါတယ်။ ပထမဖြစ်ပွားမှုဟာ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းမှာ ၁၉၅၇ခုနှစ် ဖေဖေဝါရီမှာ စတင်ခဲ့ပါတယ်။လပေါင်းများစွာကြာခဲ့ပါတယ်။ ထို့နောက်မှာတော့ အမေရိကန်နဲ့ဥရောပအထိရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဟောင်ကောင်တုပ်ကွေး ၁၉၆၈ - ၁၉၇၀မှာ ဟောင်ကောင်တုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ လူတစ်သန်းလောက် ဒီရောဂါနဲ့သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ အမေရိကန်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ရေးနှင့် ကာကွယ်ရေးဌာနကပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာအနေနဲ့ ရောဂါကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုဟာ ၁၉၆၈ နှစ်လယ်လောက်နဲ့၁၉၇၀အစောပိုင်းကာလတွေမှာဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီရောဂါကြောင့် ကလေးတွေအတော်များများ သေဆုံးခဲ့ ပါတယ်။ အဲဒီရောဂါဟာဟောင်ကောင်မှာမထမဆုံး စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အာရှိကိုကျော်ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ၁၉၆၈ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းမှာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ ထို့နောက်မှာတော့ ၁၉၆၉ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းမှာဥရောပကို ကူးစက်ခဲ့ပါတယ်။ ဆားစ်ရောဂါ ၂၀၀၂ -၂၀၀၃မှာ ဆားစ်ရောဂါဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ ဆားစ်ရောဂါကို ပထမဆုံးတရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်း ကွမ်ကုန်ပြည်နယ်မှာ ၂၀၀၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှာတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်. အဲဒီနောက်မှာတော့ ၂၀၀၃ခုနှစ်နှစ်လယ်လောက်မှာ အဲဒီရောဂါဟာ တကယ် ကြေက်စရာ ကောင်းအောင်ပျံ့နှံ့ခဲ့ပြီးတော့ ကျန်းမာရေးအကျပ်အတည်း တစ်ခုလိုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အာရှမှာအဲဒီရောဂါ ကြောင့် ပရိဒေဝမီးတွေတောက်လောက်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီရောဂါကြောင့် လူဦးရေစုစုပေါင်း ၇၇၄ဦးသေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီထဲက ငါးပုံပုံ လေးပုံလောက်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ဟောက်ကောင်တို့မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီရောဂါဟာ နိုင်ငံပေါင်း၃၀နီးပါး ပျံနှံ့ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီရောဂါကြောင့် သေဆုံးတဲ့နှုန်းဟာ ၉ဒသမ ၅ရာခိုင်နှုန်းလောက်အထိ ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဌက်တုပ်ကွေး ( H5N1) ၂၀၀၃ -၂၀၀၄ မှာ ဌက်တုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။အဲဒီ တုပ်ကွေးကို အိတ်ခ်ျဖိုက်အင်န်ဝမ်းလို့ ခေါ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီဌက်တုပ်ကွေး ကြောင့် အထူးသဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှမှာ လူပေါင်း ၄၀၀ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။အဲဒီဌက်တုပ်ကွေးဟာ လူသားတွေကို မကူးစက်မီ ပထမဆုံး ဟောင်ကောင်မွေးမြူရေးခြံတွေက စတင်ခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က အဲဒီကို ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေ့း အရေးပေါ်အခြေအနေအဖြစ် ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ သို့သော်လည်း ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အီဘိုလာရောဂါ ၂၀၁၃-၂၀၁၆ မှာအီဘိုလာရောဂါပျံံ့နှံ့ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ ပြင်းထန်အီဘိုလာကူးစက်ရောဂါဟာ အနောက်အာဖရိကမှာ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာမှာဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး နှစ်နှစ်ကျော်ကြာမြင့်ခဲ့ပါတယ်။ အီဘိုလာကူးစက်ရောဂါကြောင့် ဂီနီယာ ၊လိုင်ဘေးရီးယားနဲ့ ဆီရီယာလီယွန်နိုင်ငံတွေမှာ လူပေါင်း၁၁၃၀၀ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ အီဘိုလာရောဂါကို ၁၉၇၆ခုနှစ်ကပထမဆုံး ဖော်ထုတ်ခဲ့ပါ တယ်။ အီဘိုလာရောဂါဟာ အခြားဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်ဖြစ်ပွားတဲ့ရောဂါတွေထက်စာရင် ကူးစက်မှုနှုန်းနည်းခဲ့တယ်လို့ ဆိုရမှာပါ။ သို့သော်လည်း လူပေါင်း၄၀ရာခိုင်နှုန်းလောက် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ အီဘိုလာ ဗိုင်းရပ်စ်ကို ၂၀၁၈ခုနှစ်မှာ ကွန်ဂိုဒီမိုကရက်တစ် ပြည်ထောင်စုအရှေ့ပိုင်းမှာ ပြန်လည်တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီမှာဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ အီဘိုလာရောဂါကြောင့်လူပေါင်း ၂၂၀၀ သေဆုံးခဲ့ပါ တယ်။ ဝက်တုပ်ကွေး (H1N1) ၂၀၀၉ -၂၀၁၀မှာ ဝက်တုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဝက်တုပ်ကွေးကြေင့် လူပေါင်း၁၈၅၀၀ခန့်သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အဆိုပါဝက်တုပ်ကွေး ရောဂါကို မက္ကဆီကိုနဲ့အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့မှာ ၂၀၀၉ခုနှစ်က ပထမဆုံးတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ သို့သော်လည်း လန်ဆက်ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စစ်တမ်းမှာတော့ ဝက်တုပ်ကွေး(သို့မဟုတ်) အိတ်ချ်ဝမ်း အင်န်ဝမ်းကြောင့် သေဆုံးသူဟာ ၁၅၁၇၀၀ ကနေ ၅၇၅၄၀၀ အထိရှိခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ တုပ်ကွေးဆိုင်ရာ သတိပေးမှု တွေကို ၂၀၀၉ခုနှစ်ဇွန်လ ၁၁ရက်မှ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးတော့ ၂၀၁၀သြဂုတ်လ ၁၀ရက်မှာ ရုပ်သိမ်းခဲ့ပါတယ်။ ကာကွယ်ဆေးဝါး တွေလည်း ပြတ်တောက်ခဲ့ပါသည်။ ဝူဟန်ဂယက်နှင့်ခရီးသွားကဏ္ဍတိုက်ရိုက်ဆက်စပ်မှု ဝူဟန်မြို့မှ စတင်တွေ့ရှိခ့သည့် ထူးဆန်းသည့်ကူးဆက်မြန်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို အလွယ်တကူဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ်ဟု ခေါ်တွင်ခဲ့ပြီးနောက် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO ) မှ COVID 19 ( Crona Virus Disease 2019 ) ဟုတရားဝင်ပြောင်းလဲခေါ်တွင်ခဲ့ပါသည်။ ယခုစာရေးနေချိန် (၃.၃.၂၀၂၀) အထိမြန်မာပြည်တွင် ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရသူ မရှိသေးသော်လည်း စောင့်ကြည့်သံသယ လူနာများရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ စက်မှုထုတ်ကုန်အတွက် တရုတ်နှင့်ကိုရီးယားမှ ကုန်ကြမ်းများပြတ်တောက်တော့မည် ဖြစ်၍ အထည်ချုပ်စက်ရုံးများ စတင်ပိတ်ရက်လျှင် အလုပ်လက်မဲ့ထောင်သောင်းချီရှိလာနိုင်သည်။ လေယာဉ်ခရီးစဉ်များလည်း လျှော့ချပြီး အချို့နိုင်ငံတာကာလေကြောင်းလိုင်းများသည်လည်း လစာမဲ့ခွင့်များပေးပြီး မြေပြင်၊လေယာဉ်ဝန်ထမ်းများ သောင်းချီ အနားပေးလျှက်ရှိနေသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ဧည့်လမ်းညွှန်ပေါင်း ၁၀၀၀၀ခန့်အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ခဲ့နေပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် လည်း ဧည့်လမ်းညွှန် ထောင်ချီအလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်စေနိုင်မည်။ ခရီးသွားကုမ္ပဏီ Inbound အများစုတွင် တရုတ်၊ကိုရီးယား ဈေးကွက် အဓိကလုပ်ကိုင်သော ကုမ္ပဏီအများစုမှာလုံးဝနီးပါးရပ်ဆိုင်းခဲ့ပြီ။ အနောက်နိုင်ငံဈေးကွက် အဓိကလုပ်သောကုမ္ပဏီမျိုးသာ လက်ကျန်ခရီးစဉ်များနှင့်လည်ပတ်နေပြီး အများစုမှာ လာမည့်ခရီးသွားရာသီအတွင်း ၅၀%မှ ၈၀%ထိ ထိခိုက်ဖွယ်ရာရှိသည်။ ဟိုတယ်နှင့်စားသောက်ဆိုင်များလည်း အလားတူပင်ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ်တွင်ခရီးသည် ၄.၃သန်းဝင်ရောက်ရာတွင် တရုတ်ခရီးသည် ၃သိန်းခွဲဝင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၀နှစ်ဦး ခရီးသွားရာသီတွင် Zero နီးပါးကျဆင်းဖွယ်ရှိ သဖြင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်လုပ်ငန်းအလားအလာမကောင်းပါ ၊ဆင့်ပွားဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများရှိနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကို ချုပ်ကိုင်ထားသော Super Power နိုင်ငံများဖြစ်သည့် အမေရိကန်နှင့်တရုတ်အပြင် ကိုရီးယား၊ဂျပန်၊ဥရောပနိုင်ငံများပါ ပျံနှံကူးစက်လာခြင်းသည် ကုန်ထုတ်လုပ်မှုနှောင့်နှေးပြီး ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးကိုလည်း အလုံးစုံထိခိုက်လာနိုင်သည်။ ရောဂါကပ်ဆိုးကြီး(Pandemic)၏နောက်ဆက်တွဲ ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ်လည်း (Economic Recession) လည်း ဖြစ်လာနိုင်ဖွယ်ရာရှိကြောင်း ပညာရှင်များက ဟောကိန်းထုတ်ထားကြသည်။ ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်ရဲ့ ပထမ သုံးလပတ်ကျော်လို့ ဒုတိယသုံးလပတ်ရောက်ပြီး ကူးစက်မှုတွေကို ရပ်တန့်ထိန်းချုပ်လိုက်နိုင်ရင်စီးပွားရေးအခြေအနေက စိုးရိမ် ရတဲ့အခြေအနေကို ကျော်လွန်နိုင်မယ်လို့ယူဆကြပါတယ်။ နိုင်ငံပေါင်းအများကြီးကူးစက်ခံနေရပေမယ့် ထူးထူးခြားခြားလာအို၊ မြန်မာနဲ့အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံတွေမှာ ကူးစက်မှုမရှိသေးခြင်းအပေါ် ကျန်းမာရေးပညာရှင်အချို့ကတော့ ကူးစက်မှုရှိပါလျက်နဲ့ စစ်ဆေးမတွေ့ရှိဘဲ ဖြစ်နေတာလားဆိုပြီး စိုးရိမ်ပူပန်ကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက တရုတ်နိုင်ငံနဲ့နယ်နိမိတ်အရှည်ကြီး ထိစပ်နေပြီး နှစ်နိုင်ငံကြား တရားမဝင်နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်လို့ လွယ်ကူတဲ့အနေအထားဖြစ်ပေမယ့် ကူးစက်ခံရသူ မရှိသေးဘူးဆိုတဲ့အပေါ် လူအများစုက မယုံမရဲနဲ့ ထူးဆန်းနေပုံရပါတယ်။ တချို့ကလည်း မြန်မာတွေမှာ COVID-19 ကူးစက်ရောဂါမဖြစ်တာ ခုခံအား ကောင်းတဲ့ Antibodies သုံးမျိုးက မြန်မာတွေမှာ အချို့လူမျိုးတွေထက်များနေလို့ မကူးတာလို့ဆိုကြတယ်။ တချို့လည်း အဲဒီလို ကြောင့်မဟုတ်ဘူးလို့ ဆိုကြတယ်။ မျက်မမြင်ပုဏား(၆)ယောက်နှင့်ဆင်ကြီးပုံပြင်လိုဘဲ ဝူဟန်ကို ဆင်ကြီးအလား အမျိုးမျိုး အဓိပါ္ပယ်ဖွင့်နေပြီး ပဉ္စလက်ဆန်လှသည့် ဝူဟန်ဆင်ကြီးပင်တည်း။ ရေစုန်မျောနေသော “ငွေရောင်ဝိဉာဉ်” ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ်မုန်တိုင်းကြောင့် ၂၀၂၀နှစ်ဦးပိုင်းတွင်ခရီးသွားလုပ်ငန်များစွာ အကျိုးသက်ရောက်စေသည့် အပျော်စီးသင်္ဘောကြီး များသည်လည်း ရေမျောကမ်းမကပ်နိုင်သည့်ဖြစ်စဉ်များရှိခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ခုနှစ်က ဝက်တုပ်ကွေး (H2N1) ဖြစ်စဉ်က ၂နှစ်နီပါး ကူးစပ်ပျံ့နှံ့ခဲ့ပြီး လူပေါင်း၅သိန်းကျော်သေဆုံးခဲ့လင့်ကစား ခရီးသွားလုပ်ငန်းထိခိုက် ဆုံးရှုံးမှုသိပ်မသိသာပေ။ အပျော်စီး ခရီး သည်တင် သင်္ဘောကြီးတစ်စင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့လာရောက်သည်နှင့် ကြုံ၍ စာရေးသူတို့ကုမ္ပဏီမှ ခရီးစဉ်အဆင်ပြေစေရေး အတွက် CIQ Team (အကောက်ခွန်၊လဝကနှင့် ဆိပ်ကမ်းကျန်းမာရေး အဖွဲ့)ကို ပင်လယ်ရှိ Pilot Station သို့သင်္ဘော(၁)စင်း ဌားပြီး ကြိုတင်သွားခဲ့ရသည်။ ထိုစဉ်က ကူးစက်ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးဌာန ဒုညွှန်ချုပ်ဖြစ်သူ ဆရာကြီးဒေါက်တာစိုးလွင်ငြိမ်းနှင့် ဆေးအဖွဲ့ဝင်များလည်း ဝတ်စုံအပြည့်ဖြင့် ပင်လယ်ဝရှိ Pilot Station တွင် ခေတ္တနားကာ Pilot Cattle Boat သေးသေးလေးဖြင့် လှိုင်းလေကြားမှ အပျော်စီးင်္ဘောကြီး Crystal Symphony သို့ ကြိုးလှေကားမှ ခက်ရာခက်ဆစ် တက်ရောက်ခဲ့ရသည်။ Cruise သင်္ဘောကြီးပေါ်ရောက်ရောက်ခြင်း သင်္ဘောဆရာဝန်နှင့်အဖွဲ့မှဦးစွာ စာရေးသူတို့အဖွဲ့ကို အဖျားတိုင်း ၊ဆေးဖြန်းခြင်းကိုပြုလုပ် ခဲ့ရသည်။ ပြီးမှသူတို့ခရီးသည်တွေကို စစ်ဆေးဖို့စာရွက်စာတမ်းများရှိရာ သင်္ဘောအတွင်းခန်းသို့ ဝင်ခွင့်ပေးခဲ့သည်။ တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး အပြန်အလှန်သံသယမျက်လုံးစိမ်းများနှင့် ကြုံဆုံခဲ့ရသည်။ မမေ့နိုင်စရာအဖြစ်တစ်ခုပါ။ ဒီတခေါက်ဝူဟန် ကြတော့ UKမှ အပျော်စီးသင်္ဘော MV Boudicca လာစဉ်ကတော့ သီလဝါ Wilmar ဆိပ်ကမ်းမှာ CIQ Team ကို စနစ်တကျနေရာ ချပြီး စစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။ ဆရာကြီး ဒေါက်တာစိုးလွင်ငြိမ်း၏ သားဖြစ်သူဆိပ်ကမ်းကျန်းမာရေး တာဝန်ခံ ဆရာဝန်ဒေါက်တာဉာဏ်ထက်လွင်နှင့်ဆေးအဖွဲ့မှ စိတ်ရှည်စွာ ခရီးသည်တစ်ဦးစီတိုင်းစစ်ဆေးပြီး ပြဿနာတစ်စုံတရာ မရှိခဲ့ပါ။ ထိုနေ့ကား၂၉.၁.၂၀၂၀။ဖေဖေါ်ဝါရီလဆန်းမှစ၍ ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ်မုန်တိုင်းဟာ ဂျပန်မှာကမ်းကပ်ဖို့အလာ သင်္ဘောပေါ်မှ ကူး စက်လူနာ တွေ့ရာမှ ယိုကိုဟားမား ဆိပ်ကမ်းမှ ရေလယ်ကျောက်ချပြီး စစ်ဆေးခဲ့ရပါတယ်. “စိန်မင်းသမီး” “MV Diamond Princess “ သင်္ဘောကြီးမှာ တရုတ်၊ ဂျပန်နဲ့အမေရိကန်ခရီးသည်တွေ ထောင်ချီပါတော့ ကူးစက်လူနာကို ဦးစွာခွဲမထုတ်ဘဲ ဂျပန်အာဏာ ပိုင်တို့ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက် နှောင့်နှေးမှုကြောင့် ကူးစက်မှုမြန်ပြီး အသေအပျောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။ ထိုဖြစ်စဉ်ကြောင့် MV Westerdam သင်္ဘောကြီးကိုလည်း ဆိပ်ကမ်း(၅)ခုမှ ငြင်းဆိုလို့နောက်ဆုံး ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ဆီဟာနူဗီးလ်ကမ်းခြေမှာ ကမ်းကပ် ခွင့်ပြုပြီး ဝန်ကြီးချုပ်ဟွန်ဆန် ကိုယ်တိုင်လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်ပြီးကြိုဆို ခဲ့ကြောင်းသိရှိခဲ့ရပါတယ်။ WHO မှလည်း ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံ၏ လုပ်ရပ်ကို ချီးကျူးခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၀ခုနှစ် မတ်လနဲ့ဧပြီလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ အပျော်စီးသင်္ဘောခရီးစဉ်ပေါင်း (၅)စင်းလာရောက်ဖို့ရှိရာ(၄)စင်းမှာ သင်္ဘော ကုမ္ပဏီမှ အချိန်မှီဖျက်သိမ်းခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်မှ MV Silver Spirit (ငွေရောင်ဝိဉာဉ်)သင်္ဘောကြီးမှာတော့ အာရှခရီးစဉ် အတိုင်း စင်ကာပူမှာခရီးသည်တွေချပြီး (၂၉.၂.၂၀၂၀) ညနေမှ ခရီးသည် (၄၀၇)ဦး နှင့်စင်ကာပူ၊ ထိုင်း၊မြန်မာနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ဦးတည်ထွက်ခွာလာပါသည်။ အများစုမှာ ဗြိတိန်၊ သြစတျေးလျ နှင့် အမေရိကန် လူမျိုးများဖြစ်ပြီး သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံများမှ လေယာဉ်ဖြင့်လာပြီး စင်ကာပူတွင် သင်္ဘောတက်သူများဖြစ်ပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံဖူးခက်မှ တဆင့်ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းသို့ ဦးတည်လာ ပါတယ်။ အများစုမှာ မြန်မာပြည်ခရီးစဉ်(၄)၇က်လည်ပတ်မှာ ဖြစ်လို့ သင်္ဘောခရီးစဉ်ကို ဝယ်ယူလာသူတွေဖြစ်ပြီး မြန်မာဘက်မှလည်း ထိုခရီးစဉ်များသည် ခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက်သာမက နိုင်ငံပုံရိပ်ကိုလည်း ကောင်းမွန်စေမှာကြောင့် ဟိုတယ်နှင့်ခရီး သွားလာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ခွင့်ပြုနိုင်ရေးအတွက်အထောက်အထားများကို တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ သို့သော် ကျန်းမာ ရေးဝန်ကြီးဌာနမှ စနစ်တကျညွှန်ကြားချက်များ ထုတ်ထားပြီး အကယ်၍ ခရီးသည် တစ်ဦး ကူးစက်သည့် လက္ခဏာ တွေ့ရှိပါက သင်္ဘောတစ်စင်းလုံး ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းတွင်ပေးမကပ်ကြောင်း ၊ကုန်ကျစရိတ်များ ကိုလည်းသင်္ဘောကုမ္ပဏီမှ အလုံးစုံကျခံရမည် ဖြစ်ကြောင်း ကြိုတင်အသိပေးထားခဲ့ပါသည်။ မိမိတို့Myanmar Voyages ကုမ္ပဏီအနေဖြင့် သင်္ဘောဆိုက်ကပ်ခွင့်ပြုရေးသည် အထက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သာ ဖြစ်ပြီး ဆိပ်ကမ်း အာဏာပိုင် မှ ဆိုက်ကပ်ခွင့်ပြုပြီး ခရီးသည်များရောဂါကင်းရှင်းပြီး ဆင်းခွင့်ရမှသာ ခရီးစဉ်များ စီစဉ်ရ မည်ဖြစ် သည်။ သို့သော် ရှေ့ပိုင်းတွင် ဖြစ်ခဲ့သော သင်္ဘောကြီး(၂)စင်း၏ ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်ကိုက်သည့်သတင်းများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကံသီစွာ တစ်ဦး တစ်ယောက်မှ ရောဂါကူးစက်ခံရသူ မရှိသေးသဖြင့် ထိုသင်္ဘောပေါ်တွင် virus carrier ရောဂါပိုး သယ်ဆောင်သူ တစ်ဦးဦး ကြောင့် ခရီးစဉ်အတွင်း ကူးစက်ခံခဲ့ရင် အခြေအနေတွေ ရှုတ်ထွေးကုန်မည်ကို ပြည်သူအချို့က စိုးရိမ် ပူပန်နေကြသည်။ ၁.၃.၂၀၂၀ရက်နေ့တွင် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနမှတော့ မလာသင့်ကြောင်း အထက်သို့ အကြံပြုပေး ထားသည်။ စာရေး သူတို့ လည်း ထိုအချက်ကို အလေးထားစဉ်းစားမိသည်။ သို့သော် မိမိတို့အနေဖြင့် သင်္ဘောကို “NO” ဟုသွား ပြောပိုင်ခွင့်မရှိ သလို နိုင်ငံ အကြီးအကဲများမှလည်း အဘက်ဘက်မှ ချင့်ချိန်စဉ်းစားနေဟန်တူသည်။ သင်္ဘောပေါ်ရှိ ခရီးသည် များမှာလည်း ဝူဟန်ကင်းသည့် ပြည်မြန်မာကိုရောက်ချင်ဇောဖြင့် ဖူးခက်တွင်နေ့ချင်းပြန်လည်ပြီး သင်္ဘောပေါ်ရောက်နှင့်နေပြီး ၂.၃.၂၀၂၀ မွန်းလဲပိုင်းရောက်မှ အထက်အကြီးအကဲများမှ ဝင်ခွင့်မပြုကြောင်း အကြောင်းကြားသဖြင့် ဘင်္ဘောကို ဆိပ်ကမ်း အာဏာပိုင်မှ တဆင့် တရားဝင်အကြောင်းကြားလိုက်ရသည်။ မြန်မာပြည်သို့မထွက်ခွာခင် (၂)နာရီအလို ခရီးသည်များအားလုံး သင်္ဘောပေါ် ရောက်မှ သိလိုက်ရချိန်တွင် မည်သို့ခံစားကြမည် ၊ပေါက်ကွဲကြမည်ကို စဉ်းစားမိခဲ့စဉ် ထိုင်းဆိပ်ကမ်း အာဏာပိုင် များကလည်း ဆက်လက်ကပ်ခွင့်မပြု ၊ မြန်မာကလည်း လာခွင့်ငြင်းသလို နောက်ဆိပ်ကမ်းတခုဖြစ်သည့် သိရိလင်္ကာနိုင်ငံ ကိုလံဘို ဆိပ်ကမ်းကလည်း ငြင်းထားသဖြင့် ဖူးခက်အလွန်ကမ်းဝေးပင်လယ်ပြင် တစ်နေရာတွင်ဦးတည်ချက်မဲ့စွာဖြင့် ရေမျော ကမ်းမကပ် နိုင်သည့် “ငွေရောင်ဝိဉာဉ်” သင်္ဘောကြီး၏ ကံကြမ္မာကား … ငွေရောင်ပိတ်ကားပေါ်တွzင် ဆက်လက်စောင့်မျှော် ကြည့်ကြရပေ တေ့ာမည်။ “ Bon Voyages … MV Silver Spirit “ “မြန်မာပြည်သူပြည်သားများ ကပ်ရောဂါဘေးမှ ကင်းဝေးဖို့ အရေး တစုံတခု လုပ်ပေးနိုင်ခဲ့သည့်အတွက် ပီတိဖြစ်ခဲ့သည် “ “မြန်မာပြည်ကြီးဂွတ်လပ်ပါ” Vol_1_Issue_22 Photo_ သတိုးလွင်

လရောင်ချို ခရီးသွားခြင်းသည် လူသားများ အတွက် စိတ်အပန်းဖြေရာ အလေ့အထ တစ်ခုဖြစ်ပေသည်။ ထို့ကြောင့် ခရီးသွား လာခြင်းကို တစစနှင့် ခုံမင်လာကြသည်။ ယခင်နှစ်ကာလများနှင့်စာရင် ပြီးခဲ့သည့် နှစ်နှစ်^သုံးနှစ်ကာလအတွင်းမှာ လူတွေ ခရီးသွားလာမှုစိတ်လာတာနဲ့ တစ်ပြိုင်နက် လာမည့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်သည် အားကောင်း လာမည့် ခရီးသွားနှစ် တစ်နှစ်ဖြစ်လာလိမ့် မည်ဟု ခရီးသွားလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်နေ သည့်သူများက ပြောကြားလာခဲ့သည်။ ထိုသူများ ပြောကြားသလိုပင် ပြည်တွင်းခရီးသွားသွားရောက်မှုများပြား သည့်နှုန်းမှာ ၂၀၁၉ ထက် တိုးတက်လာ စေခဲ့သည်ကတော့ ပိုမှန်လာခဲ့သည်။ ယခု ကဲ့သို့အားကောင်းလာစေသည့်အကြောင်း ရင်းများကလည်းရှိလာခဲ့သောကြောင့်ဖြစ် သည်။ လက်ရှိတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ခရီး သွားလုပ်ငန်းမှာ ကျိန်စာသင့်နေသည့်ဟု မဆိုလိုသော်လည်း ခရီးသွားအခြေအနေ အားကောင်း လာမည်ဟုဆိုလိုက်တိုင်း တစ်ခုမဟုတ်တစ်ခုက ဖျက်ဆီးသွားတက် ခဲ့သည်မှာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သည့် သူများအသိဆုံးပင်ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် မျက်နှာသာပေးသည်ဟု ပင်ဆိုရပေမည်။ အဆိုးထဲက အကောင်း ဟု ဆိုရမည်အတိုင်း လက်ရှိတွင် အစိုးရ အနေဖြင့် အလုပ်ပိတ်ရက်ပေါင်းများစွာကို ကလင်ဒါနှစ်များ၌ ထည့်သွင်းဖော်ပြထား ပြီးဖြစ်ရာ ပိတ်ရက်အများစုမှာ အနည်းဆုံး ၂ ရက်မှ ၁၀ ရက်အထိ ရှိတက်သော ကြောင့် ထိုကာလအတွင်း ခရီးသွားလာ ကြသည့် အလေ့အကျင့်မှာ ထွန်းကားလာ ခဲ့ပြီဖြစ်ပါသည်။ ယခင်ကပိတ်ရက်ဆိုပါက အများစု မှာ အိမ်တွင်နေထိုင်သည့် အလေ့အကျင့်မှ တစ်ညအိပ်ပဲရရ ခရီးသွားလာကြသည့်ခရီး သွားယဉ်ကျေးမှုမှာ အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ကြီး မားလာခဲ့ပြီဖြစ်သည်ကလည်းအကြောင်း ရင်းတစ်ခုပင်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင် ကမ္ဘာ့လှည့်နိုင်ငံသားများ ကို ဝန်ဆောင်မှုပေးသည့် ခရီးသွားကုမ္ပဏီ များအနေဖြင့် လက်ရှိတွင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အသီးသီးကို ခြိမ်းခြောက်နေသည့် ဝူဟန် ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါကြောင့် သက်ဆိုင်ရာများမှ တရုတ်ခရီးသွားများအား ဆိုက်ရောက်ဗီဇာ ပေးထားသည့်အနေအထားအား အကန့် အသတ်မရှိပိတ်ပင်ထားခြင်း၊ နိုင်ငံအသီး သီးမှလာရောက်မည့် အာရှခရီးသွားများ ကလည်း ခရီးသွားလာမှုကို စိတ်ဝင်စားမှု နည်းပါးကာ ခရီးမထွက်နိုင်သည့် အနေ အထားများရှိလာကာ လက်ရှိတွင် ပြည်ပ ခရီးသွားဝင်ရောက်မှုမှာ အင်မတန်ကိုနည်း ပါးသွားခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ အရှေ့ကိုလည်း မျှော်လို့မရ …၊ အနောက်ကိုလည်းမျှော်လို့မရတဲ့ အနေ အထားကို ရောက်နေရတယ်ဟု ခရီးသွား ဝန်ဆောင်မှုပေးသည့် လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦး ကလည်း ပြောလာသည်။ လက်ရှိတွင် ခရီးသွားကုမ္ပဏီများ ၏ စိတ်ဝင်စားမှုရေချိန်မှာ ပြည်တွင်းခရီး စဉ်များကို ရောင်းချလာနိုင်ရေးပင် ဖြစ် သည်။ ခရီးသွားများသွားလာလည်ပတ် နေကြသည့်ခရီးစဉ်များကို စိတ်ဝင်စားလာ အောင် ခရီးသွားကုမ္ပဏီများမှ ရောင်းချ လာခဲ့သည်။ ပြည်တွင်းသို့ ခရီးသွားများ လာသည့်အတွက် ဒေသတွင်းရှိ ဝင်ငွေများ စွာကို စီးဆင်းသွားသောကြောင့် အကျိုး ကျေးဇူးများလာကြောင်း၊ ပြည်တွင်းခရီး သွား၏ ငွေကြေးသုံးစွဲမှုမှာ နိုင်ငံခြားသား များထက်ပိုများသလို ဒေသအမှတ်တရ လက်ဆောင်များကို ဝယ်ယူခြင်းကြောင့် ဒေသရှိ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများပိုမိုရရှိစေခြင်းကြောင့် ီသာနအျငခ ွှသက-မငျာ မှာ ကြီးထွားလာကြောင်း ပြည် တွင်းဘုရားဖူးခရီးသွားဝန်ဆောင်မှုအသင်း ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ ဦးသန်းဌေးက ပြောသည်။ ပြည်တွင်းရှိ ခရီးစဉ်ဒေသများကို သွားရောက်ကြသလို ဒေသတွင်းအိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်ကြသည့် ဓလေ့ များမှာ များပြားလာခဲ့သည်။ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများကလည်း ခရီးသွားများပိုမိုလာစေ အောင် ဆွဲဆောင်မှုများပြုလုပ်လာခဲ့သည်။ပြည်တွင်းခရီးသွားများ အများဆုံး သွားရောက်လည်ပတ်သည့် အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံသို့ အများဆုံး ပို့ဆောင်ပေးနေ သော ီငမနခအ ွသ ခရီးသွားကုမ္ပဏီမှ ဒေါ်နီလာကလည်း ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ ကြောင့် ခရီးသွားလာမှု နည်းမည်ဟု ထင် မှတ်ထားသော်လည်း ပြီးခဲ့သည့်ရက်ပိုင်းက ချင်းမိုင်တွင် ပြုလုပ်သော ပန်းပွဲတော်သို့ ပြည်တွင်းခရီးသွားတချို့ သွားရောက်ခဲ့ ကြောင်း ဆိုသည်။ ထို့အပြင် ဝူဟန်ကြောင့် တရုတ် နိုင်ငံသို့ ခရီးစဉ်ပို့ဆောင်ပေးနေသောခရီး သွားကုမ္ပဏီတချို့က ပြည်တွင်းခရီးစဉ် တချို့နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ဗုဒ္ဓဂယာသို့ ပို့ ဆောင်နိုင်ရန် စီစဉ်လာခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် ွှမလေနူူငညါ ဂျာနယ် ၏ ှကမလနပ အရ ပြည်တွင်းခရီးသွား အများဆုံးသွားလာကြသည့် ခရီးစဉ်များ မှာ ကလော၊ တောင်ကြီး၊ ပင်းတယ၊ ချင်း ပြည်နယ်၊ ပူတာအို၊ မြိတ်၊ ကော့သောင်း၊ နောင်ချို၊ ကယားပြည်နယ်လွိုင်နဖတောင်၊ ဘားအံ၊ ချောင်းသာ၊ ငွေဆောင်၊ ပုဂံ၊ ပင်လောင်း၊ ကျိုက်ထီးရိုး၊ ဗီယက်နမ်၊မိုးနဲ-ဟိုက်ပါရေတံခွန်၊ မုံရွာ၊ မန္တလေး၊ ငပလီ၊ ဟန်လင်း၊ ပြင်ဦးလွင်၊ တောင်ငူ-နော်ဘူဘောတောင်၊ နေပြည်တော် နမ့်မွန် ကြီးရေတံခွန်စသည့် ခရီးစဉ်ဒေသများသို့ သွားရောက်မှုများပြားခဲ့သည်။ အထူး သဖြင့် လူငယ်များ၏ ခရီးထွက်မှုနှုန်းသည် များပြားလာခဲ့ပြီး သဘာဝအလှတရားများ ရှိပြီး ဓာတ်ပုံရိုက်ကောင်းနိုင်သည့် ဒေသ များသို့သွားရောက်မှုများပြားခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပြည်ပခရီးသွားဝင် ရောက်မှုနှုန်းကျဆင်းနေသည့်ကာလများ တွင် ပြည်တွင်းခရီးသွားလာမှုများပြားလာ သည့် အတွက် ယခု ၂၀၂၀ ခုနှစ်သည် ပြည်တွင်းခရီးသွားလုပ်ငန်းများ ပိုမိုအား ကောင်းလာနိုင်သော နှစ်တစ်နှစ် ဖြစ်လာ စေသည်ကတော့အမှန်ပင်ဖြစ်ပါတော့သည်။ TravellingJournal /Vol-1 Issue 21 ချင်းမိုင်ပန်းပွဲတော်မြင်ကွင်းကိုတွေ့ရစဉ် Photo Nilar

ယဥ်ယဥ်လှ ပြီးခဲ့သည့် ဇန်နဝါရီလပိုင်းလောက်က တရုတ် ပြည်၊ ဝူဟန်မြို့မှစတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ရသည့် ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ် ကြောင့် တရုတ်ခရီးသွားဧည့်သည်များကို ပြည်ဝင်ခွင့် အကန့်အသတ်မရှိပိတ်ပင်လိုက်ပြီးနောက်ပိုင်း တစ တစနှင့် နိုင်ငံအလိုက်ဖြစ်ပွားမှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရာ မတ်လ ၁၉ ရက်နေ့အထိ ဖြစ်ပွားသည့် ကမ်္ဘာ့နိုင်ငံပေါင်း ၁၆၆ နိုင်ငံနှင့် ကူးစက်ခံရသူ ၂၀၇၈၅၅ ဦး ၊သေဆုံးသူ ၈၆၄၈  ဦး ရှိလာခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ WHO မှ ကမ်္ဘာ့ကပ်ရောဂါအဖြစ် ထုတ်ပြန် ကြေညာခဲ့ပြီးနောက် လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး အခြေ အနေများနှင့် ဆက်စပ်လုပ်ကိုင်နေသည့်ကဏ္ဍ အသီးသီးမှစီးပွားရေးများမှာ ကျဆင်းလာခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ယင်းကဏ္ဍများထဲမှ ထိလွယ်ရှလွယ်ဖြစ်ရသည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏ အခြေအနေမှာလည်း ဆိုးဝါးစွာ ကျဆင်းလာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြန်မာ့ခရီးသွားသမိုင်း တလျှောက်တွင် ပြန်ကြည့်မည်ဆိုပါက ၂၀၀၃ တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် SARS ရောဂါ၊ ၂၀၀၈ တွင် ဖြစ်ခဲ့သည့် နာဂစ်၊ ၂၀၁၇  တွင် ထပ်ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ရခိုင်အရေး များကြောင့် နလန်ထူလိုက်နှင့် ခေါင်းမထောင်နိုင်ရ သေးသည့်ကာလများကို ကျော်ဖြတ်နေဆဲများတွင် ယခုခရီးသွားရာသီအစပိုင်းမှဖြစ်ပေါ်လာသည့် ၂၀၂၀ Covid-19 ရောဂါကြောင့် ဆုံးရှုံးမှုမှာ ခရီးသွား လုပ်ငန်းမှာ အောက်ခြေနီးပါးထိကျဆင်းလာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ လေကြောင်းလိုင်းများ၊ ဟိုတယ်များ၊ ခရီးသွား ကုမ်္ပဏီများ၊ စားသောက်ဆိုင်များ၊ လက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ အောက်ခြေလူတန်းစားအထိ ထိခိုက်လာခဲ့သည့်အနေ အထားပင်ဖြစ်သည်။ ယခုဖြစ်ပွားသည့် ကိုဗစ်ကြောင့် ထိခိုက်ခံနေရ သည့် စီးပွားရေးကဏ္ဍကြီးများမှာ များစွာရှိကြသည်။နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကဏ္ဍကြီး ၇ ချက်ထဲတွင် ခရီးသွား လုပ်ငန်းလည်း တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏စီးပွား ရေးဝင်ငွေကို များစွာအထောက်အကူပေးသည့်ကဏ္ဍ တစ်ခုဖြစ်သည်။ အများအားဖြင့် သမိုင်းတလျှောက်ကို ပြန်ကြည့်ပါက အစိုးရပိုင်း၏ အားပေးပံ့ပိုးမှုမှာ မရှိသလောက် နည်းပါးခဲ့သည်။ သို့သော် ယခုဖြစ်ပွားသည့်ကိုဗစ်ကြောင့် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုမှာများပြားသဖြင့် ပြန် လည်ရှင်သန် လာဖို့အတွက် များစွာအချိန်ယူရမည်ဖြစ် သည်။ လုပ်ငန်းရှင်များစွာက အစိုးရ၏ ဖြေလျှော့ပေး မှုပိုင်းများကို များစွာမျှော်လင့်နေကြသည်။ အများစုမျှော်လင့်နေကြသည့် ကိစ်္စများမှာ အခွန်ကိစ္စများနှင့် အတိုးနှုန်းလျှော့ချပေးရေးကို လိုလား နေကြခြင်းဖြစ်သည်။ လက်ရှိဗဟိုဘဏ်၏ လျှော့ ချထားသည့် ဝ.၀၅ ရာခိုင်နှုန်းမှာ လုပ်ငန်းရှင်များ အတွက် ထိရောက်မှုနည်းပါးသည်။ ကိုဗစ်ရောဂါ ဖြစ် ပွားခံရသည့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အစိုးရမှ လုပ်ငန်းရှင်များ အား အတိုးနှုန်း ၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျှော့ချပေးလိုက် သည့်ဖြစ်စဉ်များ၊ SME များအတွက် နှစ်ရှည်ချေးငွေ များ ကူညီပံ့ပိုးမှုများလုပ်ဆောင်ပေးခြင်းများကို တွေ့ မြင်နေရသည်။ ထိုကဲ့သို့ အရေးပေါ်ကုစားရေးများကို မြန်မာ နိုင်ငံတွင်လည်း ကုစားပေးရန်လိုအပ်သည်ဟု လုပ်ငန်း ရှင်များက မျှော်လင့်ထားကြသည်။ ဝမ်းသာစရာအနေဖြင့် မတ်လ ၁၈ ရက်တွင် နေပြည်တော်၌ ကျင်းပခဲ့သည့် Coronavirus Disease – 19 (Covid – 19) ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင် သည့် စီးပွားရေးသက်ရောက်မှုများအပေါ် ကုစားရေး ကော်မတီ၏ အစည်းအဝေးအမှတ်စဉ် (၂/၂၀၂၀) ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြင့် လတ်တလောထိခိုက်မှု အများဆုံး ခံစားရသည့်လုပ်ငန်းကဏ္ဍများအဖြစ် CMP လုပ်ငန်း များ၊ ဟိုတယ်လုပ်ငန်းနှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းများနှင့် အသေးစားအလတ်စားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ဦးစား ပေးကာ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် နိုင်ငံတော်လှည့်ပတ်ရန်ပုံငွေမှ ကျပ် ၅၀ ဘီလီယံနှင့် လူမှုဖူလုံရေးရန်ပုံငွေမှ ကျပ် ၅၀ စုစုပေါင်း ကျပ် ၁၀၀ ဘီလီယံကို ကနဦးမတည်ငွေအဖြစ် မြန်မာ့စီးပွားရေး ဘဏ်တွင် Covid-19 Fund ထူထောင်သွားမည် ဟုဆိုထားခြင်းကြောင့် မျှော်လင့်ချက်မဲ့သူများအတွက် မျှော်လင့်ချက်ရောင်ခြည်သန်းနေပြီဟု ဆို နိုင်သည်။ Tourism Sector  မှ သူများအတွက် အတိုးနှုန်း ၁ ရာခိုင်နှုန်း၊ ချေးငွေကာလကို ၁ နှစ် သတ်မှတ်ပြီး ထုတ်ချေး သွားမည်ဖြစ်ကာ စီးပွားရေးထိခိုက်မှုပေါ် မူတည်ပြီး အတိုးနှုန်းနှင့် ချေးငွေကာလကို လိုအပ်သလို ပြန်လည် သုံးသပ်ပေးသွားမည်ဟု ဆိုထားသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေမှာ တိုးတက်သည့်နိုင်ငံတစ်ခု မဟုတ်ပေမယ့် လက်ရှိဖြစ်ပွားသည့် ကိုဗစ်အရှိန် ကြောင့်  Sector များအလိုက် ထိခိုက်မှုမှာ များပြား သည့်အတွက် အစိုးရမှ ကနဦးပံ့ပိုးပေးမည်ဆိုခြင်းက ကောင်းမွန်သည့် လုပ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်ကာ အစိုးရ၏ ပုံရိပ် ကိုလည်း အားကောင်းစေသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည် ။ ကာလအပိုင်းအခြား မည်မျှထိရှိနိုင်မည်ဆို သည်ကို မသိရှိနိုင်သေးသော်လည်း  တခြား Sector များမှာ ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာရန်မှာ အချိန်ကာလ နည်းနည်းစောင့်ဆိုင်းရုံမျှဖြင့် ကောင်းမွန်လာမည့်အနေ အထား များစွာရှိသည်။ သို့သော်ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏ သဘောသဘာဝမှာ ထိုကဲ့သို့မဟုတ်၊ ရခိုင်အရေးအခင်း ဖြစ်ခဲ့သည့် ကာလကတည်းက ယခုအချိန်ထိ နလန်မထူနိုင်သေးသည့် ထိလွယ်ရှလွယ် ကိုင်တွယ်ရခက်ခဲ သည့် ခရီးသွား လုပ်ငန်းမှာ စုန်းစုန်းမြှုပ်နေခြင်းက အဓိကသက်သေများပင်ဖြစ်သည်။ ယင်းအခြေအနေများကို ကိုင်တွယ်ရန်မှာခက်ခဲသဖြင့် မြန်မာ့ခရီးသွားကဏ္ဍမှာ တိုးတက်သင့်နိုင် သလောက် မတိုးတက်သေးသည်ကိုတွေ့မြင်နေရခြင်း ပင်ဖြစ်သည်။ အောက်ခြေလူတန်းစားအထိ ထိခိုက်သည့် လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး မီးခိုးမထွက်သည့်စက်ရုံဟုတင် စားထားသည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းရေရှည်ရပ်တည်နိုင်ရေးအတွက် အစိုးရပိုင်း၏ အားဖြည့်ပါဝင်ပေးမှုများမှာ အလွန်အရေး ကြီးလှသည်။ ယခင်က မတောင်းဆိုခဲ့သည့်လုပ်ငန်းရှင်များက ယခုကိုဗစ်ကြောင့် အစိုးရမှ ပါဝင်ပံ့ပိုးဖြေလျှော့ ပေးမှုများကို မျှော်လင့်နေကြခြင်း ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင်  မြန်မာနိုင်ငံခရီးသွားလုပ်ငန်းအဖွဲ့ချုပ်အောက်တွင် အသင်း ၁၁ သင်းရှိပြီး ယင်းအသင်း များမှလည်း ဟိုတယ်ဝန်ထမ်းများ၏ လစာငွေများပေး နိုင်ရန် ချေးပေးရန် တောင်းဆိုတင်ပြထားနေသည်။ မေလ ၁၇ ရက်က့ြၤဃဃှု ၌ ကျင်းပခဲ့သည့်  Covid - 19 ကြောင့် စီးပွားရေးသက်ရောက်မှုကုစား ရေးအတွက် အစည်းအဝေးတွင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှင် များအသင်းမှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးနောင်းနောင်းဟန်က ခရီးသွား လုပ်ငန်းထိခိုက်မှုရှိခြင်းကြောင့် ခရီးသွားကုမ်္ပဏီ ၁၀၀၀ ကျော်ရှိသဖြင့် ဘီလီယံ၅၀ ခန့် ထုတ်ချေးပေးရန် လို အပ်သည်ဟုလည်း ပြောကြားထားသည်။ သို့သော်လည်း လက်ရှှိအခြေအနေမှာ ကာလ အပိုင်းအခြားမသိရှိနိုင်ခြင်းကြောင့်  နိုင်ငံတော်မှ ချေးငွေ များ ချေးပေးမည်ဆိုသော်လည်း လုပ်ငန်းရှင်အများစု က ချေးငွေရယူရန်ကိုပင် စိုးရိမ်စိတ်များရှိနေခြင်းပင် ဖြစ်သည်။  ““ချေးပါပြီဆိုပေမယ့် ဒါကလည်း ပြန်ဆပ်ရ မှာပဲလေ။ လုပ်ငန်းက ဘယ်အချိန်မှာ ပြန်ကောင်းလာ မှာလဲက မသိရဘူး။ အဲဒီပိုက်ဆံကို ဆပ်ရမယ့်ဟာတွေနဲ့ အတိုးတွေနဲ့ဆို ကျွန်တော်တို့က စုပ်လည်းဆူး၊ စားလည်း ရူးမယ့်သဘောတွေ ဖြစ်နေတယ်””ဟု စား သောက်ဆိုင်လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးက ရင်ဖွင့်ပြောကြားခြင်းဖြစ်သည်။ ကိုဗစ်အလွန်ကာလကို ကျော်လွန်ဖြတ်သန်း ရန်မှာ အချိန်အားဖြင့် အနည်းဆုံး ၆ လမှ တစ်နှစ် လောက်အထိ ကျော်ဖြတ်နိုင်ပြီးမှသာ တည်ငြိမ်လိမ့် မည်ဟု လုပ်ငန်းရှင်များက မျှော်လင့်ထားကြသည်။ သို့သော် လုပ်ငန်းများပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခြင်း ကတော့ ကြာမြင့်မည်ဟု ဆိုထားကြသည်။ ယင်းကာလများတွင် အစိုးရပိုင်းမှ  မည်ကဲ့သို့ ထပ်မံဖြေလျှော့ပေးခြင်းများ၊ မည်ကဲ့သို့ ဆက်လက် ပံ့ပိုးပေးမှုများကို စောင့်ဆိုင်းမျှော်လင့်နေကြခြင်းဖြစ် သည်။ ထို့ကြောင့် ကိုဗစ်အလွန်ကာလများကို ကျော် လွှားနိုင်ရန် အစိုးရပိုင်းမှ မည်ကဲ့သို့ ကိုင်တွယ်မည်လဲ ဆိုတာကိုတော့ စောင့်ကြည့်ရဦးမည်ဖြစ်ပါသည်။ Vol-1-Issue-22 Photo-Internet

မော်ကျွန်းသူ ယခင်က မေ့လျော့ခံဖြစ်နေသည့် Sport Tourism ကို ခရီးသွား ထုတ်ကုန်သစ်တစ်ခုဖြစ်လာစေရန် ကြိုးစားအကောင်အထည ်ဖော်ဆောင်လာကြပြီဖြစ်သည်။ရှိပြီးသားထုတ်ကုန်တစ်ခုကို ပိုပြီး အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရန်အတွက် Sport Tourism Committee အဖွဲ့ကို စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ယင်းအဖွဲ့၏ ထူးခြားချက်မှာ အားကစား နှင့်ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာနနှင့် ဟိုတယ်ခရီးဝန်ကြီးဌာန နှစ်ခုကို ပူးပေါင်းပြီး ကော်မတီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ကော်မတီတွင် ဝန်ကြီးဌာနနှစ်ခု၏ ညွန်ကြားရေးမှူးချုပ်များနှင့် အသင်းအဖွဲ့များဖြစ်ကြသည့် ၊MTF၊ UMTA၊ MHA MTM တို့မှ တာဝန်ရှိသူများနှင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံ၏ခရီးသွားကဏ္ဍတွင် အများစုသည် ယဉ်ကျေးမှုကိုအခြေခံသည့်ခရီးစဉ်များ၊ Lersiure ခရီးစဉ်များကို သာ ရောင်းချနေကြရာ Sport Tourism အပိုင်းကို မေ့လျှော့နေခဲ့ကြသည်။ ’’ မရှိတဲ့ပွဲကို ဖန်တီးပြုလုပ်ပြီး အဲဒါကိုရောင်းတာမျိုးမဟုတ်ပါဘူး၊အခုလက်ရှိရှိနေတဲ့ ပွဲအကြီးကြီးတွေကိုSport Tourism အနေနဲ့ ရောင်းနိုင်မယ်ဆိုရင် ဒါဟာ ထုတ်ကုန ်အသစ်တစ်ခုဖြစ်လာစေဖို့ ရည်ရွယ်ထားတာပါ’’ဟု Sport Tourism Committee ၏ အတွင်းရေးမှူး ဦးမျိုးသွင် က ပြောသည်။ အားကစားနှင့်ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနတို့မှ ကျင်းပလျှက်ရှိသည့် အားကစားပွဲများစွာရှိသော်လည်း ယင်းကဏ္ဍနှင့်ပတ်သက်သည့် အပိုင်းများကို ခရီးသွားဘက်မှ သိရှိမှုအပိုင်းမှာ အားနည်းနေသည့် အတွက် ဝန်ကြီးဌာနနှစ်ခုအား ချိတ်ဆက်ပြီး ယခုကဲ့သို့ ကော်မတီ ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်း က အဓိက ရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ အားကစားဝန်ကြီးဌာနမှ ကျင်းပနေသည့် အားကစားပွဲကျင်းပသည့်ပွဲတော်ပြက္ခဒိန် ကို သာ ရရှိမည်ဆိုပါက ခရီးသွားလုပ်ငန်းဘက်မှ ထုတ်ကုန်တစ်ခုအဖြစ် ရောင်းချနိုင်မည့် အခွင့်အရေးများ စွာ ရရှိလာမည်ဟု လည်း ကော်မတီမှ တာဝန် ်ရှိသူများက ပြောသည်။ ’’ ဒီရက်မှာ ဒီပွဲတော်ရှိတယ်။ ဒါဆိုရင် အကိုတို့က ဟိုဘက်မှာရှိတဲ့ ပြိုင်ပွဲဝင်မယ့် နိုင်ငံက Sporter တွေကို Product တစ်ခုအနေနဲ့ ရောင်းလို့ရမယ် ။ ဒီလိုမျိုးတွေ ချိတ်ဆက်ပြီးလုပ်မယ်ဆိုရင် Sport Tourism ကဏ္ဍ ဟာ ပိုပြီးဖွံ့ဖြိုးလာစေမယ်’’ ဟု ဦးမျိုးသွင် ကပြောသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျင်းပခဲ့သည့် Sea Game ပြိုင်ပွဲတွင် ခရီးသွား ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှ ပြင်ဆင်ချိန်မရသည့်အတွက် ခရီးစဉ် ရောင်းချရာ၌ ဧည့်သည် ၁၀၀ ကျော်လောက်သာရရှိခဲ့ကြောင်း၊ သို့သော်ပြ ဿနာအခက် အခဲတစ်ခုအနေဖြင့် ဘောလုံးလာရောက်ကြည့်ရှုသည့် ဧည့်သည်အနေဖြင့် လတ်မှတ်မရရှိသည့် ပြဿနာမှာ အဓိက ဖြစ်ကြောင်းသိရသည်။ ထို့အပြင် နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော် သက်တမ်းရှိနေသည့်အင်္ဂလန်နိုင်ငံရှိ စိန့်အင်ဒရူး ဂေါက်ကွင်းနှင့် ပုံစံတူ တည်ဆောက်ထား သည့် သရက်ဂေါက်ကွင်းမှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး အတွင်းတွင်ရှိနေသည်က Sport Tourism Product တစ်ခုအနေဖြင့် ဆောင်ရွက်နိုင်မည့် အားသာချက်တစ်ခုရှိနေသည်။ ကမ္ဘာ့အစောဆုံး ဂေါက်ကွင်းစာရင်းဝင်သည့် သရက်ဂေါက်ကွင်းကို စီမံချက်များရေးဆွဲပြီးအင်္ဂလန် နိုင်ငံရှိ စိန့်အင်ဒရူး ဂေါက်ကွင်းနှင့်ဆက်စပ်ကာ ဥရောပအဆင့်ပြိုင်ပွဲများကို ကျင်းပနိင်မည်ဆိုပါကSport tourism booming ဖြစ်လာမည်ဟုလည်းမကွေးတိုင်း ဟိုတယ်ခရီးတာဝန်ခံ ဦးမြင့်စိန်က ဆိုသည်။ ခရီးသွားကဏ္ဍတွင်လည်း အားကစားနှင့်ပတ်သက်သည့် Package အနေဖြင့် Golf Tour ခရီးစဉ်တစ်ချို့ကို ရောင်းချနေသည့် ကုမ္ပဏီတစ်ချို့လည်းရှိသော်လည်း အားနည်းနေသေးသည့် အတွက် ထင်သလောက်အောင်မြင်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ’’အခုလိုမျိုး ကော်မတီဖွဲ့တဲ့အကျိူးကျေးဇူးက အားကစားကျင်းပတဲ့ ပွဲတော်ရက်တွေကိုသာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှှင်တွေက သိထားကြမယ်ဆိုရင် Sporter တွေကို စီစဉ်ပေးချင်ကြတဲ့ ခရီးသွားကုမ္ပဏီတွေ လတ်မှတ်ရတာကလည်းလွယ်မယ်၊ အားကစားရုံတွေမှာ လူတွေပြည့်လာမယ်။ ဝင်ငွေကလည်းရရှိစေမယ်၊ ကျွန်တော်တို့ဘက်က ဒါကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်လုပ်ပေးနိုင်ရင် လာကြည့်တဲ့သူများလာမယ်၊ အဲဒီနောက်မှာ စပွန်ဆာတွေ များလာမယ်၊ဒါဆိုရင် အားကစားအဖွဲ့ချုပ်လည်း ဝင်ငွေ တိုးတက်လာမယ်၊ အားကစားကဏ္ဍ ကလည်း အောင်မြင်လာမယ်၊ဒီလိုရည်ရွယ်ချက်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းခဲ့တာ’’ဟု ဦးမျိုးသွင် က ရှင်းပြသည်။ သို့သော် ကော်မတီအနေဖြင့် Product အနေဖြင့် လုပ်ကိုင် ဆောင်ရွက်လိုသည့် သူများအတွက် အဆင်ပြေစေရန် ကြားခံတစ်ခုအနေဖြင့် ပံ့ပိုး ဆောင်ရွက် ပေးခြင်းဖြစ်ကြောင်း ကော်မတီအနေဖြင့် ဦးဆောင်ပြီး အားကစားပွဲတော်များကို လုပ်ဆောင်သွားမည် မဟုတ်ကြောင်း ကော်မတီ၏ တာဝန်ရှိသူကပြောကြားသည်။ ထို့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံဟိုတယ် လုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းမှလည်း မြန်မာနိုင်ငံတွင် Sport Game ပြိုင်ပွဲတစ်ခု ကို အိမ်ရှင်နိုင်ငံအဖြစ် ငွေဆောင်၊ချောင်းသာ၊ငပလီကမ်းခြေတွင် ကျင်း ပနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ထားရှိသည့်အတွက် တရုတ်နိုင်ငံ စန်းယာ့မြို့တွင် ကျင်းပ မည့် Sport Game ပြိုင်ပွဲကို သွားရောက် လေ့လာသွား မည်ဟုလည်း အဆိုပါအသင်း၏ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက ပြောသည်။ လက်ရှိတွင် လည်း ကမ်းခြေတစ်ချို့တွင် Cycling Tour များ ပြုလုပ်ခြင်းများလည်းရှိလာပြီဖြစ်သည်။ထို့အပြင် ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုပုဂံ၌မာရသွန်ပြိုင်ပွဲများလည်းပြုလုပ်လာခြင်းတို့မှာ Sport Tourism ကဏ္ဍများပင်ဖြစ်သည် ။ ယင်းကြောင့် ရှိပြီးသား အားကစားပွဲများကို အခြေခံပြီး Tourism Product တစ်ခုအနေ ဖြင့်ထုတ်လုပ်နိုင် လာမည်ဆိုပါက ခရီးသွားကဏ္ဍတွင် Sport Tourism မှာ အရှိန်အဟုန် ကောင်းစွာဖြင့် တိုးတက်လာ စေမှာကတော့ ဧကန်မလွဲပင်ဖြစ်ပါတော့သည်။ Travelling_Journal/Vol_1_Issue_17 Photo_Internet

မြင့်ထွေး(ဟိုတယ်/ခရီး) ကျွန်တော့်ဝန်ထမ်းသက်တမ်းတစ် လျှောက်သွားခဲ့သော ခရီးစဉ်များစွာရှိ ခဲ့သည်။ သွားခဲ့သောခရီးစဉ်များမှ အတွေ့ အကြုံ၊ ဗဟုသုတများစွာရရှိခဲ့ပြီး လျှောက် လှမ်းရာဘဝခရီးအတွက် သင်ယူစရာ၊ အတုယူစရာ၊ မှတ်သားစရာ၊ သင်ခန်းစာ ယူစရာ၊ ပြန်လည်အသုံးပြုစရာ၊ တစ်ဆင့် ပြန်လည် ဝေငှစရာ၊ အမှတ်ရစရာများ အနည်းဆုံး တစ်ခုထက်မနည်းတော့ကျန် ရှိခဲ့သည်။ မည်သို့သော ခရီးစဉ်ဖြစ်စေ ခရီးစဉ်သွားရောက်ခြင်းအတွက် အမြင်သစ်၊ အာရုံသစ်၊ ခံစားမှုအသစ်များ ရရှိကာ၊ စိတ်နုပျိုလန်းဆန်းမှုနှင့်အတူ ပွင့်လန်း သော အတွေးအမြင်များဖြင့် ရှေ့ဆက်ရ မည့်လမ်းခရီးအတွက် အားအင် အသစ်ကို ဖြစ်စေသည်။ ကျွန်တော်သွားရောက်ခဲ့သော ခရီး စဉ်များတွင် ကချင်ပြည်နယ်မှသည်၊ တနသာၤရီတိုင်းဒေသကြီးဆီသို့လည်း ကောင်း၊ ရှမ်းပြည်နယ်မှသည် ရခိုင်ပြည် နယ်ဆီသို့လည်းကောင်း၊ မူဆယ်၊ ကြူကုတ် မှသည် ဧရာဝတီတိုင်း ဒေသကြီးဆီသို့ လည်းကောင်း၊ နာဂကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒေသမှသည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မွန်ပြည် နယ်ဆီသို့ လည်းကောင်း ဒေသအနှံ့အပြား သို့ တာဝန်ဖြင့် ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာနသို့ (၁၉၉၂)ခုနှစ်တွင် စတင်ပြောင်း ရွှေ့တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီး ကန်တော်ကြီး ပဲလေ့စ်ဟိုတယ် (ယခင် ကန်တော်ကြီး ဟိုတယ်)တွင် ဟိုတယ်စီမံခန့်ခွဲမှုသင်တန်း ကို တစ်လတာ တက်ရောက်ခဲ့စဉ်က ခရီး သွားဘာသာရပ်ကို သင်ကြားပေးခဲ့သော ဆရာ ဦးခင်ကျော်၏ သင်ကြား ပြသမှု ကောင်းမွန်မှုကြောင့် မိမိနိုင်ငံအပေါ် ရှိ ရင်းစွဲချစ်ခင်မြတ်နိုးစိတ်မှာ ပိုမိုချစ်မြတ် နိုးလာပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် လူဖြစ်လာရ သည်ကို ဂုဏ်ယူမိသည်။ ကျွန်တော်တို့မြန်မာနိုင်ငံတွင် အရှေ့ တောင်အာရှနိုင်ငံများ၌မရှိသော ရေခဲဖုံးလွှမ်းသောတောင်များမှသည် သာယာ လှပသောကမ်းခြေများ၊ မြင့်မားလှပသော ရေတံခွန်များမှသည် ရစ်ခွေကာစီးဆင်း နေသော ဧရာဝတီ၊ ချင်းတွင်း၊ စစ်တောင်း၊ သံလွင်မြစ်ကြီးများ၊ ထုံးကျောက်သဘာ၀ လိုဏ်ဂူများမှသည် နှစ်ပေါင်းထောင်ကျော် သက်တမ်းရှိ ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ၊ တစ်ဆယ့်နှစ်လရာသီမပြတ် လှပဝေဆာ ပွင့်လန်းကြသော သဇင်ပန်း၊ ချယ်ရီပန်း မှသည် ရိုးရာဓလေ့ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော် အကြာင်းများအပြင် တိုင်းရင်းသားမျိုး နွယ်စုတို့၏ ဝတ်စားဆင်ယင်မှုနှင့် နေ ထိုင်မှု လူမှုဘဝပုံစံများအကြောင်းကို ဆရာဦးခင်ကျော်သင်ကြားခဲ့သည်မှာ နှစ် ပေါင်း(၂၄)နှစ်ကျော် ကြာမြင့်ခဲ့ပြီးဖြစ် သော်လည်း ယနေ့အထိ မမေ့နိုင်သေး။ထို့ကြောင့်ပင် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း မည်သည့်နေရာသို့ စေလွှတ်သည်ဖြစ်စေ စိတ်လက် ပေါ့ပါးလန်းဆန်း စွာသွားဖြစ်ဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အရှေ့၊ အနောက်၊ တောင်၊ မြောက်စုံလင်စွာ သွား ရသည့်တိုင် ယခုအချိန်ထိ သွားချင်နေဆဲ၊ သွားနေဦးမှာပဲဖြစ်သည်။ ကျွန်တော်သွားရောက်ခဲ့သော ခရီးစဉ်များအနက် နှစ်စဉ် ဇန်နဝါရီ(၁၂)ရက် မှ (၁၆)ရက်ထိ ကျင်းပလေ့ရှိ သည့် နာဂရိုးရာနှစ်သစ်ကူးပွဲတော်နှင့် တိုက်ဆိုင်နေ၍ (၂၀၁၅)ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ လတွင်သွားရောက်ခဲ့သော နာဂဒေ သခရီး စဉ်အကြောင်းကို တင်ဆက်လိုပါသည်။ နာဂရိုးရာနှစ်သစ်ကူးပွဲတော်အား ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှစ၍ နာဂကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒေသ၊ လေရှီး၊ လဟယ်နှင့် နန်းယွန်းမြို့ များတွင် နှစ်စဉ်အလှည့်ကျ ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ ကျင်းပ ရာမြို့များတွင် နာဂဒေသအသီးသီးရှိ နာဂမျိုးနွယ်စုများမှ ပွဲတော်သို့ လာရောက်ဆုံတွေ့ကာ ပျော်ရွင် စွာစုပေါင်း ဆင်နွှဲကြသည်။ အဆိုပါ ပွဲတော်သို့ လာရောက် လေ့လာကြမည့် နိုင်ငံတကာမှကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားဧည့်သည်များအား ကြိုဆိုပို့ ဆောင်ရေး၊ တည်းခိုနေထိုင်စားသောက် ရေး၊ လည်ပတ်လေ့လာရေးကိစ်္စများကို ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ကြီးကြပ်မှုဖြင့် Exclusive Tour Operator အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သော Diamond Palace Travel & Tour Co.,Ltd သည် ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှစ၍ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အထိဆိုလျင် (၁၅)ကြိမ်တိုင်ရှိပြီးဖြစ် ပါသည်။ ကျွန်တော့်အား နာဂရိုးရာနှစ်သစ် ကူးပွဲတော်သို့ သွားရောက်ရန်တာဝန်ပေး လာ၍ မော်တင်စွန်းမှသည် နာဂပွဲတော် ကျင်းပရာ လေရှီးမြို့သို့ သွားရောက်ရန် အတွက်လိုအပ်သော အနွေးထည်၊ ခေါင်း စွပ်၊ လက်အိတ်၊ ပဝါများကို နေပြည်တော် အိမ်တွင် ဝင်ရောက်ယူဆောင်ပါသည်။ ကျွန်တော်၏ ယခုခရီးစဉ်မှာ မော် တင်စွန်းမှ ပုသိမ် ၊ ရန်ကုန်၊ နေပြည်တော် သို့ ကားဖြင့်လည်းကောင်း၊ နေပြည်တော်မှ မန်္တလေးသို့ ကားဖြင့်လည်းကောင်း၊ မန်္တလေးမှ ဟုမ်္မလင်းမြို့သို့ လေယာဉ်ဖြင့် လည်းကောင်း၊ ဟုမ်္မလင်းမှ ထမံသီသို့ ချင်းတွင်းမြစ်အား စက်လှေဖြင့် ဆန်တက် ၍ လည်းကောင်း၊ ထမံသီမှ လေရှီးသို့ 4 × 4 Wheels ကားဖြင့်လည်းကောင်း၊ ကားတစ်တန်၊ လေယာဉ်တစ်တန်၊ စက် လှေတစ်တန် အဆင့်ဆင့် ကျော်ဖြတ သွား ရမည့်ခရီးရှည်တစ်ခုဖြစ်သည်။ဤသို့လမ်းပန်းဆက်သွယ်မှုခက်ခဲ သည့် ခရီးစဉ်ကို ဖော်ဆောင်ရင်း နာဂ တိုင်းရင်းသားများ၏ ရိုးရာနှစ်သစ်ကူး ပွဲတော်အား နိုင်ငံတကာမှသိရှိစေရန် ဆောင်ရွက်နေသော Diamond Palace Travel & Tour Co.,Ltd ပိုင်ရှင် ဦးသိန်းသန်းကိုလည်း ချီးကျူးမိ သည်။ MD ဦးမောင်နီ၏ ရှင်းလင်းပြော ကြားချက်များအရ အရောက်အပေါက် နည်းပါးသော နာဂတိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စု တို့၏ ရိုးရာ၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့ထုံးတမ်း အစဉ်အလာများကို နိုင်ငံခြားသားကမ်္ဘာ လှည့်ခရီးသည်များနှင့် မိမိတို့နိုင်ငံသား များ သိရှိနားလည်စေရန်၊ ပြည်တွင်းပြည်ပ ဧည့်သည်တော်များလမ်းခရီးတစ်လျှောက်၌ သွားလာမှု လုံခြုံချောမွေ့စေရန်နှင့် အစစရာရာပြည့်စုံနိုင်ရန် စိတ်ချမ်း မြေ့စွာ နေထိုင်စားသောက်နိုင်စေရန်အတွက် တိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့၊ နာဂကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့် ရဒေသအကြီးအကဲများ၊ နာဂ မျိုးနွယ်စုအကြီးအကဲများနှင့်တိုင်ပင်ကာ စီမံခန့်ခွဲရေးနှင့် ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲရေး အဖွဲ့၊ ကြိုဆိုနေရာချထားရေးအဖွဲ့၊ အိပ်ခန်း ဆောင်ထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့၊ အစားအစာ ချက်ပြုတ်ရေးအဖွဲ့၊ ကျွေးမွေး ဧည့်ခံရေး အဖွဲ့၊ ရေမီး၊ မိလ်္လာနှင့် အဆောက်အဦ ဆောက်လုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ဈေးကွက်ရှာဖွေ ရေးနှင့် မှတ်တမ်းတင်ရေးအဖွဲ့များဖွဲ့စည်း ပြီး ကြိုတင်စီစဉ်ဆောင်ရွက်ထားကြောင်း သိရသည်။ ကျွန်တော်အပါအဝင် နိုင်ငံခြားသား ကမ်္ဘာလှည့်ခရီးသည်(၁၀)ဦးနှင့် ဧည့်လမ်း ညွှန်သုံးဦးအဖွဲ့တွင် ပါရှိလာသော ကမ်္ဘာလှည့်ခရီးသည်များတွင် အမေရိကန်၊ ဒတ်ချ်၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ သြစတြေးလျ၊ နယ် သာလန်၊ ဂျပန်နိုင်ငံသားများနှင့် ပြည်တွင်း ဧည့်သည်များ ပါရှိလာပြီး၊ တစ်ခါမျှမ ရောက်ဖူးကြသေးသော ခရီးသည်များဖြစ် ၍ ဟုမ်္မလင်းမြို့၊ ချင်းတွင်းမြစ်ဆိပ်ကမ်းသို့ရောက်ရှိသည်နှင့် ဒေသခံများ၏ လူမှု နေထိုင်မှု ပုံစံများကိုလည်းကောင်း၊ ချင်း တွင်းမြစ်တစ်လျှောက်ဆန်တက်ရာတွင် တွေ့မြင်ရသော တောတောင်ရှုခင်းများ၊ ချင်းတွင်းမြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက် စုန်ဆန်သွားလာနေကြသော ဝါးဖောင်များ၊ စက်လှေများ၊ သဲသောင်တွင် ရွေ့လျား တည်ဆောက်ထားသော တဲများ၊ လူများ၊ တိရိစ်္ဆာန်များကိုလည်းကောင်း အဆက် မပြတ် အလု အယက် ရိုက်ကူးမှတ်တမ်းတင် ရင်း ပျော်ရွှင်ကြည်နူးနေကြသည်ကို မြင်တွေ့ရသဖြင့် သူတို့၏ အပျော်၊ ကြည်နူးမှု များပါ ကျွန်တော့်ရင်သို့ ကူးစက်ဝင်ရောက် လာခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ထင်ရှားသော မြစ် ကြီးလေးစင်းရှိရာ ကျွန်တော်သည် ဧရာ ဝတီမြစ်ကြီးပေါ်တွင် မန္တလေးမြို့မှသည် မြစ်ကြီးနားမြို့အထိ မော်တော်ယာဉ်ဖြင့် ဆန်တက်ခဲ့ဖူးပြီး သံလွင်မြစ်ကြီးပေါ်တွင် လည်း ဖြတ်သန်းခဲ့ဖူးသည်။ ယခု ချင်းတွင်း မြစ်ပေါ်တွင် စက်လှေဖြင့် မြစ်ကြောင်း တစ်လျှောက်စီးဆင်းခြင်းသည် ပထမဆုံး အကြိမ်ဖြစ်၍ ရှုခင်းများကို မလွတ်တမ်း ငေးမောကြည့်ရှုရင်း မှတ်တမ်းတင်ဓာတ်ပုံ များ ရိုက်ကူးဖြစ်သည်။ ချင်းတွင်းမြစ်ရိုးတစ်လျှောက်ရှိ ဒေသခံတို့သည်လည်း ကောင်း၊ အထက်အညာအောက်အခြေရှိ ပြည်သူတို့သည်လည်းကောင်း၊ ချင်းတွင်း မြစ်ကြီးကို အားကိုး အားထားပြု၍အသက် မွေးဝမ်းကြောင်းပြုနေကြရသဖြင့် ချင်း တွင်းမြစ်၏ ဂုဏ်ဒြပ်သည်လည်း ကြီးမား ကျယ်ပြန့်ထင်ရှားလှသည်။ချင်းတွင်းအထက်ပိုင်းသို့ တဖြည်း ဖြည်းဆန်တက်ရောက်ရှိလာသဖြင့် အေးမြ သောလေမှာ စက်လှေ၏အရှိန်နှင့် အပေါ် အင်္ကျီကိုထိုးဖောက်ကာ ခန္ဓာကိုယ်အထိ တိုးဝင်လျက်ရှိနေသည်။ ကောင်းကင်တွင် တိမ်တောင်များ ကင်းစင်၍ နေရောင်ကျ ရောက်မှုကြောင့် ကြည်လင်သာယာလှပ နေသဖြင့် ကျယ်ပြန့်သော ချင်းတွင်းမြစ်ကြောင်း၏ မျက်စိတစ်ဆုံးမြင်ရသည့် မြင်ကွင်းတွင် ထိပ်ဖျားချွန်၌ ဖြူဖွေးနေသော တောင်တစ်လုံး ကို တွေ့ရစဉ် စက်လှေ မောင်းအား မေးကြည့်ရာ စာရာမေတိ တောင်ဖြစ်ကြောင်း၊ တောင်ထိပ်တွင် နှင်းခဲနေတာဖြစ်ကြောင်း၊ သူ့စက်လှေ မောင်း (၁၅)နှစ်သက်တမ်းတစ်လျှောက် ဒီလိုရှုခင်းမျိုးကို ဒီတစ်ခါပဲတွေ့ဖူးသေး ကြောင်း၊ ရာသီဥတုသာယာ၍ ယခုလို တွေ့မြင်ရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောပြသဖြင့် ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့သားများအားလုံး အံ့သြ ဝမ်းသာစွာဖြင့် အချင်းချင်းအသိပေးကာ ကြုံတောင်ကြုံခဲရှုခင်းအား မျက်တောင် မခတ်ကြည့်ရှုရင်း ချင်းတွင်းမြစ်ပြင်ကျယ် ကို ဗဟိုပြုလျက် လှပသည့် အဝေးမှစာရာ မေတိတောင် အား ဓာတ်ပုံ၊ ဗီဒီယိုများဖြင့် ရိုက်ကူးမှတ်တမ်းတင်ကြပါသည်။ ချင်းတွင်းမြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက် (၆)နာရီခန့် ဆန်တက်ခုတ်မောင်းပြီး နောက် ထမံသီဆိပ်ကမ်းသို့ မွန်းလွဲ (၃) နာရီအချိန်ခန့်တွင် ရောက်ရှိပါသည်။ ထမံသီဆိပ်ကမ်းသည် ကွန်ကရိလှေကား များပြုလုပ်ထားသဖြင့် လှေဆိပ်မှ ကုန်း ပေါ်သို့တက်ရောက်ရန် အဆင်ပြေလွယ် ကူသော်လည်း၊ မတ်စောက်လှသဖြင့် အတော်သတိထားတက်ကြရသည်။ ငယ်စဉ်က လူမှ ကျားဖြစ်၊ ကျားမှ လူဖြစ်သည့် ဒဏ္ဍာရီဆန်ဆန်၊ ပုံပြင်ဆန်ဆန် နာမည် ကြီးလှသော ထမံသီသို့ ရောက်ရှိခြင်း ကြောင့် ကမ်းနဖူးထိပ်ရှိ ထမံသီမြို့မှကြို ဆိုပါသည်ဆိုသော ဆိုင်းဘုတ်ကြီးအား နောက်ခံထား၍ ကျွန်တော်တို့တတွေ အမှတ်တရ ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးကြပြန်သည်။ ထမံသီဆိပ်ကမ်း၊ ကမ်းနဖူးတွင် လေရှီး မြို့သို့ ခရီးကြမ်းသွားရောက်ရန်အတွက် ကုမ်္ပဏီမှ 4 × 4 Wheels မော်တော်ယာဉ် (၁၀)စီးကို နံပါတ်စဉ်များတပ်၍ နံပါတ်စဉ် အလိုက် စီးနင်းရမည့်သူများကို စီစဉ်ချိန် နှင့် ယာဉ်တန်းပုံစံဖြစ်ရန် အချိန်အနည်း ငယ်ပေးကြရသည်။ ပစ်္စည်းသယ်ယူသည့် ကားမှာသီးသန့်ဖြစ်၍ ပစ်္စည်းများစုံရန် လည်းစိစစ်ရသည်။ စနစ်တကျစီစဉ်ထား ရှိသောစီမံခန့်ခွဲမှုဟု သုံးသပ်မိသည်။ ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့ ထမံသီမှစတင် ထွက်ခွာတော့ မွန်းလွဲ(၃)နာရီခွဲအချိန်ဖြစ် သည်။ ယာဉ်များမှာ ဒေသယာဉ်များဖြစ် ပြီး၊ ယာဉ်မောင်းများမှာလည်း ဒေသယာဉ် မောင်းများဖြစ်၍ ကျွမ်းကျင်စွာမောင်း နှင်နိုင်ကြသဖြင့် စိတ်ချလက်ချစီးနင်းကာ ပတ်ဝန်းကျင်အလှအပများကို ငေးမော ကြည့်ရှုကာ လိုက်ပါခဲ့ကြ ပါသည်။ ထမံသီ နှင့် လေရှီးမြို့မှာ (၄၁)မိုင်သာဝေးသော် လည်း၊ တောင်တက်တောင်ဆင်းများခြင်း၊ အကွေ့အကောက်များခြင်းကြောင့်၊ (၃) နာရီခန့် မောင်းနှင်ခဲ့ရသည်။ လမ်းတစ် လျှောက် အချို့နေရာများတွင် ကတ္တရာလမ်း၊ အချို့နေရာများတွင် မြေသားလမ်း များဖြစ်ပြီး၊ လမ်းသစ်တိုးချဲ့ဖောက်လုပ် နေမှုကို တွေ့ရှိခဲ့ရသဖြင့်၊ နယ်စွန်နယ်ဖျားအထိ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက်အလေး ထားဆောင်ရွက်ပေးနေမှုကို လည်ကောင်း၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက် အထောက်အပံ့ တစ်ခုအဖြစ်လည်းကောင်း နိုင်ငံတော် အစိုးရအပေါ် ကျေးဇူးတင်မိသည်။ ကုမ်္ပဏီ၏ MD ဖြစ်သူ ဦးမောင်နီမှလည်း ယာဉ်တန်းဖြင့် သွားရောက်နေစဉ် မှာပင် လှပသောစာရာမေတိတောင်အား မြင်ရသည့်နေရာသို့ရောက်ရှိလျှင် ကားရပ်ပြီး ရှင်းလင်းပြောပြပေးခြင်း ကြောင့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များ၏ ကျေနပ်ပီတိ ဖြစ်ကာ ဓာတ်ပုံများရိုက်ကြပြန်သည်။ ကြံ့ခိုင်မှုအားကောင်းမွန်သော 4 × 4 Wheels ကားများ၏ ပြင်းပြင်းသော့သော့ မောင်းနှင်မှုကြောင့် ပေ(၄၀၀၀)ကျော်သို့ တဖြည်းဖြည်းရောက်ရှိလာပြီး သစ်တောများအတွင်းသို့ ဖြတ်သန်းရောက်ရှိ လာသည့်အတွက် အအေးချိန်က ပိုကဲလာသည်။ အနွေးထည်၊ ခေါင်းစွပ်များကိုယ်စီ အသုံးပြုနေကြပြီကို တွေ့ရှိရသည်။ တောင် ပေါ်ဒေသဖြစ်၍ အမှောင်ဖက်ကို စောစွာ ရောက်ရှိလာသည်။ လေရှီးမြို့၏ မှိန်ပြပြမီးရောင်ကိုတွေ့ရခြင်းကြောင့် မဝေးတော့ ဟုထင်ရသော်လည်း တောင်များကိုပတ်၊ လျှိုများကို ရစ်ခွေမောင်းနှင်နေရခြင်း ကြောင့် လေရှီးမြို့သို့ တော်တော်နှင့်မ ရောက်နိုင်သည့်အပြင် အမှောင်ပိုကဲလာ၍ ကားမီးကြီးများဖွင့်ပြီး သတိနှင့်မောင်းနေ ကြရသည်။ ချမ်းစိမ့်သောနာဂဒေသ၏ အအေးဒဏ်နှင့် လေတိုက်ခတ်မှုများက ကျွန်တော်တို့ကို ကလူကျီစယ်ကြိုဆိုနေ သယောင်ထင်မိသည်။ လေရှီးမြို့တည်းခို ရာနေရာသို့ ရောက်တော့ ည ၆ နာရီ မိနစ် ၂၀ ရှိပြီ။ ကျွန်တော်တို့တည်းခိုမည့် အဆောင်များကို A . B . C အဆောင်(၃) ဆောင်ခွဲထားပါသည်။ အဆောင်(A) တွင် နိုင်ငံခြားသားကမ်္ဘာလှည့်ခရီးသည် (၁၇)ဦးကိုနေရာချထားပေးပြီး အဆောင် (B)နှင့် အဆောင်(C)တွင် ပြည်တွင်း ပြည်ပခရီးသွားအဖွဲ့များ၊ ဝန်ထမ်းများ၊ ဧည့်လမ်းညွှန်များကို နေရာချထားပေး သည်။ အဆိုပါ တည်းခိုဆောင်များမှာ နာဂတိုင်းရင်းသားများပိုင် အိမ်များဖြစ် သည်။ အဆိုပါအိမ်များကို ကုမ်္ပဏီမှ အပြတ်ငှား၍ အခန်းများဖွဲ့၊ ရေချိုးခန်း၊ အိမ်သာများ ပြင်ဆင်တည်ဆောက်ကာ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်ထားခြင်းဖြစ် သည်။ လေရှီးမြို့၏ တိုက်ခတ်သောလေ နှင့် အအေးဒဏ်တို့က ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့ အား ညခင်းနှင့်အတူ ကြိုဆိုနှုတ်ဆက်ကြ လေပြီ။ ကုမ်္ပဏီ MD ဦးမောင်နီရောက် ရှိလာပြီး မိနစ်အနည်းငယ်အကြာတွင် ညစာ စားသောက်ရန် မှာကြားထားပြီး ဖြစ်၍ တည်းခိုရာအိမ်မျက်စောင်းထိုးရှိ တောင် ကမ်းပါးတွင် ဖွင့်လှစ်ထားသော လစ်ခ်စီစားသောက်ဆိုင်တွင် ဒေသထွက် အသီးအရွက်၊ အသား၊ ငါးဖြင့် ရန်ကုန်မှ ရောက်ရှိနေသော စားဖိုမှူး၏ လတ်ဆတ် မွှေးကြိုင်စွာ ချက်ပြုတ်ထားသော ပူပူ နွေးနွေးဟင်းလျာများကို ဆာဆာနှင့် အား ပါးတရစားသောက်ကြပါသည်။နိုင်ငံခြား သားဧည့်သည်၏ ပျော်ရွှင်စွာစားသောက် နေပုံများကို မြင်တွေ့ရခြင်းကြောင့် ၎င်းင်း တို့၏ ပျော်ရွှင်မှုများက ကျွန်တော်တို့ ရင်ထဲ ကူးစက်ဝင်ရောက်ကာ အေးချမ်း မှုနှင့် ခရီးစဉ်ပင်ပန်းမှုဒဏ်များမှာ ပြေ ပျောက်ခဲ့ရပြီး လေရှီးမြို့သို့ ချောမွေ့စွာ ရောက်ရှိမှုကို ဝမ်းမြောက်ရင်း ပထမဦးဆုံး လေရှီးညကိုတော့ ကိုယ်ကပ်အနွေးထည် ဝတ်၍ စောင်ထူထူခြုံကာ အိပ်စက်လိုက် ပါတော့သည်။ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်……………………………………. Travelling_Journal/Vol_1_Issue_7

ယဉ်ယဉ်လှ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ကျွန်းပေါင်းတစ်သောင်းကျော်ရှိပြီး ယင်းကျွန်း များ ထဲတွင် ထင်ရှားကျော်ကြားသည့် ကျွန်းမှာ ဂျာဗားကျွန်းဖြစ်သည်။ အဆိုပါ ကျွန်း၏ အလယ်ပိုင်း ဂျော့ဂျာကာတာ မြို့တွင် တည်ရှိသည့် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဗုဒ္ဓပုထိုးတော်ကြီး (Borobudur) မှာ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသည်များကြားတွင် စိတ်၀င်စားစရာ လာရောက်လည်ပတ်သည့် သမိုင်းဆိုင်ရာ အမွေအနှစ် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ကမ္ဘာအကြီးဆုံး ဗုဒ္ဓဘာသာ အဆောက်အအုံ ဟုလည်းဆိုထားသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ယခင်က ဗုဒ္ဓဘာသာထွန်းကားခဲ့သည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်ဆိုသည်ကို ယင်းပုထိုးတော်ကြီးကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် သိရှိနိုင်ပါသည်။ အဆိုပါပုထိုးတော်ကြီးကို (၉) ရာစုက တည်ဆောက်ထားသည့် ဗုဒ္ဓပုထိုးတော်များဖြစ်ကာ အလွှာ သုံးလွှာ နှင့် တည်ဆောက်ထားပြီး ဗဟိုတူ စတုရန်းရင်ပြင် ငါးထပ် ပါသည့် ပိရမစ်ပုံ အောက်ခြေ ၊ အဝိုင်းပုံ ရင်ပြင် သုံးထပ်ရှိသည့် ထုချွန်ပုံ ကိုယ်ထည်နှင့် စေတီတည်ထားသည့် ထိပ်ပိုင်းပုံသဏ္ဍာန် တည်ရှိသည်။ ပုထိုးတော်ကြီး၏ နံရံနှင့် လက်ရန်း များကို အနုစိတ်ရုပ်ကြွ အပုလေး များဖြင့် စီခြယ်ထားပြီး စုစုပေါင်း အကျယ်မှာ (၂၅၀၀) စတုရန်းမီတာ ရှိသည်။အဝိုင်းပုံ ရင်ပြင် ပတ်လည်တွင် စေတီအသေးပေါင်း (၇၂) ဆူ ရှိပြီး စေတီတစ်ဆူလျှင် ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော် တစ်ဆူပါရှိသည်။ စေတီ၏ အောက်ခြေမှ အလယ်စေတီထိပ်အထိ အမြင့်ပေ ၁၁၅ ပေ ခန့်ရှိကြောင်းသိရသည်။ စေတီပုထိုးတော်ကြီး၏ အနုစိတ် ဗိသုကာလက်ရာများတည်ရှိသဖြင့် လာရောက် လည်ပတ်ကြသည့် ခရီးသွားဧည့်သည် များပြားခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ဂျာဗားကျွန်းတွင် ဟိန္ဒူ ဘာသာ၀င်နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၀င်များနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ဘုရားကျောင်းများ တည်ရှိခြင်းက ဘာသာနှစ်ခုကို ယှဉ်တွဲကာ ရှိနေသည့် ငြိမ်းချမ်းနေခြင်းကို ပြသပေးသည့် ပြယုဂ်တစ်ခုဟုလည်း ဆိုနိုင်ပါသည်။ အဆိုပါ ပုထိုးတော်ကို ၁၉၇၀ တွင် ယူနက်စကို၏ အကူညီဖြင့် ပြန်လည်ပြုပြင် မွန်းမံထားခြင်းဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် အင်ဒိုနီးရှားအစိုးရအနေဖြင့် ပုထိုးတော်ကြီး၏ အနုပညာလက်ရာများ မပျောက်ပျက်အောင် ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ Travelling_Journal/Vol_1_Issue_12 Photo_TravellingJournal

ဇော်ဝင်းချို(ဧည့်လမ်းညွှန်) ခရီးသွားဧည့်သည်တွေပါးတဲ့ ရာသီရောက်လာရင် ကျွန်တော်တို့ ပုဂံညောင်ဦးမှ ဧည့်လမ်းညွှန် မောင်နှမ တစ်စုတို့ ဒေသန္တရဗဟုသုတလည်းဖြစ်၊ အပန်းဖြေရန်လည်းအလို့ငှာ၊ ခရီးသွားဖို့ရာ လှုပ်လှုပ်ရွရွ ဖြစ်လာကြ ပါပြီ။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က Oversea ပြည်ပခရီးစဉ်ထွက်ထားလို့ ဒီနှစ်တော့ ပြည်တွင်းခရီးစဉ်တစ်ခု ထွက်ရန် စဉ်းစားခဲ့ ကြပါတယ်။အများဆန္ဒအရ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တောင်ဘက်အစွန်ဆုံးမြို့ဖြစ်တဲ့ တနင်္သာရီတိုင်းဌာနီ၏ ကော့သောင်း မြို့လေးဆီသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ရန် ဆုံးဖြတ် ခဲ့ကြပါသည်။ လေယာဉ်ဖြင့်သွားလျှင် လူတော့သက်သာမည်။ သို့သော်လည်း လမ်းဘေးဝဲယာ တစ်လျှောက်မှာရှိတဲ့ တနင်္သာရီ တိုင်းဌာနီ၏ သဘာဝတောတောင်၊ အလှအပနှင့် လူနေမှုစရိုက်တို့ကို တွေ့မြင်ရတော့မည်မဟုတ်ပေ။ ဒီတော့လည်း ပင်ပန်းမှန်းသိပေမဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အလှ အပများကို ကြည့်လိုခံစားလိုသည့်အတွက်၊ ခရီး စဉ်ကို (၄၅)ယောက်စီး Aircon Tourbus ဖြင့် သွားရောက်ရန် စီစဉ်လိုက်ကြပါသည်။ ခရီးလမ်းတစ်လျှောက်မှာတွေ့ခဲ့တဲ့ ကရင်ပြည်နယ်နဲ့ မွန်ပြည်နယ်တို့ရဲ့ သဘာဝအလှတရားများကို လေ့လာ ခဲ့ပြီးတဲ့ နောက်မှာတော့ တနင်္သာရီတိုင်းကို ဆက်လက်ခြေဆန်ခဲ့ကြပါတယ်။ ကိုယ်တွေရဲ့ အဓိကခရီးစဉ်က လန်ပိကျွန်းနှင့် ဆလုံရွာတွေကို သွားရောက် လည်ပတ်ဖို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီခရီးစဉ်ကို သွားဖို့အတွက် ညအိပ် တည်းခိုတဲ့ ဟိုတယ်ကနေ မနက်လေးနာရီခွဲမှာ ကား နဲ့အောင်ဘာရွာကို စတင်ထွက်ခွာခဲ့ကြပါတယ်။ ကော့သောင်းနှင့် အောင်ဘာရွာမှာ မိုင်(၅၀)ခန့်ဝေးပြီး နှစ်နာရီကြာမျှမောင်းရပါသည်။ အောင်ဘာရွာဘက်သို့ ချိုးဝင်ပြီး ခဏအကြာတွင် သစ်သားတံတားတစ်ခုကိုတွေ့ရပြီး ကျွန်တော်တို့ရဲ့ (၄၅)ယောက်စီး ဘတ်(စ်) ကား၏ဝန်ကို ခံနိုင်ရည်မရှိလောက်သည့်အတွက် Light Truck ငှားပြီး ကျန်ခရီးကို ဆက်ခဲ့ရပါသည်။ အောင် ဘာရွာ အနီးရောက်သည်နှင့် သန့်ရှင်းလတ်ဆတ်သော ပင်လယ်လေနှင့် စိမ်းစိုစိုသစ်ပင်များ၏ လှပသောရှုခင်း များက ကျွန်တော်တို့ကို ကြိုဆိုနေပါသည်။ အောင်ဘာရွာဆိပ်ကမ်းမှသည် ရွှေပင်လယ်ခရီး ကြမ်းကို စတင်ရပါ တော့မည်။ ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့အတွက် စက်လှေနှစ်စီးစီစဉ်ထားကာ စက်လှေများမှာ သစ်သားဖြင့်ပြု လုပ်ထားပြီး အရွယ် အစားမှာ လူ (၁၂)ယောက်စီး အနေအထားပင် ဖြစ်ပါသည်။ ပုဂံမှ Sunset View ကြည့်သည့် လှေအရွယ်အစား လောက်ဖြစ်ပြီး ၎င်း တို့စက်လှေများမှာ ပင်လယ်လှိုင်းကို ဖြိုခွင်းရမည် ဖြစ်သည့်အတွက် လှေဦးများကို ချွန်ထားပါသည်။ စက်လှေတွင် မော်တော်ကားအင်ဂျင်ကို တပ်ဆင် ထားပါသည်။ စက်လှေများဖြင့် စတင်ထွက်ခွာလာပါပြီ။ရှေ့ကိုလှမ်းမျှော်ကြည့်ရာတွင် ရေပြာပြာပင်လယ် ထဲမှထိုးထွက်လာပြီး စိမ်းလဲ့လဲ့သစ်ပင်များဖြင့် အုပ်ဆိုင်းနေသည့် မြင့်မားလှပသော ကျောက်ဆောင် ကျောက်တန်းများ တန်ဆာဆင် ထားသည့် ကျွန်းစုလေးများကို ဟိုနေရာတစ်စု ဒီနေရာတစ်စု တွေ့မြင်နေရပါသည်။ ကျွန်တော်လည်း စက်လှေအကူ ဆရာကို လှမ်းမေးလိုက်ပါသည်။ “ဟိုရှေ့မှာ လှမ်း မြင်နေရတာက ဘာကျွန်း လဲဗျ”“အဲဒါငှက်သိုက်ကျွန်း ဆရာ”“ကျွန်တော်တို့ကို အဲဒီကျွန်းနားက ကပ် မောင်းပေးပါလား”အကူဆရာမှ စက်လှေမောင်းနေသော ဆရာအား ငှက်သိုက်ကျွန်းဘက်သို့ ဦးတည်မောင်းရန် လက်ဟန် ခြေဟန်ဖြင့် ပြလိုက်ပါသည်။ စက်လှေလည်း မကြာခင်မှာ ငှက်သိုက်ကျွန်း ဘေးသို့ရောက်ရှိပါတော့သည်။ မနှစ်က ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊ ဟာလောင်ဘေသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပါသည်။ ယခုတွေ့မြင်နေရသည့် ကျွန်းစုများနှင့် ခပ်ဆင်ဆင်ပင် ဖြစ်ပါသည်။ ဟာလောင်ဘေတွင် ၎င်းကျွန်းစုများသို့ ညအိပ်လည်ပတ်ရန် အိပ်ခန်းနှင့် စားသောက်ခန်းများ ပါသော သင်္ဘောအစီး (၃၀၀)ခန့်ရှိသည်ဟု သိရပါသည်။ ကော့သောင်းအနီးရှိ ကျွန်းစုများသို့ အိပ်ခန်းပါ သင်္ဘောကြီးများဖြင့် လည်ပတ်နိုင်အောင် စီစဉ်ပေးလျှင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက် အကျိုးစီးပွားများ ဖြစ်ထွန်း နိုင်ပါသည်။ ကော့သောင်းအနီးရှိ ကျွန်းစုကလေးများသည် သဘာဝအလှလုံးဝမပျက်စီး သေးသော Virgin Island များ ဖြစ်ပါသည်။ စက်လှေအကူဆရာမှ “ ဟိုရှေ့က မြင်နေရတဲ့ ကျောက်ဆောင် နံရံရဲ့အတွင်း လိုဏ်ဂူမျက်နှာကျက်မှာ ငှက်သိုက်တွေ လုပ်ကြတာဗျ။ အမြင့်ပေ (၄၅၀)လောက်ရှိလိမ့် မယ်။ ငှက်သိုက်စုဆောင်းတဲ့ ရာသီချိန်ကြရင် ဒေသခံတွေက ငြမ်းတွေဆင်ပြီး သက်စွန့်ဆံဖြား ခက်ခက်ခဲခဲတက်ပြီး ခွာကြရတာ လွန်ခဲ့တဲ့ ခရီး သွားရာသီက ဂျပန်အင်ဂျင်နီယာတစ်ဖွဲ့ လာသွားပြီး ဒေသခံတွေ ကျောက်တောင်ကြီးပေါ်တက်ဖို့ ဘယ်လိုငြမ်းဆင်တယ် ဆိုတာကို လငိနသ ရိုက်ပြီး မှတ်တမ်းလာတင်သွားတယ်” ဟု ပြောပြပါသည်။ တစ်နာရီခွဲလောက်မောင်းအပြီးမှာတော့ ပထမဆုံးရပ်နားမည့် ၁၁၅ Island ကို လှမ်းမြင် နေရပါပြီ။ ရောက်ခါနီး လေပင်လယ်ရေပြင်၏ အရောင်မှာစိမ်းလိုက်ပြာလိုက် တစ်ခါတစ်ရံနေ ရောင်ခြည်အောက်မှာ ပတ္တမြားရောင်သန်းကာ စိန်ပွင့်လေးများလို တလက်လက်တောက်ပနေပြီး ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အောက်မှ ဖြူလွှလွှကြမ်းပြင်ကိုလည်း တွေ့မြင်နေရသည့်အတွက် ကျွန် တော်တို့ဧည့်လမ်းညွှန်များအဖို့ အံ့သြပျော်ရွှင်မှင် သက်ကြည်နူးနေမိကြပါသည်။ ဒီလိုလှပတဲ့ ကိုယ့်တိုင်းပြည်ရဲ့ သဘာဝအမွေ အနှစ်တွေကို ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့မြင်ခဲ့ရသည့် အတွက်လည်း ဝမ်းသာပီတိဖြစ်မိရပါသည်။ ကျွန်းကိုဆိုက်ကပ်သည်နှင့် လှေပေါ်မှဆင်း Umsnork Elling လုပ်ရန်အတွက် လိုအပ်သောဝတ်စားဆင် ယင်မှုများကို ပြုလုပ်ကြရပါသည်။ အသက်ရှူကိရိယာနှင့် ရေအောက် ကြည့်မျက်မှန်များကို တပ် ဆင်ကာ ရေအောက်ကမ္ဘာရဲ့ အလှအပသက်ရှိ သတ္တဝါများကို ကြည့်ရှုခဲ့ကြပါသည်။ အဖြူရောင်ငါးအုပ်စုလိုက်ကလေးများ၊ ရွှေရောင်ငါးလေးများနှင့် သံပခြုပ်များကို တွေ့မြင်ခဲ့ရပါသည်။ ပျော်ရွှင် မြူးတူးစွာ ရေကူးခဲ့ကြပါသည်။မပျက်စီးသေးသော သန့်ရှင်းလှပသော ကျွန်းကလေးကို လက်ပြနှုတ်ဆက်ပြီး နေ့လယ်စာထမင်းစားရန် ညောင်ဝီးရွာကလေးဆီသို့ ဆက်လက် ထွက်ခွာခဲ့ကြပါသည်။ နေ့လယ်စာကို ပင်လယ်စာလတ်လတ်ဆတ် ဆတ် Fresh Seafood များဖြင့် စားသုံးခဲ့ရပါသည်။ ကင်းမွန် ကတော့ ဒေသခံများ၏ အဓိကအစားအစာ ဖြစ်ပါသည်။ စားလို့လည်းမြိန်ပါသည်။ ထမင်းစား အပြီးမှာတော့ သဘာဝအမွေအနှစ်လန်ပိကျွန်း သို့စက်လှေဖြင့် ဆက်လက်ထွက်ခွာခဲ့ပါသည်။ မနက်ပိုင်းတစ်လျှောက်လုံး ရာသီဥတုကောင်းလာသမျှ နေ့လယ်ပိုင်းတွင် လေပြင်းများတိုက် ခတ်လာ ပါသည်။ကျွန်တော်တို့၏ စက်လှေကလေးမှာလည်း အပြောကျယ်လှသော ပင်လယ်ပြင်ကြီး၏ အလယ် ရှိကြီးမားသော လှိုင်းလုံးကြီးများပေါ်တွင် နိမ့်ချည် မြင့်ချည်ဖြင့် အံတုမောင်းနှင်နေရပါသည်။ တစ်ခါ တစ်ရံ လှိုင်းလုံးကြီးများနှင့် စက်လှေဦးတို့ဖြိုခွင်း စဉ်ပြန့်လွင့်လာသော ရေစက်ရေမှုန်များမှာ ကျွန်တော်တို့၏ ခန္ဓာကိုယ်များကို လာရောက်နှုတ်ဆက် နေကြပါသည်။ အားလုံးကို သတိပေးရပါသည်။ အသက်ကယ် အင်္ကျီများဝတ်ဆင်ထားကြရန်ပေါ့။ တစ်ချို့က မျက်နှာပျက်နေကြပါသည်။ ကျွန်တော် ကိုယ်တိုင်ပင်လျှင် ခေါင်းဆောင်လာသူမို့ ဟန်ဆောင်နေရသော်လည်း အနည်းငယ်စိတ်ပူလာမိပါသည်။ လတိုင်း၏ ပါးစပ်ဖျားတွင်လည်း တလှုပ်လှုပ်ဖြင့် အန္တရာယ်ကင်း ပရိတ်တော်များရွတ်ဖတ် နေကြပါသည်။ ကျွန်တော်လည်း သံဗုဒ္ဓေဂါထာကို ရွတ်ဖတ်နေစဉ် အစ၊ အလယ်၊ အဆုံးအစဉ်မကျ ဘဲ ဟိုရောက်ဒီရောက်ဖြင့် ပေါက်ကရဖြစ်နေ သည်ကို သတိပြုမိပါသည်။ အင်း ..ငါ ဆတ်ဆော့တာ တစ်ခုခုဖြစ်ရင်တော့ မျက်နှာမရ ခြေထောက်ရ ဖြစ်တော့မှာဘဲဆိုပြီး စိတ်ပူပန်မိလာပါသည်။ ဒါနဲ့စက်လှေအကူ ဆရာကိုလှမ်းခေါ်လိုက်ပါသည်။ ကျုပ်တို့ဆက် မောင်းလို့ဖြစ်ပါ့ မလား၊ ဟိုရှေ့မှာမြင်နေရတဲ့ ကျွန်းကလေးမှာ သွားကပ်ရင်မကောင်းဘူးလားဆို ပြောလိုက်တော့ သူက စိတ်ဆိုးပြီး အဲဒါ ကျုပ်တို့ဆီမှာ တော့ လှိုင်းလို့ကိုမခေါ်သေးဘူးဗျ။ ကျုပ်တို့ အလုပ် ကျုပ်သိတယ်။ ဘာမှမဖြစ် စေရဘူး၊ ဒီပင်လယ်ကြီးထဲမှာ စက်လှေမောင်းလာတာ နှစ်သုံးဆယ်ကျော်ပြီ အသက်နဲ့လဲပြီး တာဝန်ယူတယ်တဲ့။ ကျွန်တော်လည်း ဆက်မပြောရဲတော့။ ဒီလိုနဲ့ နိမ့်ချည်မြင့်ချည် တစ်ခါတစ်ရံ အော်လိုက်ကြနဲ့ပဲ၊ တစ်နာရီ လောက် မောင်းအပြီးမှာတော့ လန်ပိအဏ္ဏဝါအမျိုးသားဥယျာဉ်သို့ ရောက်ရှိပါတော့သည်။ ရောက်ရှိသည်နှင့် ဖြူလွှလွှ သဲသောင်ပြင်ပေါ်သို့ ဆင်းလမ်းလျှောက်ကြပါသည်။ လန်ပိကျွန်း၏ သစ်တောများမှာ အုံ့ဆိုင်း ထူထပ်စိမ်းစိုလှပ နေပါသည်။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ဧည့်လမ်းညွှန်ကိုသော်ဇင်မှ လန်ပိကျွန်းအကြောင်းကို ရှင်းပြပါတယ်။“လန်ပိရဲ့အကျယ်အဝန်းပမာဏက စင်ကာပူ နိုင်ငံနီးပါးမျှရှိပြီး လန်ပိအဏ်္ဏဝါအမျိုးသားဥယျာဉ်ကို (၁၉၉၆)ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ကာ ၎င်းကျွန်းပေါ်ရှိ Mangroves ချောင်း တွေထဲတွင် စပါးကြီး မြွေများကို တွေ့နိုင်ကြောင်း၊ အောက်ချင်းငှက်အပါအဝင် ငှက်မျိုးစိတ် (၂၂၈) မျိုးခန့်ရှိပြီး ငှက်ကြည့် ဝါသနာရှင်များအတွက် ကောင်းမွန်သော Eco-Tourism Toursite တစ်ခု ဖြစ်ကြောင်း အခြားတွေ့နိုင်သော ကုန်းနေသတ္တဝါများမှာ သင်းခွေချပ်နှင့် မျောက်တို့ဖြစ်ပြီး ရေနေသတ္တဝါများမှာ လင်းပိုင်နှင့်လိပ်မျိုးစိတ်များ ဖြစ်သည်” ဟုပြောပြပါသည်။ ဆက်လက်၍ စက်တပ်ရွက်လှေစီးသမားတွေကတော့ Sunset နှင့် အောက်ချင်းငှက်တွေ အိပ်တန်းအပြန်ကို စောင့်ကြည့်ကြပြီးကျွန်းပေါ်မှာ Camp ထိုးအိပ်ကြတယ်။ လန်ပိကျွန်းရှိ ချောင်း တွေထဲမှာ Kayat လှေလှော်ခြင်းများ Snorkeling လုပ်ခြင်းတို့ကိုလည်း ပြုလုပ်နိုင်ကြောင်းရှင်း ပြပါသည်။ ဓာတ်ပုံရိုက်ပြီးသည်နှင့် ခရီးစဉ်၏ အဓိကရည်မှန်းချက်ဖြစ်သည့် ဆလုံကျေးရွာသို့ စက်လှေများဖြင့် ဆက်လက်ထွက်ခွာခဲ့ပါသည်။ ဆလုံရွာ၊ မကြုံဂလက်အနီးကိုရောက်သည် နှင့် မြင်ကွင်းက ပြောင်းလဲသွားပါတော့သည်။ ကျယ်ပြောလှသော ပင်လယ်ပြင်ကြီးအတွင်း အတော်လေးခရီးရောက်ခဲ့ပြီး များသောအားဖြင့် ခရီးသွားစက်လှေကြီးများ၊ ကင်းမွန်ဖမ်းနေသော စက်လှေကြီးများကိုသာ တွေ့နေရာမှ အင်မတန် သေးငယ်လှပြီး တစ်လုံးတည်းသော သစ်ပင်ကို ထွင်းထုပြီးလုပ်ထားသည့် ကနူးလှေကလေးကို လှိုင်းလုံးကြီးများပေါ်တွင် နိမ့်ချည်မြင့်ချည်ဖြင့် လှုပ်ရှားနေသည်ကို တွေ့လိုက်ရပါသည်။ လှေကလေးပေါ်တွင် အဘိုးအိုတစ်ဦးနှင့် အပေါ်ပိုင်းတွင် မည်သည့်အကျီမျှ ဝတ်ဆင်မထားပဲ ဗလာကျင်းနေသည့် အဘွားအိုနှင့် သူတို့၏ မြေးဖြစ်ဟန်တူသော ကလေးငယ်ကိုတွေ့လိုက်ရပါသည်။ စက်လှေကို လှေကလေးအနီးကပ်၍ မောင်းလိုက်ပါသည်။ စက်လှေဆရာက “ကဲ ခင်ဗျားတို့တွေ့ချင် လှပါတယ်ဆိုတဲ့ ဆလုံလူမျိုးနွယ်တွေပဲဗျား”ဟု အော်ပြောပါသည်။မှန်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အိပ်မက်ထဲမှာ ခဏခဏမက်ခဲ့ရတဲ့ ဆလုံလူမျိုးနွယ်စုများကို ဒီကနေ့ အနီးကပ် တွေ့မြင်ခဲ့ရပါပြီ။ လှေပေါ်တွင် ရေနွေးအိုးတစ်လုံး၊ မီးဖိုနှင့် ခွေးတစ်ကောင်ကိုလည်း တွေ့ရပါသည်။ ကျွန်တော်တို့မ ှလက်ဟန်ခြေဟန်ဖြင့် ဖမ်းမိထားသောငါးများကို ပြပါဟုပြောရာ ကင်းမွန်များကို ကိုင်မြှောက် ပြပါသည်။စက် လှေအကူဆရာမှာ လူရည်လည်ပြီး ဗဟုသုတ လည်းရှိပုံရသည်။ သူ့ရဲ့ဆလုံလူမျိုးတို့အကြောင်း တစ်စေ့တစ်စောင်းကို စတင်ပြောပြပါတော့သည်။ “ဆလုံတိုင်းရင်းသားတွေက သူတို့ကို မော်ကင်း (Mawken)၊ မိုကန်း၊ ထိုင်းလိုမျိုးခေါ်တာကို ပိုကြိုက်တယ်ဗျ။ ရိုးသားတဲ့ လူမျိုးတွေပေါ့။ ပင်လယ်ပြင်ကြီးက သူတို့အတွက် လိုတရဖြည့် ဆည်းပေးနေတာပေါ့။ လှေပေါ်မှာ ပဲနေကြတယ်။ ရေငုပ်ကျွမ်းကျင်တယ်။ တစ်နာရီလောက်ကြာအောင် ရေအောက်မှာနေပြီး ပင်လယ်ခရု၊ ကမာ၊ မုတ်ကောင်များကို ရှာဖွေကြတယ်။ ကျွန်တော်တို့ မြို့ကြီးပြကြီးများမှာ ဈေးကြီးပေးဝယ်စားနေရတဲ့ Seafood ကို သူတို့တွေကတော့ လတ်လတ်ဆတ် ဆတ်ဖမ်းယူစားသောက်နိုင်ကြတယ်” “ဒါဆိုရင် Seafood တွေပဲစားပြီး အသီး အရွက် ကြမစားတော့ဘူးလား”“စားတာပေါ့ ဆရာ။ ကျွန်းတွေပေါ်မှာ သဘာဝအရပေါက်တဲ့ ဆလတ်ရွက်တို့၊ ကန်ဇွန်း ရွက်တို့ရှိတယ် ဆရာ။ ပြီးတော့ ဆီအသုံးနည်းပြီး ရေလုံပြုတ်စားတာများတယ်”သြော် …ဒါကြောင့်လည်း မော်ကန်လူမျိုးတွေ ကျန်းမာပြီး ပိန်ပိန်ပါးပါးဖြင့် အဝလွန်သူများကို မတွေ့ခဲ့ရခြင်းပင် ဖြစ်သည်ဟု သတိပြုလိုက်မိ ပါသည်။ ကျွန်တော်က မေးလိုက်တယ်။“ဆရာရေ …ကျွန်တော်ကြားဖူးတာတစ်ခု ရှိတယ်။ ဆလုံလူမျိုးတွေက ကလေးမွေးလာရင် ရေထဲကိုပစ်ချတယ်။ ရေပေါ်ပြန်ပေါ်လာမှ ပြန်ကောက်ယူမွေးတယ်ဆို။ အဲဒါဟုတ်သလားဆရာ”“မဟုတ်ပါဘူးဗျာ။ ချက်ကြိုးဖြတ်ပြီးတာနဲ့ ရေထဲကို နှစ်စက္ကန့်လောက် နှစ်လိုက် ပြန်ဖော် လိုက်နဲ့ သုံးကြိမ်လောက် လုပ်တာပါ။ ကလေးတွေ ရေကို မကြောက်စေဖို့နဲ့ ရေကူးကျွမ်းကျင်စေဖို့ အတွက်ပေါ့ဗျာ။ ဒါပေမဲ့ ခုချိန်မှာ တစ်ချို့မိသား စုတွေလောက်ပဲလုပ်ကြပါတော့တယ်” ဟု ပြောပြ ပါသည်။ “သူတို့တတွေက လှေပေါ်မှာပဲနေကြတော့ လေပြင်းတိုက်တဲ့အခါ မုန်တိုင်းရှိတဲ့အခါ ဘယ် လိုနေကြလည်းဗျ”သူတို့က မိုးလေဝသသတင်းနားထောင်ဖို့ မလိုဘူး။ ပင်လယ်ပြင်ကြီးရဲ့ အချိန်နဲ့အမျှပြောင်း လဲလာတဲ့ သဘာဝ တရားတွေကို ကြည့်ပြီး ကြိုတင် ခန်းမှန်းပြီးရှောင်တိမ်းနိုင်ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း မိုးတွင်းလို ရာသီဥတု ဆိုးရွားတဲ့အခါမျိုးမှာတော့ နီးစပ်ရာကျွန်းများပေါ်တွင် ခြေတန်ရှည်ဝါးတဲ များတည်ဆောက်ကာနေထိုင်ခြင်း၊ ဂူများအတွင်း ဝင်ရောက်နေထိုင်တတ်ကြသည်ဟု ပြောပြပါသည်။လူသေရင်ကော၊ အဓိက ကတော့ နတ်ဆရာ ကပဲ ဦးစီးကျင်းပပါတယ်။ ကြက်၊ လင်းပိုင်၊ ပင်လယ်လိပ်၊ မျောက်တို့ ကို ယစ်ပူဇော်ပါတယ်။ မင်္ဂလာဆောင်မှာလည်း နတ်ဆရာကပဲ ဦးစီး ကျင်းပပါတယ်။ နတ်ကိုးကွယ်မှု အဓိကဖြစ်ပါတယ်။ ခုဆိုရင် ဗုဒ်္ဓဘာသာ၊ သာသနာပြု ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း တွေလည်း ဆလုံရွာတွေမှာ ရှိနေပါပြီဟ ုပြောပြပါသည်။ ကျွန်တော်တို့စက်လှေလည်း မကြုံဂလက် ဆလုံရွာကမ်းခြေသို့ဆိုက်ကပ်ပါပြီ။ ဆလုံကလေးများမှာ ဆိပ်ခံတံတား အမြင့်ပေါ်မှ နှစ်ပတ်ဂျွမ်း သုံးပတ်ဂျွမ်းများဖြင့် ဒိုင်ဗင်ထိုးကာ ရေထဲသို့ခုန် ချနေပါသည်။ရွာထဲသို့ လှည့်ပတ်ကြည့်ရှုကြပါသည်။ ခြေတန်ရှည်အသားနှင့်ဝါးများဖြင့် တည်ဆောက်ထားသော အိမ်ကလေးများဖြစ်ပါသည်။ အသက်ငါးဆယ်ကျော် ဘွားဘွားများသာ သူတို့ဓလေ့အတိုင်း အပေါ်ပိုင်း အင်္ကျီဗလာကျင်းသော်လည်း လူငယ် ပိုင်းအမျိုးသမီးများမှာ လုံလုံခြုံခြုံယိုးဒယားဖြစ် အဝတ်အထည်များဖြင့် ဝတ်ဆင်ထားကြပါသည်။ဆလုံကျွန်းစုများနှင့် လန်ပိအဏ္ဏာဝါအမျိုးသား ဥယျာဉ်တို့မှာ မကြာခင မြန်မာ့ခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက် အရေးပါသော Toursite များဖြစ်လာ တော့မည်ဖြစ်ပါသည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ ဆလုံခေါ်မော်ကင်းလူမျိုးစုများ ၏ လှေပေါ်မှနေ မှိန်းကိုကိုင်ကာ ဒိုင်ဗင်ပြစ်ပီး ငါးဖမ်းသည့်ပုံစံများ၊ ရေထဲတွင် အသက်ရှူကိရိယာမပါပဲ အကြာကြီးရေငုပ်နိုင်ပုံများ၊ ရိုးရာဓလေ့ နတ်ကိုးကွယ်မှုပုံစံများကို Substainable Tourism အတွက် ဒြပ်မဲ့ယဉ်ကျေးမှု (ICH) အနေဖြင့် စနစ် တကျ ထိန်းသိမ်းထား ရမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ ညနေချိန် နေရီညှိုးလာပြီဖြစ်သည့်အလျှောက် ကျွန်တော်တို့လည်း စက်လှေဖြင့် အောင်ဘာရွာသို့ ပြန်လည်ထွက်ခွာခဲ့ပါသည်။ အပြန်ခရီးတွင် ရာသီဥတုမှာလည်း ထင်သလောက်လှိုင်းမကြီး တော့ပါ။ နေမင်းကြီးမှာ လှပသောပင်လယ်ပြာကြီးအောက်ကို ငုပ်လျှိုး ဝင်ရောက်ပျောက်ကွယ်သွားပြီ ဖြစ်သော်လည်း ကျွန်တော်တို့ရဲ့သက်စွန့်ဆံဖျားသွားပြီး ရခဲ့တဲ့ထူးခြားသော အတွေ့အကြုံများနဲ့ တနင်္သာရီတိုင်းဌာနီရဲ့ အလှအပသဘာဝတရားများကိုတော့ မေ့ပျောက်၍ရနိုင်မည် မဟုတ်တော့ပါ။ Travelling_Journal/Photo_U Zaw Win Cho

ရတီမာန် ခရီးထွက်ကြမလားလို့ စဉ်းစားလိုက်ရင်ဖြင့် တောင်ပေါ်ဒေသတွေရဲ့ လှပတဲ့ တောင်ဆွယ် တန်းတွေကို တိမ်ပင် လယ်ကြားက မြင်နေရတဲ့ မြင်ကွင်းမျိုးတွေ ..ရေတံခွန်တွေ ..ရေပြာအိုင် လိုထူးဆန်းတဲ့ နေရာတွေအကြောင်း က အစီအရီ ခေါင်းထဲဝင်လာတတ်တာတော့ လူတိုင်းလိုပါပဲလေ..ဖုန်ထူထူနေပူပူမန္တလေးမှာ နေရတဲ့သူတွေ အဖို့ဆိုရင်တော့ အေးမယ့် အရပ်ဒေသတွေဆီကိုသာစိတ်က အပြေးရောက်သွားတတ်ကြပြီး လှပတဲ့ ရှုခင်း တွေနဲ့ လတ်ဆတ်တဲ့ လေနုအေးတွေ ရှူရှိုက်ချင်တာက ခရီးစဉ်ဆိုတိုင်း ဦးစားပေးရွေး ချယ်မှုဖြစ်တယ်. .ခုခေတ်ကြီးမယ် ဘာလုပ်ချင်လဲ..ဘာသိချင်လဲ..ဘယ်သွားချင်လဲ..နောက်ဆုံးဘာစားချင်လဲဆိုတာ အထိ အွန်လိုင်းပေါ်မှာ သာရှာကြတဲ့အခါ Fb မှာ Friend ဖြစ်နေတဲ့သူ တွေထဲ ကံကောင်းစွ Travel Blogger (နာမည် ကြီး) တွေရှိနေတာက ခရီးသွားခြင်းအတွက် အကြံကောင်းတွေ၊ ရှောင်ရန်/ဆောင်ရန်တွေနဲ့ ကိုယ် မသိသေးတဲ့ အခြားဗဟုသုတတွေကိုပါ သိနေနိုင်တယ်လေ ..။ “မကွေးမြို့ရဲ့အရှေ့ဘက်ကြာပြည့်အင်းကျေးရွာအတွင်းတောထဲ၌ နှစ်ပေါင်း(၁၀၀)ကျော်ကတည်ထားခဲ့တဲ့ကိန်္ဒရာရုပ်စုံဘုရားကြီး..ပြည်တွင်းပြည်ပမှ မရောက်ဖူးသေးတဲ့မိတ်ဆွေများလည်းဖူးမျှော်နိုင်အောင်ပြန်လည်မျှဝေပေးလိုက်ပါတယ်” ဆိုတဲ့ စတေးတပ်လေးနဲ့ တစ်ပါတည်းမြင်လိုက်ရတဲ့ ပုံတွေထဲမှ ဘုရားပုံစံ တွေက ခရီးစဉ်ဘယ်ဟာရွေးရမလဲတွေးနေတဲ့ အတွေးတွေကို ရုတ်တရက်ရပ် တန့်သွားစေတယ် …။ ဒီခရီးကိုသွားဖို့ ကျောပိုးအိတ်တစ်လုံးစာ အဝတ်နဲ့ တစ်ယောက်ထဲပဲထွက်လာခဲ့ပြီးမှ လမ်းခရီးမှာ စားစရာ ခက်မှာစိုးလို့ မုန့်တွေဝယ်၊ ရေလည်းနှစ်ဘူးလောက်သယ်လာခဲ့ပြီး ကားကိုလည်း ဟိုက်ဂျက်လေးပဲ ဖုံးဆက်ပြီး အသိထဲက ကြိုငှားထားလိုက်တယ်..(ကရိကထသိပ်မများ ချင်ဘူးလေ) ရွာလမ်းဆိုတော့ ကားသေးလေ ကောင်းလေ ပါပဲ.. အရင်ဆုံးမန္တလေးကနေ မကွေးကို အရင် သွားရတယ်..ပျော်တာပေါ့။ ကိုယ့်နယ်ကိုယ် ပြန် ရတာဆိုတော့လေ။ အိမ်ရောက်တော့ အဖေ့ကို အကျိုးအကြောင်းပြောပြတဲ့အဖွင့်မှာတင် အဆူ ခံရရော ..။ “ ငါ မွေးထားတာ မိန်းကလေးဟ …၊ ယောက်ျားလေးမှတ်နေလား။ တစ်ယောက်တည်း သွားမယ်တဲ့ ဖြစ်မလား ဟ ငါ့သမီးရ …” ဆိုတဲ့ စကားအဆုံး “ငါ အဖေတစ်ယောက်လုံးရှိသေး တယ် ..မသေသေးဘူး ..ငါ လိုက်ပို့ မယ် ” ဆိုတဲ့ စကားနဲ့ပိတ်ပါတယ်.. ညကားနဲ့ မန္တလေးကနေ မကွေးရောက် တော့ ညနှစ်နာရီကျော်.. လာကြိုတဲ့ ဦးလေး အားကိုးနဲ့ အိမ်ပြန် ရောက်ပြီး ရသလောက်လေး အိပ်ဖို့ကြိုးစားပေမယ့် ဒီတစ်ခါခရီးစဉ်ကို စိတ် လှုပ်ရှားနေမိတော့ အိပ်မပျော် နိုင်ပါဘူး…ကိုယ့်အိမ်က မနက်ပိုင်းခပ်စောစောထွက်ခဲ့ ရင်း မကွေး-တောင်တွင်းမြို့ပတ်လမ်း (အရှေ့ဖက်)ကနေ ယင်းဆိပ်တံတား ကျော်ပြီး မြို့ပတ်လမ်းဘေးဘယ်ဖက်မှာ ရှိတဲ့ “သရက်လေးပင်”ရွာကို အရင် ရောက်ပါတယ်။ အဲ့ဒီရွာအကျော် နောက်ထပ်တစ်ရွာ “ကြောင် ပျောက်ရွာ” ရောက်တော့ ရွာ အဝင်ဝက ဆိုင်းဘုတ်ဘေး လမ်းအတိုင်း မောင်းဝင် လာခဲ့ကြတာ ရုတ်တရက် လမ်းဆုံ(လမ်းနှစ်ခွ)ဆီ ရောက်တော့ဘယ်လမ်း လိုက်ရမလဲ စဉ်းစားနေတုန်း ဖုန်တွေ ခြေသလုံးတစ်ဝက်လောက်ရှိပြီး လမ်းပေါ်ရပ်နေတဲ့ ရွာသားတစ်ယောက်က “ဟိုဖက်က ကားလမ်း”လို့ ဆိုပါတယ်.. သူ့ကားလမ်းဆိုတာကို သေချာကား ပေါ်ကနေကြည့်လိုက်တော့ ဖုန်ထုကိုပဲမြင်ရတယ် (ဘာထူးလို့လဲလို့ လွှတ်ခနဲပြောမိတော့) .. အဲ့ဒီ ရွာသားကြီးက သူရပ်နေတဲ့ဖက်ကို လက်ညိုးထိုး ပြပြန်တယ် “ဒီဖက်ကလှည်းလမ်း” တဲ့ …။ မတိုင်ပင်ပဲ သားအဖနှစ်ယောက်သားခွီမိကြ ရောလေ။ကြောင်ပျောက်ရွာနဲ့နှစ်ဖာလုံအကွာမှာရှိတဲ့ ကြာပြည့်အင်း(မြစိမ်းရောင်ကျေးရွာ)ဆိုတဲ့ ရွာ အဝင်ဆိုင်းဘုတ် ကိုမြင်တော့မှ.. ကဲ..ရွာထဲရောက်ရင်ရေကန်လေးရှိတဲ့ လမ်းကကွေ့ဝင်ခဲ့ပါလို့လမ်းပြပေးမယ့် ရွာက တပ်မတော်သား လက်ထောက်ဆေးမှူးကြီးရဲ့ နှမ တစ်ယောက်က ဖုန်းထဲမယ်သေချာညွှန်ကြားခဲ့တော့ ရေကန်လေးကို အတင်းရှာရတာပေါ့လေ။ တကယ်ပါဆို ရေကန်လေးက သေးသေးလေးပါပဲ (အုတ်ရေကန် လေး) ဒါပေမဲ့ အဲ့ဒီ့ Landmark (အမှတ်အသား)လေးကိုတွေ့ပြီးတာနဲ့ သူတို့အိမ်ဆိုတာကို တကယ်ရောက် တာက ပျော်စရာခံစားမှု ကို ပေးတာအမှတ်တရပါပဲလေ။ “ ကျွန်မတို့ဖြင့်အားနာချက် .. စောစောကြို ပြောရင် ဟင်းကောင်းလေးချက်ကျွေးရရဲ့နဲ့ ”လို့ ဆိုတော့ သူတို့အားနာချက်လေးတွေလည်းကြည့် လိုက်ဦး ..ကြက်သားဆီပြန်လည်းပါရဲ့၊ မြစ်ငါး လားချောင်းငါးလားမသိ စားလိုက်ရင် ချိုနေတဲ့ ငါးလေးကြော်လည်းပါသေးတာ..။ ကြက်ဥမွှေ ကြော်၊ အာလူးကြော်၊ ကန်စွန်းရွက်၊ ပဲသီး၊ မုန်လာဥချဉ်ရည်ဟင်း၊ ခရမ်းချဉ်သီးငါး ပိချက်နဲ့ ဂေါ်ဖီရွက်နုနုလေးတွေကို ပန်းကန်အပြည့်ချပေးထားတာရယ် .. လက်ဖက်ပဲကြော်အစုံရယ်နဲ့ဆိုတော့ သားအဖနှစ်ယောက်နဲ့ ကားဆရာ မယ် ခေါင်းကို မဖော်နိုင်ပါဘူး (အားနာချက်လေးက စား ကောင်းလိုက်တာလေ)။ မစားရတာကြာတဲ့ အညာ ဟင်းတွေ အိမ်ချက်လက် ရာက အမျိုးတွေ အကုန်မေ့သွားစေပြီး ဟင်းချက် လက်ရာကောင်းရုံမက စေတနာတွေအပြည့်နဲ့ ပြုံးပြုံးကြီး အနားကထိုင် ကြည့် ရေနွေးထည့်ပေး ထမင်းခူးခပ်ပေးနေတဲ့ သူတွေဆီမှာ အညာဖက်က ကျေးရွာသားတွေရဲ့ တန်ဖိုးကြီးစိတ်ထားတွေကို မြင်ရတယ်(ဒါ တောင်ခုမှတွေ့ဖူးကြတာနော်)။ သူတို့တွေ ချစ်ခင် လေးစားကြတဲ့ သူရဲ့ဧည့်သည်ဆိုတဲ့ အတွေးနဲ့တင် ကျေနပ်ဝမ်းသာပြီး စိတ်စေတနာအပြည့်နဲ့ ဧည့် ဝတ်ကျေကြတော့တာပါပဲ။ “ငါ့တူမတို့နဲ့က ရှေးရေစက်ရှိပုံပဲ။ ခုလိုငါတို့ တွေလည်း ဆုံဖြစ်ဖို့မလွယ်ဘူးဗျ။ ကိုယ့်အလုပ် တွေနဲ့ကိုယ် ယာထဲကိုင်းထဲနေကြတာ ခုတော့လုပ် စရာတွေအကုန်ထားပစ်ခဲ့ပြီး ငါ့တူမတို့ဘုရားဖူးပို့ ဖို့လိုက်ချလာခဲ့တာပဲ..ကိုင်း” ဆိုတော့ ..“လောကမှာ သွေးမစပ်ပေမယ့်မေတ္တာစပ် တဲ့ ဆွေမျိုးဆိုတာရှိတယ်။ သွေးမစပ်ပေမယ့် မေတ္တာစပ်ရင်ဆွေမျိုးပဲ.. ”ဆိုတဲ့ ဆရာတော် အရှင်ဆန္ဒာဓိကရဲ့ စာစုလေးကိုသွားသတိရမိ တယ်..။ တောင်ကမူလေးတစ်ခုက ဘုရားဆီသွားတဲ့ လမ်းမှာကားလမ်းဂိတ်ဆုံးစေခဲ့တဲ့နောက် ဘေး ဝဲယာက အသီးအနှံစိုက်ခင်းတွေကြား (တောလမ်းလေး)ခြေတစ်လှမ်းစာလေးရှေ့က လမ်းပြတဲ့သူ တွေလျှောက်သလို လျှောက်လိုက်ကြရတယ်။ တောနေတောခြေတွေမို့ သူတို့လမ်းလျှောက်တာ မမော သလိုပေမယ့် ကိုယ်တွေ သားအဖ က ဟိုက်နေပြီ။“ ဟိုမှာကြည့်လိုက်ဗျ.. ဘုရားကို လှမ်းမြင် နေရပြီ..” ဆိုတဲ့ စကားကြောင့် ရောက်ပြီကွလို့ ပျော် သွားတာပဲ …။အဝေးက မြင်ရရုံနဲ့ (နေပြည်တော်က ဗုဒ္ဓ ဂယာဘုရားကိုသွားသတိရတယ်) ဘုရားပုံစံက တူ တာအမှန်ပါပဲ..အနီးထိရောက်တော့မှ ဘုရားမုခ်ဦးက ထွင်းထားတဲ့စာတွေကိုဖတ်လို့ရတော့တယ်(စာလုံးတွေ တချို့တစ်ဝက် ပျက်နေ ပေမယ့်ဖတ်လို့ရနေသေး တယ်)။ “ အရဟံ(ဗုဒ္ဓံ ဓမ္မံ သံဃံ) “ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓသစ္စာ မဏ်္ဏိုင်လေးကျွန်းမာန်အောင်၊ အောင်စင်္ကြာဓာတ် ပေါင်းစုံ ဓမ္မစေတီ ဆုတောင်းပြည့်ဘုရားကြီး” လို့ ကဗျည်းထိုးထားတဲ့ မုခ်ဦးကြီးက အမြင့် ဆယ်ပေ လောက်ရှိမယ်။ အုတ် တံတိုင်းနဲ့ အခိုင်အခန့်ပါပဲ။ ဘုရားဒကာ(သူတို့အခေါ်) ဘဘုရားကတော့ ပျံတော်မူတာမကြာသေးဘူး။ “ ဘဘုရားက ပဲခူးဖက်ကလာတာပဲ …။ သူက သာသနာပြုတာ ..၊ ဒီဘုရားကြီး ဒကာဖြစ် တဲ့ ဘဘုရားက အသက်ခန့်မှန်းမရဘူး။ သူ တည်ခဲ့တာ ဒီဘုရားနဲ့ဆို ပုံစံတူလေးဆူ(ပင်းတယ၊ မင်းဘူး၊ ကြာပြည့်အင်း ၊ ပဲခူး) ဆိုတဲ့ မြို့တွေမှာ တည်ခဲ့တယ်။ အဘတို့ရွာက ရွာလူကြီး(ဦးထွန်းဦး၊ ဦးဘစော၊ ဦးအောင်ခင်၊ ဦးဘထွန်း)တို့က ဘ ဘုရားရဲ့လမ်းညွှန်မှုအတိုင်း ဘုရားကြီးကို ကိုယ့်ရွာ မှာတင် အုတ်ဖုတ်တတ်သူတွေနဲ့ ရွာက ပန်းရံဆရာ တွေ၊ လက်သမားဆရာတွေနဲ့ပဲ တည်ခဲ့ကြတာ။ သူတို့တွေပဲ ဂေါပကလူကြီးတွေအနေနဲ့လည်း ဘုရားအနေကဇာတင်ပွဲကို ဦးဆောင်ခဲ့ကြတယ်။ ဘုရားကြီးက ပရဝဏ်အကျယ် အတောင်လေး ဆယ်ပတ်လည်(ပေ ၆၀ ပတ်လည်)ရှိတယ်ကွဲ့” “အရင် ဘဘုရားရှိတုန်းကတော့ ရွာမှာ ဘုရားပွဲနှစ်စဉ်ရှိတာပေါ ငါ့သမီးရာ ..” လို့ ဘုရား ကြီးတည်စဉ်က ကိုယ်တိုင် လုပ်အားဒါနအလှူ အဖြစ်ပါဝင်ခဲ့သူ အသက်(၆၇)နှစ်အရွယ် အဘ ဦးဉာဏ်စိန် ရှင်းပြတာ နားထောင်ပြီး စိတ်ထဲက အံ့သြနေမိတယ်။ ဝိဇ်္ဇာတည်တဲ့ ဘုရားဖူးချင်သူ တွေအတွက် အဘက နတ်လမ်းညွှန် ပါပဲလေ.. ကျေးဇူးကြီးပါပေ့ အဘရယ်…။ဘုရားကြီးကို အနီးကပ်မြင်ရတော့မှလက်ရာတွေက အံ့သြစရာရှေးဆန်နေပေမယ့် (၁၃၃၃ နဲ့ တော်သလင်းလ္ဆုပ်)ဆိုတဲ့ စာလုံးကို ဘုရားအဝင်၀ ဖက်(အရှေ့ဖက်အပေါက်ဝ)က နေဝင်ဝင်ခြင်း ကြယ်နှစ်ခု ဘေးက ခြံရံလျှက် အလယ်က ဒေါင်းရုပ်ရဲ့ အပေါ်နားတစ်ဖက်စီမှာ ထွင်းထု ထားတာကို ဘုရားကြီးရဲ့ အောက် ခြေပလ္လင်နေရာ မှာမြင်တော့မှ အခုက (၁၃၈၀)ခုနှစ်ဆိုတော့ နှစ်ပေါင်း (၄၇)နှစ်သက်တမ်းပဲရှိသေးတာကိုးလို့ သိနားလည်ရတယ်။ နှစ်ပေါင်း(၄၇)နှစ်လောက် သက်တမ်းရှိနေရုံနဲ့တောင် လှပတဲ့ ရှေးဟောင်း လက်မှုပညာ တွေက စိတ်ကြည်နူးစေတယ်.. သေချာကြည့်တော့ ဘုရားက ဘုံကိုးဆင့်ရှိပြီး အပေါ်ဆုံးမှာ နဂါးရုံဘုရားလေးဆူဝန်းရံနေတဲ့ အလယ်မှာတည်ထားတဲ့ စေတီတစ်ဆူကို ဖူးမြင် ရတယ်။ နောက် ဘုံကိုးဆင့်မှာ ရဟန်း, သူတော်စင် (ဝိဇ္ဇာ)၊ နတ်သား၊နတ်သမီး၊ ကိန္ဒရီ၊ ကိန္ဒရာ၊ ရှင်ဘုရင်၊ မိဖုရား၊ မင်းညီမင်းသားစတဲ့ ရုပ်တု တွေက ဘုံအဆင့်ဆင့်ကိုထမ်းထားသလိုပုံစံထွင်း ထုထားတာကိုတွေရသလို အောက်ဆုံးအဆင့် အခြေပလ်္လင်အထက်ထောင့်လေးထောင့်မှာတော့ ဘိုးဘိုးအောင်၊ ဘုန်းကြီးတစ်ပါး၊ ရှင်ဘုရင်၊ သူ တော်စင်ပုဂ်္ဂိုလ်စတဲ့ ရုပ်တုတွေကို ထောင့်လေး ထောင့်မှာ ထုလုပ်တပ်ဆင်ထားပါတယ်။အောက်ခြေပလ်္လင်တစ်ပတ်လည် လေးဖက် (လေးမျက်နှာ)မှာလည်း (ဒေါင်း၊ ယုန်၊ ဟင်္သာ၊ စဓဗဝ) ဆိုတဲ့ စာလုံးတွေကို ကြယ်နှစ်လုံးဘေးက ရံပြီး ထွင်းထုထားပါတယ်..ဘုရားကြီးထဲ ဝင် တာနဲ့ ထူးဆန်းတဲ့မြင်ကွင်းက တခြားမဟုတ်ဘူး အဝင်ဝကို ကျောပေးပြီး ဘုရားဖူးနေဟန် ရှင် ဘုရင်ရုပ်တုနဲ့ သူ့ဘေးက သံလျက်ထမ်းပြီး အဝင် ဝကို ဒူးတဖက်ထောက်ထိုင်ဟန် စစ်သူကြီးဝတ်စုံ နဲ့ ရုပ်တုတွေကို လေးဖက်လေးတန်မှာ ထုထား တာပါ။ အင်မတန်လက်ရာမြောက်လှပါတယ်။ “ ဒီဘုရားကို တည်သွားတဲ့ ပုဂ်္ဂိုလ်ကတော့ သူနဲ့အတူ တိုင်းရင်းသားပေါင်းစုံပါ၊ပါလာတယ်၊ ဗမာပါတယ်၊ ရှမ်းပါတယ်၊ ကရင်ပါတယ် အစုံ ပေါ့။ အဘတို့ရွာ ကြာပြည့်အင်းတင်မကဘူး ရွာ နီးချင်းတွေပါ ဘုရားကြီး တည်တော့ လုပ်အား ကုသိုလ်ယူကြတယ်။ တိုင်းရင်းသားတွေဆိုတာကို သူတို့ဝတ်စုံတွေကြည့်ရုံနဲ့မကဘူး တစ်ချို့ဗမာ စကားတောင်သိပ်မပြောတတ်ကြဘူး။ ဟိုဖက်နားက ဘုရားသုံးဆူဝိုင်းကြီးထဲမှာတင် အလှူလည်းခံရင်း (၁၃၃၁)ခုနှစ်မှာ စပြီးပန္နက်ရိုက်ခဲ့ကြတာ (၁၃၃၃)ခုနှစ်မှာပြီးတယ်။ သုံးနှစ်ကြာတယ်” “ ဟိုတုန်းကတော့ တိုင်းရင်းသားပေါင်းစုံလာ ကြတယ် သူတို့ဘုရားကို လာဖူးရင် အဘတို့က တာလမ်းထွက်ပြီး(ကားလမ်းထွက်ပြီး)လှည်းနဲ့ကြို ပေးရတယ်။ သူတို့လာရင် တောင်ကုန်းလေးခြေ ရင်းနားက ဘုန်းကြီးကျောင်းမယ်တည်းကြတာပဲ။ ဘဘုရားကဦးဆောင်ပြီး ဟိုဖက်နားက ရှေးဘုရား သုံးဆူကိုလည်း ထီးတင်ခဲ့သေးတာ။ ဥဒိဿစေတီ ခေါ်ရမှာပဲကွယ်။ ထီးတင်တာတော့ သုံးခါရှိပြီ။ ဘဘုရားအဖွဲ့က ဒုတိယကျမှာပေါ့ ငါ့သမီး””လို့ ကြာပြည့်အင်းရွာသား အဘဦးဉာဏ်စိန်က ရှင်း ပြပါတယ်.. “ ဒီဘုရားကို ရုပ်စုံဘုရားလို့လည်းခေါ်တယ်။ ဟိုတလောကဆို ဒီဘုရားက အရုပ်တွေဖြိုချမယ် ဆိုလား ပြောသံကြားသေးတာ .. ”လို့ ရွာခံအစ်ကို တစ်ယောက်က အနားကပ်ပြောပြတော့ “ဟင် .. ဘာလို့ပါလိမ့် ငရဲကြီးကြမှာပေါ့ ..” ဆိုတော့ “ သိဘူးဗျ ..၊ ပြောကြတာကတော့ သိကြား သာသနာပြည့်လို့ဆိုလား ဘာလားပဲ .. ရှေးလူ တွေထားခဲ့တဲ့ ဘုရားလေ။ ဘဘုရားကလည်း သာမာန်လူမဟုတ်တန်ဘူးဗျ .. ကျုပ်တို့ တော့ ကျိန်စာတွေဘာတွေလည်း ကြောက်တာပဲ.. ခုတော့ ငြိမ်သွားပါပြီ .. သူတို့လည်း မလုပ်ရဲ ပါဘူး..” လို့ သိသလောက်ကို ရှင်းပြပေးတော့ လက်တွေ့ရောက်နေတဲ့ နေရာအဝန်းအဝိုင်းလေး ကို ဂရုတစိုက်သေချာ လေ့လာခဲ့ချင်မိတယ်.. ဖျက်ဆီးရတာလွယ်တယ်မို့လား။ ရှေးက တစ်ပါး သူရဲ့ကောင်းမှုကုသိုလ်တွေကို ထိန်းသိမ်းစောင့် ရှောက်မယ့်သူမရှိတဲ့ လောကထဲလူဖြစ်ရသူတွေမို့ (သူ့အဓိပ်္ပာယ်နဲ့သူ ပြည့်ဝနေတဲ့) ရှေးလက်ရာ တွေ အတွက် စိုးရိမ်ပူပန်မိလာတယ်… “ဒီဘုရားထက် ဟိုဖက်နားက ဘုရားသုံးဆူ က ပိုရှေးကျတယ်ဗျ ..၊ ထူးဆန်းတာတွေလည်း ကျုပ်တို့ကြုံဖူး တယ်..” ဆိုတဲ့ စကားက နောက် ထပ် ရှေးဟောင်းဘုရားတစ်ဆူဖူးရဦးတော့မှာမို့ လှိုက်ခနဲဝမ်းသာ သွားမိ တယ်။“သိပ်မဝေးဘူး လမ်းနည်းနည်းထပ်လျှောက် လိုက်ရင်ရောက်ပါပြီ” ဆိုတဲ့ စကားကိုယုံပြီး သား အဖနှစ်ယောက် လျှောက်လိုက်ကြတာ …။ခြေထောက်တွေလည်းနာလာလို့ ခဏနား နေတုန်း ဘေးပတ်လည်ကိုကြည့်မိတော့ နှမ်း တောကြီးအလယ်နေရာလောက်မှာရပ်နေမိတာ ဖြစ်နေတယ်။ ဘေးဖက်ကနေကြည့်ရင်း သစ်ပင် တွေကြားက ထုံးဖြူဖြူစေတီသုံးဆူကို လှမ်းမြင် နေရပြီ။ “ရောက်တော့မယ်ဗျ…လာပါ နေပူတယ်”” ဆိုတဲ့ ကရုဏာစိတ်နဲ့ ဘေးကထီးမိုးပေးရင်း ပြော တာနဲ့ ဆက်လျှောက် လိုက်တာ ဘုရားအုတ်တံ တိုင်းကြီးကို ထုံးတွေတဖွေးဖွေးနဲ့ အနီးကပ်တွေ့ လာရတယ်။ စိတ်ထဲ ဇဝေဇဝါနဲ့ရှေ့ဆက်ရင်း ..“ ဟောမှာဗျာ .. ရှေးနှစ်ပေါင်းရာချီပြီပေါ့၊ မှန်းလို့တောင်မရဘူး အဘတို့မမွေးခင် အဘမိဘ ဘိုးဘေးတွေလက်ထက်ကတည်းက ဒီဘုရားကြီး ရှိခဲ့တာပဲ.. တန်ခိုးသိပ်ကြီးတာ .. ရှေးဘုရား စစ်စစ် အစောင့်အရှောက်ကလည်း ရှိတယ်..။ အကုသိုလ်လုပ်လာတဲ့သူဆို ဒီဘုရားပရဝဏ်ထဲက ခုအဘတို့ ငါ့သမီးတို့ ထိုင်နားသလို နားမရဘူး ဗျ.. ဘုရားစောင့်တဲ့ မမြင်အပ်တဲ့ပုဂ်္ဂိုလ်တွေရှိ တယ်..” “နောက်တစ်ခု ထူးခြားတာက ဒီဘုရားရဲ့ ထောင့်လေးထောင့်မယ် ဇရပ်လေးခုရှိတာ။ အခု အဘတို့ နားတဲ့နေရာရယ် ..ဟိုးထောင့်က တစ်ခု ရယ်ပဲ အမိုးမိုးလို့ရတယ်။ ကျန်တဲ့ထောင့်က ဇရပ်တွေက ငါ့သမီးမြင်တဲ့ အတိုင်းပဲ အမိုးတွေ လည်းမရှိဘူး.. ဘယ်လိုမှ အမိုးလုပ်ပေးလို့မရ ဘူး။ သူ့အလိုလို ပြိုပျက်ကုန်တာပဲ.. လေနဲ့ဖျက်လိုက် မိုးနဲ့ဖျက်လိုက်ပဲ.. အဘတို့လည်း ကြာတော့ သံသယရှိလာတယ်..။ သူ့အစောင့် အရှောက်က မကြိုက်ဘူးမှတ်တာပဲ ..” ဆိုတဲ့ အဘဦးဉာဏ်စိန်စကားအဆုံး နေပူထဲ ထပြေးပြီး အမိုးမိုးမရတဲ့ ဇရပ်ကို အနီးကပ်စပ်စု ကြည့်မိတော့တာပဲ.. အောက်ခြေအုတ်သံမံတ လင်းခင်းထားပြီး လေးဖက် လေးတန်က သံဖိနပ်တွေ ကွေးကောက်နေတာနဲ့ သံဖိနပ်မြှုပ်ထားတဲ့ နေရာက ကျွတ်ထွက်ကြေမွနေတဲ့ အုတ်ခုံကို လည်း သေချာကြည့်မိတယ်..။ ထူးဆန်းလှပါ့ လား..ဘာကြောင့်များ ဒီနေရာက ဇရပ်ကို အမိုး မမိုးစေချင်ရတာပါလိမ့်လို့ တွေးရင်း … အဘ ရှင်းပြတဲ့ ဘုရားသမိုင်းလေး နားထောင်နေမိ တယ်.. ။ “ဒါက သင်္ကန်းတော်ဘုရားလို့ ခေါ်တယ်..၊ ဘုရားသုံးဆူမှာ မြောက်ဖက်က ဘုရားကို ဒုကူလ၊ တောင်ဖက် ဘုရားက ပါရိကာ နဲ့ ဟိုအရှေ့က ဘုရားက သုဝဏ္ဏရှန်ပေါ့(ဘိုးတော်၊မယ်တော်၊သားတော်ဘုရား) လို့လည်း ခေါ်ကြတယ်။(မင်ဘူး)က ရွှေစက်တော်၊(တောင်တွင်းမြို့) က ရွှေရောင်တော်နဲ့ (ကြာပြည့်အင်းက) သင်္ကန်း တော်ဆိုတဲ့ ဘုရားသုံးဆူမှာ သင်္ကန်းတော်က တော်သုံးတော် အလည်တော်ဘုရားလို့ခေါ်တယ် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တုန်းက အလယ်တော်ဘုရား ခု နေရာမှာ စစ်ဘေးရှောင်ဖို့ ခိုအောင်းကြတယ် ..။ ၁၃၇၅ ခုနှစ်၊ ဝါဆိုလပြည့်ကျော် (၆) ရက်မှာ ဘုရားတွေကိုစတင်ပြုပြင်မွမ်းမံခဲ့ပြီး ထုံးသင်္ကန်း ကပ်လှူခဲ့ကြတယ်။ ဘုရားအဝန်းအဝိုင်းက တောင် မြောက်(ပေ ၁၈၀) နဲ့ အရှေ့အနောက်(၂၂၀ ပေ)ရှိတယ်..နှစ်တိုင်း ဘုရားပွဲကို အချိန်မှန် ကျင်းပပေးကြတယ် .. အဆင်ပြေတဲ့အခါတိုင်း ထုံးသင်္ကန်းကပ်လှူကြတယ်” အသက်အရွယ်အရ ဘုရားတွေအားလုံး အကြောင်း စုံလင်တဲ့ ဗဟုသုတတွေနဲ့ ပင်ပန်းပေ မယ့်အပြုံးမပျက် ရှင်းပြပေးနေတဲ့ အဘဦးဉာဏ် စိန်ကို မပြောဖြစ်တော့မယ့် စကားတွေက ရင် ထဲပြည့်ကျပ်လို့လာပါတယ်..။ အလွန်ရှေးကျလှပါတယ်ဆိုတာလည်း မှန်ပါ ရဲ့ ..၊ ထူးခြားတဲ့တန်ခိုးတွေလည်း ပြပါရဲ့ (ရှေး ယခင်အခါက ရောင်ခြည်တော်များ လွှတ်ဖူးခဲ့သည်ဟ ုပြောသောကြောင့်..) ယခုကာလမှာတော့ ရှေးဟောင်းဘုရား အရိပ်အငွေ့ (လုံးဝ)မရှိ တော့ပဲ ထုံးသင်္ကန်းတွေကိုယ်စီနဲ့ စံပ်္ပယ်တော်မူနေ ရသော “သင်္ကန်းတော်”ဘုရားကို နှမြောစိတ်နဲ့ ငေး နေမိတော့တယ်..ဘုရားတွေအတူဖူးပြီးလို့ စကားထိုင်ပြောကြ တော့မှ သတိထားမိတာ သောက်ရေအိုးလေးတွေ ကို စင်ပေါ်မှာ ရေအပြည့်နဲ့တွေ့ရတာပါ။ ကိုယ့်အတွက်ရေသန့်ဘူးတွေကို တစ်လမ်းလုံးမညီးမငြူ သယ်လာသူ ကိုဝင်း နိုင်(အမည်လွှဲ)က သောက်ရေ အိုးထဲကရေ ခပ်သောက်လိုက်တော့မှ ဒီလောက် အဝေးကြီး ခြေတိုအောင် မနည်း လျှောက်ရတာကို ရေကုသိုလ်လာလှူထားနိုင်တဲ့ ရေအလှူရှင်ကို အံ့သြလေးစားမိတော့တယ်။ ကြာပြည့်အင်းရွာသားကြီးတွေရဲ့ ဖြူစင်စိတ် ရင်းတွေကို ကြည့်ရင်း အခုလို ပြောပြလာတဲ့ အကြောင်းတွေ အတွက် အထောက်အထားဘုရား သမိုင်းစာအုပ်တော့မရှိဘူးလို့ သိရတယ်…။ “ အဘ ခုပြောပြတာက ဘုရားသမိုင်းမဟုတ် ပါဘူး။ အဘတို့ငယ်ငယ်ကတည်းက ကြားသိလာ တဲ့ လူကြီးတွေ အချင်းချင်း လက်ဆင့်ကမ်းခဲ့ကြတဲ့ ပါးစပ်ရာဇဝင်ပေါ့ ငါ့ သမီးရယ်” ဆိုလာတော့လည်း ဒီလိုသမိုင်း အထောက် အထားမပြနိုင်ပေမယ့် ရှေးဘုရားတွေလိုတန်ဖိုးထား ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ဖို့လိုအပ်နေတဲ့ သမိုင်း မှတ်တမ်းရှိခဲ့ ဖူးတဲ့နေရာတွေဆီ …သင်ရော အလည်တစ် ခေါက်မရောက်ဖူးချင်ဘူးလား .. မျက်မြင်တွေ့ရ တဲ့အခါ ထူးဆန်းတဲ့အငွေ့အသက်တွေ ကိုယ် တိုင်ပဲ ခံစားသိနိုင်တဲ့ စိတ်ခံစားမှုတွေ ရကိုရမယ် လို့ ပြောရဲပါတယ်။ သေချာ မှတ်တမ်းဓာတ်ပုံတွေ လငိနသခူငစ တွေ ရိုက်ကူးပြီးချိန်မှာတော့ ရင်ထဲမှာ “ ပါးစပ်ရာဇဝင်လေးပါ” ဆိုတဲ့ စကားလေးက ကျန်ရစ်ခဲ့ပါတော့တယ် …။ Travelling_Journal/Vol-1 Issue-2 Photo_ရတီမာန်