Travelling journal ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားတွေအကြား လူသိများထင်ရှားလှတဲ့ မင်းကွန်းဒေသဆိုတာ စစ်ကိုင်း တိုင်းရဲ့ အထင်ကရ ၊စစ်ကိုင်းရဲ့ဝင်ပေါက်လို့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဟိုတယ်နဲ့ ခရီးသွားညွန်ကြားမှုဦးစီးဌာန က ဒုတိယ ညွန်ကြားရေးမှုး တိုင်းတာဝန်ခံ ဦးအောင်သူဦး က ပြောပြပါတယ်။ တကယ်တော့ စစ်ကိုင်းနဲ့ မန္တလေး ဆိုတာ အိမ်နီးချင်းကပ် မြို့ဖြစ်နေပြီး ကားနဲ့ ၄၅မိနစ်ခန့်သွားရောက်ရုံနဲ့ ရောက်ရှိနိုင်တဲ့မြို့ဖြစ်ပါတယ်။ ထုံးသင်္ကန်း ဖြူဖြူဖွေးဖွေးနဲ့ သပ္ပါယ်လွန်းလှတဲ့ မြသိန်းတန်စေတီရယ် မင်းကွန်းပုထိုးတော်ကြီးတို့ဟာ ပြည်တွင်းပြည်ပ ခရီးသွားတွေ အကြားမှာ ရေပန်းစားပြီး လည်ပတ်တဲ့နေရာတွေဖြစ်ကြ ပါတယ်။ ပြည်ပခရီးသွားတွေ အများအပြား လာရောက်လည်ပတ်ကြတဲ့ မင်းကွန်း ​​ဒေသဟာ အရင်က မန္တလေးရဲ့လောင်းရိပ်အောက်မှာ တည်ရှိနေခဲ့တာ လို့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဟိုတယ်ခရီးတာဝန်ခံ ဦးအောင်သူဦး က Travellingကို ပြောပြပါတယ်။ မင်းကွန်းဒေသကို ပြီးခဲ့တဲ့ ငါးနှစ်တာကာလအတွင်း ပြည်ပဧည့်သည်ဝင်ရောက်မှုကိုကြည့်မယ် ဆိုရင် နှစ်အလိုက် တိုးတက်လာခဲ့တာကို တွေ့မြင်ရမှာပါ။ ကိန်းကဏာန်းအချက်အလက်တွေ အရ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၆ခု နှစ်မှာ ပြည်ပဧည့်သည်ဝင်ရောက်မှု လူဦးရေ ၇၃၀၀၀ ကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့တာကို တွေ့ရပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာတော့ ပြည်ပဧည့်သည် ၉၇၀၀၀ ကျော်ထိ တိုးတက်လာခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှာ ဧည့်သည်ဝင်ရောက်မှုပြန်ကျသွားခဲ့ပြီး ပြည်ပဧည့်သည်ဦးရေ ၇၈၀၀၀ ဝင်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ ပြည်ပဧည့်သည်ဦးရေ ၁၆၀၀၀၀ ကျော်ထိ နှစ်ဆနီးပါးကျော် ဝင်ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။၂၀၂၀ခု နှစ် ကိုဗစ်မဖြစ်မီ ထိ ပြည်ပဧည့်သည် ၃၄၀၀၀ လူဦးရေ အထိ ဝင်ရောက်လာခဲ့တယ်လို့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဟိုတယ်ခရီးညွန်ကြားမှုဦးစီးဌာနရဲ့စာရင်းတွေအရ သိရပါတယ်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဆိုတာ အမြဲတမ်းကပ်ကျော်မြို့ဖြစ်နေပြီး မန္တလေး က နေ သွားရောက်လည်ပတ်သူတွေက နေ့ချင်းပြန် နဲ့ မင်းကွန်းဒေသ စေတီပုထိုးတွေဆီကို သွားရောက်ဖူးမြှော်ပြီး ပြန်လှည့် ကြတာမို့ စစ်ကိုင်းမြို့ထဲမှာ ညအိပ်ခရီးသွားဆိုတာအင်မတန်ကို နည်းပါးခဲ့တယ်လို့ ပြည်တွင်းခရီးသွား ဝန်ဆောင်မှု ပို့ဆောင်ပေးနေတဲ့ဦးမျိုးကြီး က ဆိုပါတယ်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းရဲ့ လမ်းပန်း ဆက်သွယ်ရေးဟာ အရင်က ခက်ခဲခဲ့ပေမယ့် လက်ရှိငါးနှစ်တာ ကာလအတွင်းမှာ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးကို တိုင်းအစိုးရက အဓိက လုပ်ဆောင်လာခဲ့တာကို တွေ့မြင်ရပါတယ်။ အထူးသ ဖြင့် ၁၈ လမ်းသွား ရွှေဘို မြစ်ကြီးနားလမ်းကားလမ်းဟာ တိုင်းအစိုးရ ရဲ့ အဓိက ကြိုးစားမှု ရလာဒ်တစ်ခုကို တွေ့မြင်ခဲ့ရတယ်လို့ စစ်ကိုင်းတိုင်း ​ဒေသဆိုင်ရာခရီးသွားလာရေးကော်မတီ တွဲဘက်အတွင်းရေးမှူးဦးသန်းဌေး က ဆိုပါတယ်။ " စစ်ကိုင်းမှာ ပိုက်ဆံရှိတဲ့သူတွေက သေချာ ကိုလာပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နံမယ်ဆိုရင် စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲပြည်ပခရီးသွားတွေ တအားကို တိုးတက်လာစေမှာပါ။ မင်းကွန်းကို လာတာက ဥရောပသားတွေအများဆုံးလာရောက်လည်ပတ်ကြတယ်။ စစ်ကိုင်းတောင်တို့ဆွမ်းဦးပုညရှင်တို့။ ဥမင်သုံးဆယ်တို့ ဥမင်ကိုးဆယ်တို့ ရွှေကျောင်းတွေ ဒါတွေကလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲမှာရှိနေတာ။ ရုပ်ပွား တော် အမြင့်ဆုံး ရပ်​တော်မူကလည်း မုံရွာမှာ ရှိတာ။ ပြည်ပခရီးသွားတွေ အလွန်ကိုစိတ်ဝင်စားတဲ့ ဖိုလ် ဝင်တောင် ကလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲမှာရှိနေတာ။ဒါ့အပြင် နိုင်ငံခြားသား စိတ်ဝင်စားစေမယ့်အရာတွေလည်း ကသာမှာရှိနေတာ"ဟု ဦးအောင်သူဦး က စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရဲ့ထင်ရှားလှတဲ့ ခရီးသွားဒေသ တွေကို ရှင်းပြပါတယ်။ သို့သော်လည်း ခရီးသွားဒေသအရင်းအမြစ် တွေ များစွာ ရှိသော်လည်း ပြည်တွင်းခရီးသွားကုမ္ပဏီတွေက ခရီးစဥ် လမ်းကြောင်း ရေးဆွဲရောင်းချတာကတော့ အင်မတန် ကို နည်းပါးပါသေးတယ်။ "ခရီးသွား လုပ်ငန်းလုပ်တဲ့တစ်ချို့တွေက ခရီးစဥ် သစ်ကို ဒေသအာဏာပိုင်တွေနဲ့ ဆက်စပ်ပြီးတော့ ခရီးစဥ်သစ်တွေကိုမရေးဆွဲပဲနဲ့ တစ်ခါလာလည်း ပုဂံ။ တစ်ခါလာလည်း တောင်ကြီး။ တစ်ခါလာလည်း မန္တလေး ဒီကို ပို့ပေးလို့လား။ တကယ်တမ်းဖြင့် ခရီးစဥ် အနေအထားနဲ့ဆွဲမယ် သွားမယ်ဆိုရင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ထဲမှာ ခရီးစဥ် ဆွဲ ပြီးသွားလို့ရတဲ့နေရာတွေ အများကြီး ရှိပါတယ် ။ စစ်ကိုင်းတိုင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး ထိထိမိမိ ဘယ်သူမှ မလုပ်ခဲ့ဖူး။ဘယ်သူမှ စိတ်ဝင်စားမှု လည်းမရှိခဲ့ဘူး။ စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲမှာရှိတဲ့ မင်းကွန်းကိုလည်း မားကတ်တင်းလည်းမလုပ်ဖူး သိအောင်လည်းမပြောဘူး။ စာအုပ်တွေလည်းမထုတ်ဖူး။ ဂျာနယ်လစ်တွေလည်း မပြောဘူး။ ဒီအစိုးရလက်ထက်မှာ ဝန်ကြီးချုပ်နဲ့ဝန်ကြီးတွေက ခရီးသွား နဲ့ပတ်သက်လာပြီး ခရီးသွားတစ်နေရာ ကို အောင်မြင်လိုက်မယ်ဆိုရင် အဲဒီမှာ ရှိတဲ့ ဒေသလူတွေအားလုံးက အဆင်ပြေမယ်ဆိုတာကို သိသွားကြတယ်။ ရှင်းရှင်းပြောရရင် ဟိုတယ် တည်းခိုရိပ်သာပဲ ပိုက်ဆံရတာမဟုတ်ပါဘူး။ အဲဒီမှာရှိတဲ့ဆိုက်ကားသမားလည်းရတယ်။မြင်းလှည်းသမားကော။ စျေးသည်ကောအကုန်ရတယ်။ နောက်တစ်ခါ လက်မှုပစ္စည်းရောင်းတဲ့သူတွေ လည်းရတယ်။ကားနဲ့သွားရင်ကားလမ်းကြောင်းမှာရှိတဲ့စားသောက်ဆိုင်တွေလည်းရတယ်။ အဲဒါတွေကို သိလို့ ဒီအစိုးရလက်ထက်မှာ အတင်းကို Guideလုပ်လို့ လူသိများလာကြတာ"လို့ ဦးအောင်သူဦး က ပြောပြပါတယ်။ ဒါ့အပြင် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း စိုက်ပျိုးရေးကို အခြေ ခံတဲ့ Agriculture Tourism ကိုလုပ်ကိုင်ရန်လည်း လိုအပ်တယ်လို့ဆိုကြ ပါတယ်။ "စိုက်ပျိုးရေးနဲ့ တွဲလုပ်ရမယ်။ ကျွဲကူးရေပါ ဆိုသလို Agriculture Tourism ပုံစံမျိုး လုပ်ရင်လည်း ရနိုင်မယ်"လို့ ဦးအောင်သူဦး က ပြောပြပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဒေသတွင်း အ​ခြေ ခံအဆောက်အဦအပိုင်းမှာဆိုရင်လည်း အရင်က ဟိုတယ်နဲ့တည်းခိုခန်း ၂၁ လုံးကနေ ၅၈ လုံးထိ တိုးတတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလာခဲ့ကြပါတယ်။ စစ်ကိုင်းဒေသကြီး အတွင်း ခရီးသွားများ ဆွဲဆောင်နိုင်ရေးအတွက် ရက်သတ္တပတ်ခရီးစဉ်တစ်ခုကို လည်း တိုင်းအစိုးရက ခရီးသွား ကဏ္ဍမြှင့်တင်ဖို့ ဖော်ဆောင်ပေးခဲ့ပါသေးတယ်။ ဒါ့ပြင် တိုင်းအစိုးရ ကလည်း ဒေသတွင်း ခရီးသွား လုပ်ငန်းတိုးတတ်လာစေဖို့ Myanmar Heritage Trail Tourism Rally ( MHTTR ) ရဲ့ ပူးပေါင်းပြီး နာဂခရီးစဉ် ကို ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလအတွင်း အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ပါသေးတယ်။ လက်ရှိ တိုင်းအစိုးရလက်ထက်မှာ တော့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး ထင်ထင်ရှားရှား လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ ခရီးစဥ် ဒေသတွေ ရှိပါတယ်။ အဲဒီထဲက ထင်ရှားတဲ့ ခရီးစဥ် ဒေသ တစ်ခု ကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် ဗန်းမောက်မြို့နယ်ထဲက ဇလုံတောင် ခရီးစဥ် ဒေသကို အကောင် အထည် ဖော်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီခရီးစဥ် ဒေသအသစ်ကို ဦးဆောင်ဖော်ဆောင် ခဲ့တဲ့အပိုင်းမှာလိုအပ်တဲ့ အခြေခံအဆောက် အဦတွေကို ကြိုတင် မပြင်ဆင်ပဲ ခရီးစဥ်သစ် ကို အရင်ဖော်ဆောင်ခဲ့တဲ့အတွက် အဆင်မပြေမှုတွေဖြစ်ခဲ့ရပြီး နောက်ပိုင်း ဇလုံတောင် မှာ ခမိုးယာဥ်ရပ်နားစခန်းတွေ တည်းခိုစရာနေရာတွေကို ဖန်တီးပေးပြီးတဲ့အခါ ဇလုံတောင် ကိုလာရောက်ကြတဲ့ဧည့်သည်အရေအတွက်ဟာ သုံးသိန်းကျော်ထိ ရောက်ရှိလာခဲ့ပါတယ်။ ဇလုံတောင်ဖြစ်စဥ်ကို ကြည့်ပြီး တိုင်းအစိုးရ ဟာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းသဘောသဘာဝကို နားလည်သွားခဲ့ပြီး ခရီး စဥ်ဒေသကို အရင်ဖော်ဆောင်တာထက် အခြေခံ အဆောက်အဦတွေကို အရင်ပြည့်စုံအောင် ဖော်ဆောင်ဖို့လိုတယ်ဆိုတာကို တိုင်းအစိုးရ နားလည်သွားခဲ့ရတယ်လို့ ဦးအောင်သူဦး ကဆိုပါတယ်။ ဒါ့အပြင် စစ်ကိုင်းတိုင်းရဲ့ အထင်ကရနေရာတွေကို အချက်အလက်ပေးဖို့ Information Access Center ကိုလည်း ဖော်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါသေးတယ်။ တိုင်းအစိုးရလက်ထက်မှာ ဒေသတွင်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ တိုးတက်လာစေဖို့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းနဲ့ ဆိုင်တဲ့ လိုအပ်တဲ့နေရာတွေမှာ သုံးစွဲဖို့ နှစ်စဉ် တိုင်း ဘက်ဂျက် သန်း၂၀၀ လျာထား သုံးစွဲခဲ့တာဟာ ပြည်နယ်နဲ့တိုင်းတွေရဲ့ကြားမှာ ပထမဆုံး ခရီးသွား ဘတ်ဂျတ်ကို သုံးစွဲနိုင်ခဲ့တဲ့ တိုင်းတစ်ခု အဖြစ် တွေ့ရပါတယ်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲမှာရပ်ရွာအခြေပြုခရီးသွားလုပ်ငန်း တွေတိုးတတ်လာစေဖို့ CBT သုံးခုကိုလည်း တိုင်းအစိုးရ ကဖော်ဆောင်ခဲ့ပါသေးတယ်။ နွယ်ငြိမ်း CBTရယ် ဇလုံတောင် CBTရယ်အင်ဒေါင်း CBT တို့ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နွယ်ငြိမ်း CBT က အောင်မြင်ဖို့ အားနည်းနေတာမို့ အင်ဒေါင်း CBTနဲ့တွဲဖက်ပြီး ခရီးသွား ဧည့်သည် တွေကို ချိတ်ဆက်ယူနေရတဲ့ အနေအထားပဲ ရှိနေပါသေးတယ်။ ကိုဗစ် ပြီးသွားခဲ့ရင် နွယ်ငြိမ်းCBTကို အခြေ ခံပြီး ဟန်လင်း မြို့ဟောင်း ရှိမ်းမကား အင်ဒေါင်းCBT စတဲ့နေရာတွေကို ခရီးစဥ် တစ်ပတ် ပုံစံဆွဲနိုင်ဖို့ ကြိုးစားနေပါတယ်လို့ ရွှေဘိုဟိုတယ်ဇုန် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးအောင်ကြီး က ပြောပြပါတယ်။ "တောတောင်ရှုခင်းတွေနဲ့လှပတဲ့နေရာတွေကိုသွားဖို့ဆိုရင် ကသာခရိုင် ကောလင်း ခရိုင် တွေသွားရင် တွေ့မြင်ရမှာပါ။ တောင်ယာစိုက်ပျိုးနည်းတွေ လှေကားထစ်တစ်ချို့ကြည့်ချင်ရင် နာဂဒေသဘက် သွားကြည့်လို့ရပါတယ်"လို့ တိုင်းဒေသကြီး ဒေသဆိုင်ရာ ခရီးသွားကော်မတီ အဖွဲ့ဝင် ဦးသန်းဌေး က ဆိုပါတယ်။ ယဥ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်တွေ ပေါများလှတဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းတွင်းမှာ စိတ်ဝင်စားစရာ လည်ပတ်စရာ လေ့လာစရာတွေ များပြားလှပါတယ်။ ဒီလို များပြားလှတဲ့ ဒေသတွင်းမှာဟိုတယ်နဲ့ခရီးသွား လုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့ ခရီးသွားဇုန် ၆ဇုန်ကို ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ သတ်မှတ် ဖော်ဆောင် ခဲ့ပါတယ်။ စစ်ကိုင်းဇုန် ထဲမှာဆိုရင် ခရီးသွားတွေ ရောက်ကြတဲ့စစ်ကိုင်းတောင်၊ မင်းကွန်း ပုထိုးတော်ကြီး၊ရာဇမဏိစူဋ္ဌာ ကောင်းမှုတော်စေတီတော် ၊ကနောင်မင်းသားကြီးရဲ့ သံရည်ကြိုစက်ရုံ၊ ကုန်ဘောင်းခေတ်ပြယုဂ် အစေခံခံတပ်၊အဏုဇီဝစိမ်းပြာရေညှိ ထုတ်လုပ်ရာ ရေခါးအင်း ၊ရွာထောင်ရွာမှာ ရှိတဲ့ငွေထည်လက်မှုပညာလုပ်ငန်းတွေနဲ့ ဧရာဝတီမြစ် အတွင်းအပျော် စီး သင်္ဘောခရီးစဉ်တွေကို ရွေးချယ် လည်ပတ်လေ့လာနိုင်ပါတယ်။ မုံရွာဇုန် ထဲမှာ ဆိုရင် ထင်ရှားလှတဲ့ ကျောက္ကာရွှေဂူနီဘုရားနဲ့ ယွန်းထည်လုပ်ငန်းတွေ မိုးညှင်းသမ္ဗုဒ္ဒေဘုရား၊ ဗောဓိတစ်ထောင်ရှိ ကမ္ဘာ့အမြင့်ဆုံးရပ်တော်မူ ဘုရား ၊ဘုတလင်နယ်ရှိ ညောင်ကန် ကြေးခေတ်ပြကွက်​တွေ၊ ညောင်ရမ်းခေတ် ကျောက်ထွင်းဇာတ်နိပါတ်တွေကိုလည်းလေ့လာနိုင်ပါသေးတယ်။ ဒါ့အပြင်စိမ်းပြာရေညှိထုတ်လုပ်တဲ့ တွင်းတောင် ၊ယင်းမာ ပင်နယ်မှာ ရှိ တဲ့ ဖိုလ်၀င်တောင်၊ အလောင်း တော်ကဿဖ အမျိုးသား ဥယျာဉ်၊ ကနီနယ်မှာရှိတဲ့ မီးတောင်ဟောင်းနေရာတွေဖြစ်ကြတဲ့ တွင်းမတွင်းနဲ့ တောင်ပျောက်တွင်းတွေ လေ့လာစရာမကုန်နိုင်တဲ့ ခရီးစဥ် နေရာတွေဖြစ်ပါတယ်။ မုံရွာမြို့ပေါ် နှစ်ညအိပ် သုံးရက်အချိန်ပေးရုံနဲ့ ရောက်ရှိနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရွှေဘိုဇုန် ရဲ့ဧရိယာအတွင်းမှာဆိုရင် အလောင်းမင်း တရားကြီးဦးအောင်ဇေယျရဲ့ နန်းတော်၊ ပြဿဒ်၊ မြေမြို့ရိုးနဲ့ကျုံးများ၊ ဘုရားစေတီများ၊ရွှေဘိုမြို့၊ ဧရာဝတီမြစ် ကမ်းနံဘေး၊ ကျောက်မြောင်းမြို့၊ နွယ်ငြိမ်းအရပ်ရှိ စဉ့်အိုး၊ စဉ့်ထည် လုပ်ငန်းတွေ ဝက်လက်နယ်ရှိ ကမ္ဘာ့ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ် စာရင်းဝင် ဟန်လင်းပျူမြို့ဟောင်းနဲ့ ရေပူ/ ရေအေးစမ်းများ ၊ ရှိမ်းမကားရှိ ရွှေသမင်တော ၊ ကန့်ဘလူနယ်ရှိ အင်ကြင်းကျောက် ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းတွေ၊ ချပ်သင်းရွှေသမင် ဘေးမဲ့ တောနဲ့ ဘူမိထူးခြားနယ်မြေဖြစ်တဲ့ ဇင်းတောင် လင်းနို့ဂူစတာတွေကို အချိန်ပေးလည်ပတ်နိုင်ပါတယ်။ တိုင်းအစိုးရ ဖော်ဆောင်ခဲ့တဲ့ ဒုတိယခရီးစဥ်သစ်ကတော့ ရွှေဘိုဇုန်ထဲမှာ ပါဝင်တဲ့ ကန့်ဘလူမြို့နယ်ထဲက လင်းနို့ဂူ ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ လင်းနို့ဂူ ဟာ ရွှေဘို-မြစ်ကြီးနားသွားကားလမ်းဘေးမှာ တည်ရှိပြီး ဘူမိဇီဝ သွင်ပြင် ထူးခြားတဲ့ဂူလည်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အ​ပြင် လင်းနို့သန်းချီကျက်စားနေထိုင်သလို တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် တွေ ကျက်စားရာ လည်းဖြစ်ပါတယ်။ သစ်မျိုးစုံ လည်း ပေါက်​ရောက်ပြီး မျိုးဆက်သစ် ကျောင်းသားကျောင်းသူတွေအတွက် လေ့လာစရာနေရာအဖြစ် သစ်တောပညာပေးစခန်းတွေ ကို တည်ဆောက်ပေးထားကာ သဘာဝ ပတ်ဝန်း ကျင် ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းတွေကို လုပ်ကိုင်နိုင်စေဖို့ တိုင်းအစိုးရက ဖော်ဆောင်ပေးခဲ့တယ်လို့ ခရီးသွား ကော်မတီ အဖွဲ့ဝင် ဦးသန်းဌေး က ဆိုပါတယ်။ ကသာဇုန် ဟာ ထင်ရှားလှတဲ့ ဝိသေသတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ အရှေ့တောင်အာရှမှာ အကြီးဆုံး သင်္ဘော သချိုင်း ရှိခဲ့ရာမြို့ အဖြစ် ရှိနေပြီး ကိုလိုနီခေတ်က အရေးပိုင်မင်းတွေရဲ့ အိမ်တွေ ရုံးစိုက်ခဲ့တဲ့ မြို့ ဖြစ်ခဲ့တာကလည်း ထူးခြားလှတဲ့အချက်တွေပါပဲ။နိုင်ငံခြားသား ဧည့်သည်တွေရဲ့ ပါးစပ်ဖျား မှာ ကသာကို ပြောစမှတ်ပြုပြီး ပြည်တွင်းခရီးသွား တွေကြားမှာ မေ့လျော့ခံ နေခဲ့ရတဲ့ မြို့ အဖြစ် ရှိနေဆဲပါ။ ကသာမှာ ကမ္ဘာကျော် စာရေး ဆရာကြီး ဂျော့ချ်အော်ဝဲလ် နေထိုင်ခဲ့တဲ့ အိမ်ရယ်၊ အင်္ဂလိပ်အရေးပိုင်တို့ရဲ့ ကိုလိုနီခေတ်အိမ် ၁၂ လုံး၊ နတ်ပေါက် ဆင်စခန်း၊ ဖက်ဆွတ် သစ်တော စခန်းအင်းတော်နယ်မှာရှိတဲ့ ဂျပန်မြေအောက် ဆေးရုံ၊ ဗိုလ်ချုပ်ဝင်းဂိတ်ရဲ့ ချင်းဒစ်တပ်ရှိရာ မော်လူး White City ခံတပ်၊ အင်းတော် အင်းလေး အိုင်နှင့် ကျောက်စိမ်းတွင်းများ ၊မန်လည်ဆရာတော်ဘုရားကြီးရဲ့ ကျောင်းတော် ရာနှင့် ဆရာတော်ဘုရားကြီးရဲ့ ရုပ်ကလပ်တော်၊ ဗန်းမောက်နယ်ရှိ တဲ့ ဇလုံတောင်၊ ဗန်းမောက်နဲ့ ကောလင်းမြို့မှာ ရှိတဲ့ကျွန်းသစ်ပင်တွေ စတဲ့ ပြည်တွင်းပြည်ပစိတ်ဝင်စားစရာ လည်ပတ်စရာနေရာတွေ ရှိပါတယ်။ ကလေးဇုန်ဟာ ချင်းပြည်နယ် ခရီးသွား လုပ်ငန်းတွေနဲ့ဆက်စပ်နေပြီး ရာဇဂြိုလ်ဆည်နဲ့ အိန္ဒိယနယ်စပ်တမူးမြို့ကို သွားရောက် လည်ပတ် နိုင်တဲ့ဒေသတစ်ခုပါ။ ပြောင်ဘုတ်လမ်းကနေ တဆင့် ကဘော်ချိုင့်ဝှမ်း လွင်ပြင်ကြီးကို ကြည့်ရှုနိုင်ပြီး လက်ဆေးကန်နဲ့ ပျားစွဲဆင်စခန်း၊ မော် လိုက်မြို့မှာရှိ တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဦးဆုံးဂေါက်ကွင်းနဲ့ ကိုလိုနီ အဆောက်အဦး​တွေ၊ကလေးဝနယ်မှာရှိ တဲ့ ကျောက်မီးသွေးတွင်းတွေမဟာ မြိုင်တောကိုဖြတ်ပြီး ရွှေဘို မြို့နဲ့ မုံရွာမြို့ကိုလည်း ကလေး​ဒေသကနေ တဆင့် သွားရောက်နိုင်ပါတယ်။ ခန္တီးဇုန် ဆိုရင် နန်စီဗွန်ကျေးရွာအနီးကျောက်စိမ်းထွက်ရှိရာ ခန္တီးရတနာမြေ တည်ရှိရာ ​ဒေသတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ထူးခြားလှတဲ့ နာဂဒေသဖြစ်တဲ့ လဟယ်မြို့နဲ့ နန်း ယွန်းမြို့တွေကို သွားလာနိုင်ပြီး နန်းယွန်းမြို့နယ် ပန်ဆောင်မြို့ထဲမှာ ရှိတဲ့ Lake of No Return ရေကန်ရယ် ဒေါ်ခင်ကြည် ရိပ်သာတို့ကို လည်ပတ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင်လူကနေ ကျားဖြစ် ကျားကနေ လူပြောင်းကြတဲ့ ဆိုရိုး စကားတွေရှိတဲ့ ထမံသီဘေးမဲ့တောကို ဝင်​ရောက် လေ့လာနိုင်ပြီး ထိုမှတဆင့် ​နာဂဒေသ လေရှီးမြို့ဆီကို သွားရောက်လည်ပတ်နိုင်ပါတယ်။ နာဂတောင်တန်းတွေဟာ ပြည်တွင်းခရီးသွား လည်ပတ်တဲ့ သူ နည်းပါးသေးတဲ့ တောင်တန်းတွေဖြစ်ပါတယ်။ နာဂလူမျိုးတွေရဲ့ရိုးရာဓလေ့ ယဥ်ကျေးမှု တွေကို သွားရောက် လေ့လာနိုင်သလို ချင်းတွင်းမြစ်ရဲ့လှပတဲ့ မြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက်ရဲ့ လှပမှုတွေကို မြင်ရပြီး စစ်ကိုင်းတိုင်းရဲ့ တစ်ခုတည်း ရေခဲတောင်ဖြစ်တဲ့ စာရာမေတိတောင်ကိုလည်း အဝေးကနေ မြင်တွေ့ခွင့် ရပါအုံးမယ်။ တကယ်တော့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဟာ လည်ပတ်စရာ မကုန်ခမ်းနိုင်တဲ့ ရတနာ တွေ များစွာရှိတဲ့ မြို့တော် တစ်ခုပါပဲ။ ဒါ့အပြင် စစ်ကိုင်းတိုင်းရဲ့ ထူးခြားမှု တစ်ခုကိုတိုင်းအစိုးက ကနဦး ဖော်ဆောင်ခဲ့ပါသေးတယ်။အိန္ဒိယ ကို တိုက်ရိုက်ပေါက်တဲ့ တမူးနယ်စပ်ဂိတ် ရှိတာမို့ စစ်ကိုင်းတိုင်းရဲ့ ခရီးသွား လုပ်ငန်း တိုးတတ်လာစေဖို့ စရိတ်နည်းနည်းနဲ့ဗုဒ္ဓ ဂယာ ကို သွားရောက်နိုင်စေဖို့မြေပြင်ကွင်းဆင်းတစ်ကြိမ်သွားရောက်ခဲ့ပါသေးတယ်။ တကယ်လို့ သာ တမူးနယ်စပ်ကနေ ဂယာကို သွားရောက်နိုင်မယ်ဆိုရင် စစ်ကိုင်းတိုင်းရဲ့ ခရီးသွား လုပ်ငန်းဟာ တိုးတတ်လာစေမှာဖြစ်တယ်လို့ ဒေသတွင်း ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်တွေက ယုံကြည်ထားကြပါတယ်။ ဒီဖြစ်စဥ်ကြောင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲ ဒေသခရီးသွားကုမ္ပဏီငယ်လေးတွေဖွင့်လာခဲ့ကြပါတယ်။ " ဘာလို့လည်းဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ဆီက လမ်းပန်း ဆက်သွယ်ရေးပဲဗျ။ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောရရင် ပြီးခဲ့တဲ့ တောက်လျောက် တစ်ခုလုံး မလုပ်ခဲ့ကြတော့ကျွန်တော်တို့ လက်ထက် အခုကျမှ လမ်းပန်း က စနေရတာဖြစ်နေတာ။ ကုန်သွယ်ရေးတွေ ခရီးတွေသွားတာကလည်းဒါလည်းခရီးသွားလုပ်ငန်းပဲ။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး တွေ ကောင်းမွန်လာမယ်ဆိုရင် ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးတွေက တိုးတက်လာမယ်။ခရီးတွေပိုသွားလာကြမယ်။ ခရီးသွား လုပ်ငန်းတွေကနေ လမ်းတွေကိုလိုက်ပြီးနှိုးဆော်ကြတဲ့အခါမှာ အခုလိုဖြစ်လာတာ။ ဒါမို့ တိုင်းအစိုးရက ဘတ်ဂျတ် သန်း၂၀၀ကို သုံးစွဲခဲ့တာ။ ကျွန်တော်တို့ခရီးသွားကော်မတီက မသုံးခဲ့ဘူးနော်"လို့ စစ်ကိုင်းတိုင်းခရီးသွားကော်မတီ အဖွဲ့ဝင် ဦးသန်းဌေး က ဆိုပါတယ်။ လေးနှစ်ကျော် ငါးနှစ်နီးပါးထိ ၂၀၁၆ ခုနှစ်ကနေ ၂၀၂၀ မတ်လထိ တိုင်းဒေသကြီး အတွင်း ပြည်တွင်း ဧည့်သည်ဝင်ရောက်တည်းခိုမှု ဦးရေမှာ စာရင်းအရကြည့်ရင် ၆၉၁၄၄၁ ဦးရေ ဝင်ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။ ပြည်ပဧည့်သည် ဝင်ရောက်တည်းခိုမှုကတော့၂၀၁၆ခု နှစ်ကနေ ၂၀၂၀ မတ်လထိ ၁၁၆၇၄၂ ဦးရေ ဝင်ရောက်လာခဲ့တာကို တွေ့မြင်ရမှာ​ဖြစ်ပါတယ်။ ခရီးသွား ဝင်ရောက်မှု တွေကိုကြည့်မယ်ဆိုရင် မည်သို့ပင်ဆိုစေ ဒေသတွင်းခရီးသွားဧည့်သည်ဝင်ရောက် မှုပမာဏကတော့ နည်းပါးလွန်းပါ​သေးတယ်။ ဒါကြောင့် မို့ ဒေသတွင်း ခရီးသွား ဇုန်တွေအပြင် မပျက်စီးသေးတဲ့ သဘာဝ အခြေခံ တော တောင် တွေ ၊ မြို့နယ် တိုင်း မှာ အထင် ကရ သမိုင်းဝင် တန်ခိုးကြီး ဘုရားတွေ ၊ ဒေသ ဓလေ့ပေါင်းစုံ ရိုးရာယဥ်ကျေးမှု ပေါင်းစုံ တည်ရှိသလို အထင် ကရ ပွဲတော်တွေလည်း များစွာ ရှိပါတယ်။ကပ်ကျော် မြို့လို့ ဆိုရပေမယ့် စစ်ကိုင်းတိုင်း ထဲမှာ လည်ပတ်စရာ တွေဟာ မကုန်ခမ်းနိုင်တာမို့ မင်းကွန်းကနေ မြို့စစ်ကိုင်းဆီ ကို လှမ်းလာခဲ့ဖို့ ဖိတ်ခေါ်လိုက်ရပါတယ်။ Photo MOHT / Than Htay/ Nicole Hebe FB/Nyo Ko Hlaing/Aung Gyi

Travelling journal ချောင်းသာကမ်းခြေဟု ဆိုလိုက်သည်နှင့် ပင်လယ်စာပေါများစွာရရှိခြင်း၊ ပြည်တွင်းခရီးသွားများ၏ သည်းခြေကြိုက် ကမ်းခြေတစ်ခုဟု ဆိုရလောက်အောင် ရေပန်းစားစေသည့် ကမ်း​ခြေတစ်ခုဖြစ်သည်ကငြင်းဆိုဖွယ်ရာမရှိပေ။ ချောင်းသာ ကမ်းခြေမှာ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အထင်ကရ ကမ်းခြေများကဲ့သို့ Royal Beach မဟုတ်ပဲ Public Beach တစ်ခု သာဖြစ်လေသည်။ ထို့ပြင် ချောင်းသာကမ်းခြေဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ခြင်းကလည်း အရှင်မွေး နေ့ချင်းကြီး မဟုတ်ခဲ့ရပေ။ ၂၆ နှစ်ကျော် ၂၇ နှစ် အရွယ်ရောက်ပြီးသား လောကဓံ၏ အရိုက်အပုတ်၊ အထုအထောင်းများ၊ ခေတ်အဆက် အဆက် ဖြတ်သန်းလာခဲ့ရသဖြင့် ရင့်ကျက် တည်ငြိမ်ပြီး အတွေ့အကြုံရရှိနေသည့် ကမ်းခြေတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ရသည်။ အနယ်နယ်အရပ်ရပ်ကမှီခိုရာဒေသဖြစ်ခဲ့တယ် ချောင်းသာတွင် ရှိနေသည့် ဒေသခံများထက်အနယ်နယ်အရပ်ရပ် မှ ရေကြည်ရာ မြက်နု ရှာဖွေလာခဲ့ကြသည့်​ ဒေသတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။၂၀၀၈ ခုနှစ် နာဂစ်ပြီးနောက်ပိုင်း ရွှေ့ပြောင်းလာသူများ၏ မှီခိုရာ ကျက်စားရာ အားထားရာ ဒေသ တစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ အနယ်နယ်အရပ်အရပ်မှ လာရောက် အလုပ်လုပ် ကိုင်ကြသည့် မှီခိုရာ တစ်ခု ၊လှေခါးထစ် တစ်ခုဖြစ်ခဲ့လေသည်။ မိုးရာသီခရီးသွားဈေးကွက်ပထမဆုံးစတင်ဖော်ဆောင် ဟိုးလွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စု နှစ်ကျော်၂၀၁၁ ခုနှစ် တွင် ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်များမှ ပထမအကြိမ်ဈေးရောင်းပွဲတော် ကျင်းပခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင်ချောင်းသာ ကမ်းခြေကို ခရီးသွား ဧည့်သည်များပိုမိုလာရောက်လည်ပတ်နိုင်စေရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့်ချောင်းသာ- ပုသိမ် လမ်းကို ကိုယ်ထူကိုယ်ထပြင်ဆင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုစဉ်က တိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုဖြင့် ကားလမ်းအဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့ပြီး ချောင်းသာသို့ ပြည်တွင်းမှ ခရီးသွားများ ဝင်လာမစဲရှိခဲ့သည်။ ဟိုးယခင်ကာလများတွင် မိုးတွင်းကာလများ၌ ဟိုတယ်များကို ပိတ်ထားခဲ့ရာမှ မိုးရာသီခရီးသွား စျေးကွက်ကို ဖော်​ဆောင်ပြီးနောက် တစ်စစနှင့် ချောင်းသာသို့ လာရောက်လည်ပတ်ကြသူများပြားလာခဲ့သည်။ချောင်းသာ၏အားသာချက်များမှာ ကမ်းခြေမိုင်တိုခြင်း ပင်လယ်စာအစား အသောက်ပေါများခြင်း ဟိုတယ်များ မှာလည်း ဈေးချိုပြီး ဝန်ဆောင်မှုကောင်းခြင်းများကြောင့် ဧည့်သည်များမှာ မိုးတွင်းတွင် လာရောက် အပန်း ဖြေမှု ဈေးကွက်ကို ဖောက်နိုင်ခဲ့ခြင်းမှာ ချောင်းသာဟိုတယ်ဇုန်၏ ကြိုးစား အားထုတ်မှုဟု ဆိုရပေသည်။ ဒေသအကျိုးဖော်ဆောင်နိုင် ထို့ပြင် ကမ်းခြေကို ဖော်ဆောင်ပြီးနောက်ပိုင်းခရီးသွား ဧည့်သည် လာရောက်မှု များပြားလာခဲ့သလို ဒေသအတွက် စာသင်ကျောင်း၊ဆေးရုံ၊ အမှိုက်ကား ၂စီး၊မီးသတ်ကား ၁စီး၊ မီးသဂြိုလ်စက်စသည်တို့ကိုလည်း ဟိုတယ်ဇုန်က တစ်ဖက်တစ်လမ်းမှ လှူဒါန်းပေးခဲ့သေးသည်။ဒါ့အပြင် ကမ်း​ခြေတွင် စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ အမှိုက်များမပစ်ရလေအောင် ချောင်းသာဟိုတယ် လုပ်ငန်းရှင်များအသင်းမှ ကမ်းခြေတစ်လျှောက် အမှိုက်သိမ်းရန်အတွက် စည်ပင် မှလူစိုက်ကာ ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်များမှ လစဉ်ငွေစိုက်ပြီး ကမ်းခြေအမှိုက် သိမ်းစနစ်ကိုအကောင် အထည် ဖော်ထုတ်ပေးခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အရေးပေါ်လူနာတင်ယာဉ်၊နာရေးကူညီမှုအသင်း အစရှိသည်တို့ကို ဒေသခံနှင့်အတူ ပူးပေါင်းပြီး တစ်စုတစ်စည်းထဲလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ကမ်းခြေတွင် လာရောက် အပန်းဖြေသည့် ဧည့်သည်များအတွက် Speed Boat များ၊Bananaအပျော်စီးများ၊ ရှပ်ပြေးစီး ဆိုင်ကယ်များ အစရှိသည်တို့ကို ထားရှိပေးခြင်း၊ ရေပြင်သက်ကယ်များ ထားရှိခြင်း၊ ကမ်းခြေစည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးနှင့် လှုံဆော်ရေးဖွဲ့စည်းထားရှိခြင်းတို့မှာ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကမ်းခြေများထဲတွင် ပထမဆုံးဟု ဆိုနိုင်သည်။ ပထမဆုံးအလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲကျင်းပနိုင် ချောင်းသာကမ်းခြေ သန့်ရှင်းသာယာလှပရေးနှင့် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲရေးအတွက် လွန်ခဲ့သည့် ၂၀၁၆ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၆ ရက်မှ ၁၈ ရက်အထိ ချောင်းသာကမ်းခြေရှိ Hotel Ayeyarwaddy တွင် အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲကျင်းပခဲ့သည်။ ယင်းအလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲတွင် ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်၊စားသောက်ဆိုင် လုပ်ငန်းရှင်၊ဟိုတယ် GMများ၊ ဝန်ထမ်းများ၊ ကမ်းခြေနှင့် ပတ်သက်သည့် သူများ၊ ဒေသအခေါ် ချက်ပို့များ၊ခေါင်းရွက် ဗျက်ထိုးဈေးသည်များ နှင့်တစ်နိုင်တစ်ပိုင်လုပ်ငန်းရှင်များပါ တက်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ အဆိုပါ အလုပ်ရုံပွဲဖြစ်မြောက်အောင် အစိုးရပိုင်းမှ တက်ရောက်လာစေနိုင်ရန် ဇလွန် မြို့နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဦးအောင်မင်း ၏ ကြိုးစားပေးမှုကြောင့်လည်းပါသလို ကွယ်လွန်ခဲ့သည့် ဆရာကြီး ဒေါက်တာထွန်းလွင် လည်း မှတ်မှတ်ရရ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ဆရာဦးစည်သူလွင်၊ ဒေါ်ဆွေဇင်ထိုက်၊ ဟိုတယ်ခရီး မှ ဒုညွန်ချုပ် ဒေါ်ခင်သန်းဝင်း၊ ဒေါက်တာကျော်စွာဦး၊ ဒေါ် ဝေဖြိုးမြင့်၊ ဒေါ်စန္ဒာသန့်၊ ချောင်းသာကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူးဟောင်း ဦးတေဇာအောင်၊ တိုက်နယ်ဆေးရုံ ဆရာဝန် ဒေါက်တာ ထွန်းထွန်းနိုင် ၊ ဧရာဝတီတိုင်း ဟိုတယ်ခရီးတာဝန်ခံ ဦးဇော်လင်းထွန်း၊တိုင်းရဲတပ်ဖွဲ့ မှ ဒုတိုင်း တပ်ဖွဲ့မှုး ၊ဒုတိယရဲမှူးကြီး လှိုင်တင့်၊ ဦးမောင်မောင်ဦး(ARCCI) တို့ကလည်း ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ထိုစဥ်က ကမ်းခြေတွင် အရေးကြီးသည့် ပလပ်စတစ် ဆိုင်သည့်စာတမ်းကို ဒေါက်တာ ချိုဝင်းမော်နှင့် ဦးကိုကိုကြီး တို့က ဆွေးနွေးပေးခဲ့သည်ကိုလည်း အမှတ်ရမိသည်။ဆွေးနွေးပွဲသုံးရက်စလုံးတက်ရောက်နိုင်အောင် ဒေသခံများကိုလည်း နေ့တွက်စရိတ် ၃၀၀၀ ကျပ်ပေးပြီး ဧည့်ဝတ်ပြု ခဲ့ကြသည်။ ယင်းကာလတွင် ချောင်းသာတွင် မီးမရရှိသေးခြင်းကြောင့် လျှပ်စစ်မီးကိစ္စများ၊ ချောင်းသာမြို့ဖြစ်အောင် ကြိုးစားတွန်းအားပေးမှုကြောင့် ယခုဆိုရင် ချောင်းသာမှာ မြို့ဖြစ်ခဲ့ပြီး မကြာခင်တွင် မီးရရှိနိုင်တော့မည်ဖြစ်သည်။ထိုစဥ်က အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲ၏ အကျိုးရလာဒ်များပင်ဖြစ်သည်။ ဆွေးနွေးပွဲကအကျိုးရလာဒ်များ ဆွေးနွေးခဲ့စဉ်က အဖြေမရနိုင်ခဲ့သည့် လျှပ်စစ်မီးများ ဟိုတယ်များတွင် ရရှိလာတော့မည်ဖြစ်သလို ယခင်က ရန်ကုန်နှင့် ငွေလွှဲရန် အခက်ခဲဖြစ်နေရာမှ ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်များကိုဖွင့်လာကြခြင်းများက အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲ ၏ အကျိုးဆက် ရလာဒ်ကောင်းများပင်ဖြစ်လေသည်။ ထို့အပြင် ဥတို တံတားတွင် ကားများ တန်းစီ စောင့်ဆိုင်းရသည့် အနေအထားမှ တံတားပေါ်တွင် ကားနှစ်စီး ယှဉ်ပြီးဖြတ်သန်း သွားလာနိုင်ပြီဖြစ်လေသည်။ ထို့အပြင် လက်ရှိတွင် ချောင်းသာတွင် ၁၁ ကေဗီဓာတ်အားခွဲရုံကို တည် ဆောက်ရန် ပြင်ဆင်နေပြီး စက်ပိုင်းဆိုင်ရာပစ္စည်းများလည်း ရောက်ရှိလာပြီဖြစ်ကြောင်း ကိုဗစ် ကာလ ဖြစ်သည်မို့ တည်ဆောက်မှုအပိုင်းကို စတင်ရုံသာ လုပ်ထားသေးသာဖြစ်ပြီး ဟိုတယ်ဇုန်များ၏ ကိုယ်ထူ ကိုယ်ထ ၁၁ ကေဗီဓာတ်အားခွဲရုံဖြစ်ကြောင်း ချောင်းသာမြို့လျှပ်စစ်အင်ဂျင်နီယာ ဦးမျိုးကျော် က ပြောသည်။ သန့်ရှင်းသပ်ရပ်လာသည့်ကမ်းခြေဖြစ်လာ လာရောက်လည်ပတ်သူများပြားသော်လည်း ကမ်းခြေလှပမှုအပိုင်းမှာ နည်းပါးခဲ့သည်။ စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ ပလပ် စတစ်များ၊အမှိုက်ပုံများ၊ဒေသခံနှင့် လုပ်ငန်းရှင် ကြား အငြင်းပွားမှုများ ဟာ မှေးမိန်ပျောက်ကွယ်ခဲ့ပြီး လက်ရှိတွင် ကမ်းခြေ ဂေဟစနစ်ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာသလို အမှိုက်ကင်းစင်လာခြင်းကြောင့် သပ်ရှင်း သပ်ရပ် လာသည့် ကမ်းခြေတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ရပြီဖြစ်သည်။ ယခင်က မြင်တွေ့ရခဲသည့် ဂဏန်းနီကောင်များမှာ ယခု ကမ်းခြေ သဲသောင်ပြင်တွင် တစ်စတစ်စ ဖြင့် မြင်တွေ့လာခဲ့ပေသည်။ ငါးနှစ်တာကာလအတွင်းဧည့်သည်ဝင်ရောက်မှုတိုးတတ်လာ လွန်ခဲ့သည့်ငါးနှစ်တာ ကာလအတွင်း ချောင်းသာ ကမ်းခြေသို့ နေ့ချင်းပြန်နှင့် ညအိပ်ဝင်ရောက်မှု ခရီးသွား ဧည့်သည်စာရင်းများအရ ကြည့်မည်ဆိုပါက ကမ်းခြေ သို့ဧည့်သည်ဝင်ရောက်မှုအနေအထားကို တွေ့မြင်နိုင်လေသည်။ ဟိုတယ် နှင့် ခရီးသွားညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန ချောင်းသာရုံးခွဲ၏ စာရင်းအရ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင်ပြည်တွင်း ဧည့်သည် လူဦးရေ ၂၂၈၃၀၄၂ ဦး နှင့် ပြည်ပဧည့်သည် ၄၀၄၉ ဦး ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၆ခု နှစ်တွင် ပြည်တွင်း ဧည့်သည် လူဦးရေ၂၅၃၉၂၈ ဦးနှင့် ပြည်ပဧည့်သည် ၃၂၃၉ ဦး ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ပြည်တွင်း ဧည့်သည် လူဦးရေ ၁၈၀၀၅၁ ဦးနှင့် ပြည်ပဧည့်သည် ၂၅၁၂ ဦး ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။၂၀၁၈ခုနှစ်တွင်ပြည်တွင်း ဧည့်သည် ၅၂၃၇၁၄ ဦးနှင့် ပြည်ပဧည့်သည် ၇၇၅ ဦး ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။၂၀၁၉ခုနှစ် တွင် ပြည်တွင်းဧည့်သည် ၅၈၃၇၇၈ဦးနှင့် ၄၆၅ ဦးဝင်ရောက်ခဲ့သည်။၂၀၂၀ မတ်လ၂၄ရက်ထိ ပြည်တွင်းဧည့်သည် ၁၄၇၀၈၄ ဦးနှင့် ပြည်ပဧည့်သည် ၄၄၂ ဦး ဝင်ရောက်ခဲ့သည်ကို ကြည့်ပါက ချောင်းသာကမ်းခြေ ကို ပြည်တွင်းခရီးသွား များဝင်ရောက်မှု များသည်ကို စာရင်းအရ သိရသည်။ ကမ်းခြေတွင်ရင်းနှီးမြုပ်နှံသူများပြားလာ ချောင်းသာကမ်းခြေ ကို ရန်ကုန်မြို့မှ လာရောက်မည်ဆိုပါက အချိန် ငါးနာရီခန့်ပေးလိုက်ရုံမျှဖြင့် ရောက်ရှိနိုင်ခြင်း၊ပင်လယ်စာ ၀၀လင်လင်စားနိုင်ခြင်း စသည့် အချက်များကြောင့် ချောင်းသာကမ်းခြေကို ပြည်တွင်းခရီးသွားအများဆုံး လာရောက်လည်ပတ်ခြင်းဖြစ်လေသည်။ ဧည့်သည် လာရောက်မှု များပြားလာခဲ့သည့်နောက်ပိုင်းတွင်ကမ်းခြေတွင် ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုအသစ်များ တိုးလာခဲ့ခြင်းက သက်သေများပင်ဖြစ်လေသည်။ တခြားကမ်းခြေများထက် ချောင်းသာကမ်းခြေတွင် ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုမှာ စရိတ် သက်သာစေသည်ဟု လုပ်ငန်းရှင်များက ဆို​လေသည်။ လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ် သက်တမ်းကျော်ကို ပြန်ကြည့်ပါက ချောင်းသာကမ်းခြေတွင် ရင်းနှီးမြုပ်နှံခြင်းမှာ တည်ငြိမ်ခြင်း၊ပြည်တွင်းဈေးကွက် ခိုင်ခိုင်မာမာရရှိထားခြင်း ကြောင့် ရင်းနှီးမြုပ်နှံသူများမှာ တွက်ချေကိုက်လာခြင်းကြောင့် ဟိုတယ်များ၊စားသောက်ဆိုင်များ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ချောင်းသာဟိုတယ်ဇုန်အသင်းမှ မြို့ Town Plan ဆွဲရန် တင်ပြခဲ့ရာတွင် ယခုအချိန်ထိ ချပြပေးခြင်းမရှိသလို ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကိုလည်းဖြစ်စေချင်ကြောင်း ချောင်းသာခရီးသွားလုပ်ငန်းရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေရန်မှာ ဒေသ၏ ခရီးသွား ဝန်ဆောင်မှုများ မြင့်မားတိုးတက်လာစေရန်နှင့် ရေရှည်တည်တံ့စေရန်အတွက် ဒေသခံနှင့် လုပ်ငန်းရှင်များမှ ဝိုင်းဝန်းစုပေါင်းကြိုးစားရမည်​ဖြစ်သလိုနိုင်ငံတော် ဘက်ကလည်း ကူညီဆောင်ရွက်ပေးမည်ဆိုပါက ပိုပြီးတိုးတက်မြန်ဆန်လာမည်ဟုလည်း ချောင်းသာဟိုတယ်ဇုန်၏ ဥက္ကဋ္ဌဦးမင်းကျော်ဦးက ထောက်ပြပြောဆိုသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေ ချောင်းသာကမ်းခြေ၏ ကောက် ကြောင်းကို ပြန်ကြည့်မည်ဆိုပါက သက်တမ်းအားဖြင့် နှစ် ၂၆ နှစ်ကျော် ၂၇ နှစ် ဝန်းကျင်ထဲ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ တည်ငြိမ်ရင့်ကျက်လာခဲ့သည့် ကမ်းခြေတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည့်အပြင် ပြည်တွင်း ပြည်ပ ခရီးသွားများကြားတွင်လည်း ရေပန်းစားသွားလာ လည်ပတ်ကြမည့်ကမ်းခြေတစ်ခု ဖြစ် လာမည်ကတော့အမှန်ပင်ဖြစ် လေ ပေတော့သည်။

Travelling journal ကျေးလက်ဒေသ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို အစိုးရကသာ ပံ့ပိုးပေးနိုင်မည် ဆိုပါက သုံးလအတွင်း အကောင် အထည် ဖော်ဆောင်ရွက်နိုင်လိမ့်မည် ဟု Myanmar Tourism Executive Committee မှ အဖွဲ့ဝင် ဒေါ်တင့်တင့် လွင်က ပြောဆိုလိုက်သည်။ ယင်းကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်ရန်မှာ အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်နိုင်ရဖွယ်ရှိနေပြီး လက်ရှိကာလတွင် ကိုဗစ်ရောဂါ ကူးစက်ခံနေရခြင်းများကြောင့် ခက်ခဲမှုများရှိနိုင်သော်လည်း အောင်မြင်စွာ အကောင် အထည်ဖော်နိုင်မည်ဟု ဒေါ်တင့်တင့် လွင် က ယုံကြည်သည်ဟု ဆို သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျေးလက်ဒေသ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို ဟိုး ယခင်နှစ်များစွာကတည်းက ဆောင်ရွက် နေကြသော်လည်း ထိရောက်မှု မှာအင်မတန် နည်းပါးနေသေးသည်။ ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ကျေးလက်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများကို ယခင်ကတည်းက ဆောင်ရွက်​နေခြင်းဖြစ်ပြီး ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု လျော့ချမှုကို တစ်ဖက်တစ်လမ်းက လျော့ချလိုခြင်းရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာအနေဖြင့် ရပ်ရွာအခြေပြုခရီးသွားလုပ်ငန်း CBT ကို အကောင်အထည်ဖော်ပေးနိုင်ခဲ့သည်ဟု ဝန်ကြီးဌာန ၏ ဒုတိယညွန်ကြားရေးမှုးချုပ် ဦးအောင်အေးဟန် ကလည်း ပြောသည်။ " ကျေးလက်ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆိုတာက မြို့ပေါ်ခရီးသွားလုပ်ငန်းမဟုတ်ရင် ကျန်တာ ကျေးလက်ပဲ။ဒုဝန်ကြီးတို့လည်း ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးတိုင်ပင်နေတာရှိပါတယ်။ အရင်ကလည်း CBTလုပ်ခဲ့တာရှိတယ်။ ဒီနှစ်ရဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဆောင်ပုဒ်က ကျေးလက်ဒေသ ခရီးသွား ဖွံ့ဖြိုးရေး လုပ်ငန်းလို့ ကမ္ဘာ့ခရီးသွားလုပ်ငန်းအဖွဲ့ဘက်က သတ်မှတ်ခဲ့တယ်။ လူတွေကလည်း ကိုဗစ်ဖြစ်လိုက်တဲ့ အခါမှာ နယူးနော်မယ်ပုံစံနဲ့ သွားချင်လာပြီ၊ အဲဒီအတွက် ကျေးလက်ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေက ပိုပြီး ထိရောက်လာမယ်။ ဖွံ့ဖြိုးလာမယ်လို့ အားလုံးက အဲဒီလိုသုံးသပ် ပါတယ်။ ဆရာတို့ က ခရီးသွားလုပ်ငန်းမြှင့်တင်ရေးတွေ၊ အခြေခံအဆောက်အဦး ဖွံ့ဖြိုးရေးတွေ ဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ စီမံကိန်းတွေ ရေးဆွဲနေတယ်။ ဆရာတို့ ဘက်က တော့ ဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်းတွေကို တင်ပြမယ်၊အဲဒီပေါ်မှာ အကောင်အထည်ဖော်မယ့် သူတွေ၊လုပ်ငန်းရှင်တွေကို ဖိတ်ခေါ်ပြီးတော့ ဆောင်ရွက်နိုင်မယ့်နည်းလမ်းတွေကို အကြံဉာဏ်ပေးမယ်၊ သက်ဆိုင်ရာဒေသဆိုင်ရာ ကော်မတီ တွေ မှာရှိတဲ့ ပြည်နယ်နဲ့တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်တွေကို အကြံဉာဏ်ပေးမယ်။ ဒါက ဝန်ကြီး ဌာန ဘက်က လုပ်ပေးနိုင်မယ့် အပိုင်းတွေကို လုပ်ပေးမယ်’’ဟု ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာန မှ ဒုတိယ ညွန်ကြား ရေးမှူးချုပ် ဦးအောင်အေးဟန် က ဆိုသည်။ Covid အလွန် တွင် ခရီးသွား လာရေး ဒေသများဖြစ်သည့် အဆိုပါ ဒေသများရှိလုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်မည် ဆိုပါက ဝန်ကြီးဌာနတစ်ခုတည်းသာ မဟုတ်ပဲ နိုင်ငံတော်အစိုးရကလည်း ပံ့ပိုးပေးရန် အဓိက လိုအပ်သလို ချိတ်ဆက်ထားသည့် အသင်းများမှလည်း ကူညီပေးရန် လိုအပ်ကြောင်း ဒေါ်တင့်တင့်လွင် က ဆိုသည်။ ’’ ဝန်ကြီးကတော့ Implement လုပ်ပါလို့ပြောတယ်၊ အစိုးရကတော့ ပံ့ပိုးပေးရမှာပေါ့၊ Covid Loan၊ Relief Loan မျိုးလည်း ပေးလို့ ရပါတယ်၊ ဘာလို့လဲဆို Micro Business လုပ်ငန်းမို့ပါ၊ အခုဒါက မမအနေနဲ့ အကြံပြုထားတာ ပဲရှိတယ်၊ ဝန်ကြီးဌာနက လက်ခံဖို့ လိုပါတယ်။အခုမမ တင်ပြထားတဲ့ ဒီကိစ္စကိုသာဖော်နိုင်မယ်ဆိုရင် ဒီသုံးလအတွင်း ကိုဗစ်မှာ ချေးငွေကို ထိုင်သုံးပြီး ထိုင်စောင့်နေမယ့်အစား ကိုယ်လုပ်စရာရှိတာ ကိုယ်လုပ်ပြီး ဒီကာလ အပြီးမှာ ချက်ချင်းပဲ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို စတင်နိုင်မယ့် အခြေအနေတွေရှိမယ်၊ နောက်ပြီး ဒီအခြေအနေအတွင်းမှာ ကျေးလက်က ပြည်သူတွေနဲ့ အစိုးရက လုပ်ကိုင်ခွင့်တွေပေးမယ်၊ချေးငွေတွေ ချပေးမယ်ဆိုရင် ကျေးလက်ဘက်က ပရောဂျက်တွေဖြစ်တဲ့ အတွက် အထူးအန္တရာယ်ရှိတဲ့ အခြေအနေမရှိဘူး၊ ကြိုတင်ပြင်ဆင်လို့ရတဲ့အခြေအနေရှိတယ်’’ဟု ​ဒေါ်တင့်တင့်လွင်က ဆိုသည်။ ပြီးခဲ့သည့်ရက်ပိုင်း တွင်းက ကျင်းပခဲ့သည့် အစည်း အဝေးတွင် ဒေါ်တင့်တင့်လွင် က ရွာငံဒေသ ရှိ လိုဏ်ဂူများ၊ရေတံခွန်၊ရေဖြူအိုင်၊ ရေပြာဆိုင်နှင့် ကော်ဖီလက်ဖက် လုပ်ငန်းများ၊ ကယား ပြည်နယ်ဒေသရှိ Red River Caves ၊ လိုဏ်ဂူများ၊ Farm House ဆောက်လုပ်ခြင်းများ၊ မွန် - ကရင်ဒေသများတွင်မူ အနီးတဝိုက်ရှိ ရေပူစမ်းများအား Thermal Bath အဖြစ် ပြုလုပ်ခြင်း၊ ဧရာဝတီ လင်းပိုင်များကျက်စားရာနေရာဒေသတဝိုက် အား Rural Guest House နှင့် Irrawaddy Wooden Boat ဆောက်လုပ်ဌားရမ်းခြင်း ၊လက်ဆောင်ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ခြင်း နှင့် ပညာပေးဝေခြင်းများ၊ ပင်လယ်ကမ်းခြေ ရှိ SEA-Activities လုပ်ကိုင်ခွင့်များ၊ ကချင်ပြည်နယ် အင်းတော်ကြီးဒေသရှိ Guest Houses Farm Home Stay လုပ်ကိုင်ခွင့်များ ၊ မူလာရှီးဒီး ချောင်းတွင်း White Water Rafting များပြုလုပ်ခြင်း ၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း ကသာခရိုင် ဆင်စခန်း၊ကိုလိုနီခေတ် အဆောက် အဦးများ မူလအရသာထိန်းသိမ်းလုပ်ကိုင်ခွင့် များ၊ ချင်းပြည်နယ် တွင် Farm Houses Off Road Diving ၊ Horse Riding နှင့် Culture Tour များပြုလုပ်ခွင့်၊ ဝဥလုပ်ငန်း၊ ဝိုင်ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ဒိန်ခဲထုတ်လုပ်ခြင်းများတို့ကို အခွင့်အလမ်းများအဖြစ် ပြောင်းလဲမှုများကို စတင် နိုင်သည့် အကြံပြုစာတမ်းကိုလည်း တင်ပြခဲ့သေးသည်။ ထို့ပြင် ကျေးလက် ဒေသရှိ ခရီးသွားလုပ်ငန်းအားဖွံ့ဖြိုးအောင်မြင်စေလိုပါက အချက်သုံးချက်အရေးကြီးကြောင်း အစိုးရ ပြည်သူ လုပ်ငန်းရှင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မှသာ အောင်မြင်မည်ဟု သုခမိန် မြန်မာပြည်အနှံ့ဘုရားဖူးနှင့်အပန်းဖြေ ခရီးပို့ဆောင်ရေးမှ ဦးမျိုးကြီး က ပြောသည်။ "ကျေးလက်ဒေသခရီးသွားလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးဖို့ဆိုပါက အဓိက အချက်များမှာ အစိုးရ ဘက်က ပံ့ပိုးပေးနိုင်စွမ်း တကယ်တမ်းပြောရရင် မရှိဘူး၊ သူကတော့ဖော်ဆောင်ပေးသွားတာပဲ၊လက်ရှိ ဦးမျိုးတို့ သံတဲကမ်းခြေကိုပဲကြည့် လေ ၊ဦးမျိုးတို့ က လက်တွေ့မပါဘူး၊စာတွေ့ပဲပါတယ်။ တကယ်တမ်းပြောရင် ကျေးလက်ကို ဖော်ဆောင်ချင်တယ်ဆိုရင် ဦးမျိုးတို့ က ဖော်ပေးတယ်။ ဒါပေမယ့် တကယ် ဖော်ဆောင် ချင်တယ်ဆိုတဲ့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လည်း မပါလာဘူး၊ ဝန်ကြီးဌာနကလည်း လိုက် မလာဘူး၊ ရန်ကုန်တိုင်း အစိုးရအဖွဲ့ ကလည်း ရှောင်ထွက်သွားတယ်။ ပထမဆုံးသူတို့ UMTA နဲ့ သွားမယ် ဆိုတာကို ဖျက်လိုက် တယ်။ ကျေးလက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးရေးကို အစိုးရ ကိုယ်တိုင်ကလည်း ဒေသဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်တွေနဲ့ ထိထိ ရောက်ရောက် ပါဝင်ပေးဖို့ လုပ်ငန်းရှင်နဲ့ သေချာပူးပေါင်းရင် ကျေးလက် ခရီးသွားလုပ်ငန်းက ဖွံ့ဖြိုးကို ဖွံ့ဖြိုး မယ်၊ ကျေးလက်ဒေသ ခရီးသွားလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးဖို့ဆိုရင် အစိုးရရဲ့ ပံ့ပိုးမှုက ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းပံ့ပိုးပေးမှရမယ်။ စာတွေနဲ့ ချပြလို့မရဘူး၊ ကျေးလက်ဘက်ကလည်းပါဝင်ပူးပေါင်းရမှာပဲ။ ဦးတို့ သံတဲကဆိုရင် အကုန်လုံးက လာပြီး ပူးပေါင်းပေးတယ်။ရပ်ရွာရဲ့နွေးထွေးကြိုဆိုမှုကလည်း ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ရမယ်။ လုပ်ငန်းရှင်ကတော့ သူကတော့ သူ့လုပ်ငန်းအတွက် နဂိုကတည်းကိုယ်က ရာခိုင်နှုန်းပြည့် လုပ်ထားမှာပဲ။ လုပ်ငန်းရှင်ဘက်ကတော့ ရာနှုန်းပြည့် ပါဝင်မှာမို့ လုပ်ငန်းရှင်ဘက်ကိုထည့်ပြောစရာမလိုဘူး။ ဘတ်ဂျတ်ထုတ်ပေးဖို့ မလိုဘူး၊ အစိုးရ ဘက်က ပံ့ပိုးဖို့ပဲ အဓိကကျပါတယ်’’ဟုသုခမိန်ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ ဦးမျိုးကြီး က ပြောသည်။ ထို့ပြင် မကွေးတိုင်း ဟိုတယ်ခရီးတာဝန်ခံ ဖြစ်သူ ဦးမြင့်စိန်က မကွေးတိုင်းအတွင်း ဖော်ဆောင်သည့်CBT နှစ်ခုစလုံးမှာ အောင်မြင်သင့်သလောက် အောင်မြင်နေကြောင်း ၎င်းက ပြောသည်။ ကျေးရွာ လူထုပိုင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆောင်ရွက် မည်ဆိုပါက သုံးပုံနှစ်ပုံခန့်ကို ကျေးရွာက သဘော တူညီရမည် ဖြစ်သလို ကော်မတီတွင် ပါဝင်သည့် သူများမှာ ကျေးရွာတွင် အမြဲတမ်းနေထိုင်သည့် သူများဖြစ်ရန် လိုအပ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ဒါမှသာ ကျေးရွာတွင်း ငွေကြေးစီမံခန့်ခွဲခြင်းစသည်တို့ကို ကော်မတီမှသာ အတည်ပြု ဆုံးဖြတ်နိုင်မည်ဖြစ်သလို ဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် Guide Line ပေးခြင်းလောက်သာ လုပ်ဆောင် ပေးရခြင်းဖြစ်သည်။ ယခုကဲ့သို့ ဖော်ဆောင်ရခြင်းမှာ CBTများတွင် လ.ဝ.က ဥပဒေ အရဆိုပါက နိုင်ငံခြားသား ထားခွင့်မရှိကြောင်း သို့သော် ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့်ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကိုလျှော့ချလိုသည့် မူဝါဒနှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ကျေးလက်ဒေသ အနှံ့ပြန့်နှံ့ရမည်ဆိုသည့် ဝန်ကြီးဌာန၏ မူအရ ဆောင်ရွက်ပေးနေခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဦးမြင့်စိန်က ပြောသည်။ "အစိုးရကလည်း ထိထိရောက်ရောက်ပံ့ပိုးမယ်၊ သက်ဆိုင်ရာ ဒေသက DMOတို့ ဘက်ကလည်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို တကယ်နားလည်တဲ့ သူတွေ က ထဲထဲဝင်ဝင် ပံ့ပိုးပေးမယ်ဆိုရင် ဖြစ်နိုင်ချေရှိတယ်။ ကိုယ်ကိုယ်တိုင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းထဲမှာ ကိုယ်တိုင် ဧည့်သည်တစ်ယောက်လိုခံစားနိုင်မယ့်သူမျိုးပါသင့်တယ်၊ အခုလက်ရှိ DMOတွေမှာက ဌာနဆိုင်ရာလူတွေများနေတာဖြစ်တယ်၊ဒီလူတွေကို စုစည်းဖို့တောင် ခဲယဉ်းတယ်လေ။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးဖို့ကလည်း တခြားသောဝန်ကြီးဌာနတွေကလည်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းအကြောင်းကို သိမှသာပဲ ဆက်စပ်လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ကလည်း လိုအပ်ပါတယ်’’ဟု မြန်မာနိုင်ငံဧည့်လမ်းညွန်များအသင်း ဥက္ကဋ္ဌဦးအောင်ထွန်းလင်းက ပြောသည်။ လက်ရှိတွင် နိုင်ငံတော်အစိုးရမှ Covid Loan ချေးငွေ ကို ထိခိုက်မှုရှိခဲ့သည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို အတိုးနှုန်း (၁) ရာခိုင်နှုန်း ဖြင့် တစ်နှစ်ချေးငွေ ထုတ်ချေးပေးထားပြီး ဖြစ်သည်။ "ကျွန်​တော်တို့ လက်ရှိလုပ်​နေတာက လုပ်ငန်းသစ်​တွေကို ဘဏ္ဏာ​ရေး​ထောက်ပံ့တာ မလုပ်ပါ…အခက်အခဲ​ရှိနေကြတဲ့လက်ရှိထူ​​ထောင်ထား​တဲ့လုပ်ငန်း​ငွေ ကိုသာ ​ချေး​ငွေ​ပေးထားတာဖြစ်ပါတယ် "ဟု COVID-19 ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော စီပွားရေးသက်ရောက်မှုများ ကုစားရေး လုပ်ငန်းကော်မတီ၊ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ချက်များလုပ်ငန်းကော်မတီ မှ အတွင်းရေးမှူး ဦးအောင်နိုင်ဦး က ပြောသည်။ ထို့ပြင် စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီးအတွင်းအကောင် အထည်ဖော်ဆောင်ထားသည့် နွယ်ငြိမ်းCBTနှင့်အင်ဒေါင်း CBTတို့၏ အနေအထားမှာ အောင်မြင်မှု အားနည်းနေသေး​​သည်။ "အခု နွယ်ငြိမ်း CBT မှာက ဘယ်လိုဖြစ်လဲဆိုတော့ ဒေသခံက ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို မကျွမ်း ကျင်တော့ ၂၀၁၉ မှာ ဟိုတယ် ခရီး ဘက်က ကူပေးပါလို့ ပြောလို့ကူပေးမယ်လုပ်နေရင်း ကိုဗစ် ဖြစ်နေလို့ ခဏနားထားနေတာ။ နွယ်ငြိမ်းမှာ ဖွဲ့စည်းပေးတဲ့ ကော်မတီက ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို နားမလည်တဲ့ အပိုင်းပါနေတယ်။ ဘယ်လိုလုပ်ရမယ်၊ဘယ်လိုကိုင်ရမယ်ဆိုတာမသိဘူး၊ တိုင်းဒေသကြီးက ပေးတဲ့ ပိုက်ဆံကိုပဲ ထောက်ပံ့ငွေကိုပဲစောင့်နေတာ။ နွယ်ငြိမ်း CBT ကို အင်ဒေါင်း CBT နဲ့ တွဲပြီး ဧည့်သည်ကို ချိတ်ဆက်ယူတယ်လို့ပဲ အနေအထားပဲရှိသေးတယ်"ဟု နွယ်ငြိမ်းCBTကို ကူညီ ပံ့ပိုးပေးမည့် ရွှေဘိုဟိုတယ်ဇုန် မှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးအောင်ကြီး က ပြောသည်။ ကျေးလက်ခရီးသွား လုပ်ငန်းကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ပါက ကျေးလက်ရှိ လူနေမှု အဆင့်အတန်းများ မြင့်မားလာပြီးဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကိုလည်း လျော့ချနိုင် မည်ဖြစ်သည်။ယင်း ဒေသများကို တိုးတက်လာအောင်ဆွဲတင်ပေးရန် လိုအပ်နေသည်။ " ဒေသတိုင်း ရချင်မှရမယ်။ ပေါ်လစီ ချပေးလိုက်ရင် စိတ်ပူတယ်။ဒေသတစ်ခုကို စဉ်းစားမယ်ဆိုရင် ကျေးလက်ကို အော်နေကြလို့ ပိုင်းလော့တစ်ခုလုပ်ကြမယ်ပြောကြတဲ့ခါမှာ သူ့မှာ ဘာရောင်းစရာရှိလဲ၊ဘာကောင်းစရာရှိလဲ။ တိုရစ်ဇင်မှာ တစ်ခုခုလုပ်တော့မယ်ဆိုရင် Accessibility မစဉ်းစားပဲနဲ့ စိတ်ကူးရင်ပြီး လျှောက်လုပ်လို့မရဘူး။လူတွေက ဘယ်လိုသွားမလဲ၊ အဲဒီနေရာရောက်အောင် ကုန်းတစ်တန်ရေတစ်တန် ခရီးသွားရမဲ့နေရာကို ဘယ်သူက သွားမှာလဲ။ ဒါတွေကို စဉ်းစားပြီးမှ ဘာအားသာချက်၊ ဘာ အားနည်း ချက်တွေကို စဉ်းစားပြီးမှဘယ်လိုဖြည့်တည်းနိုင်မလဲဆိုတာကို လုပ်ရမယ်၊ ပြီးတော့ ကိုယ်ရဲ့ ဦးတည်ချက်က ဘယ်ကိုသွားမှာလဲ က အရေးကြီးတယ်။ အဲဒီလိုမလုပ်ရင် ရေရှည်အောင်မြင်မှုမရနိုင်ဘူး။ခဏလုပ်ပြီး ရပ်သွားကျမှာ။ ဒါမို့ ခရီးသွားကို ခရီးသွားစီးပွားရေးပုံစံမျိုး စဉ်းစားပေးရမယ်။ အဲဒီနေရာမှာ စီးပွားရေးအမြင်ရှိရမယ်လို့ပြောလိုက်ရင်လည်း စီးပွားဖြစ်တို့ အမြတ်အတွက်လို့ ပြောလိုက်ရင် အဲဒါကို ကိုယ်တွေရဲ့တိုင်းပြည်က အကောင်းမမြင်ဘူး၊ အဆိုးမြင်ကျတယ်။ ဒါကို အဆိုးမြင်စရာမလိုပါဘူး။ဘာလို့ စီးပွားရေးလုပ်တာလဲ၊အမြတ်အစွန်းလိုချင်လို့ စီးပွားရေးလုပ်တာလေ။ အမြတ်မရလို့ရှိရင် ဒီလုပ်ငန်းကို ပိုပြီး ကောင်းအောင်ပိုပြီး တိုးတက်အောင် ကိုယ့်ရဲ့ဝန်ထမ်းတွေကို လခပိုပေးနိုင်အောင် အမြတ်ရမှရမယ်လေ။ CBTတစ်ခုလုပ်ရင်လည်း အမြတ်ရမှဖြစ်မှာလေ။အမြတ်ရမှသာ ဒီဟာကို ဝိုင်းပံ့ပိုးပေးနေတဲ့ သူတွေရဲ့ ဘဝတွေကလည်းမြှင့်တက်လာမှာဖြစ်တယ်။ ဒါကို စီးပွားရေးအနေနဲ့ မြင်မှ ရမယ်။ စီးပွားရေးအရလုပ်ပါ။ ဒါပေမယ့် Balance ဖြစ်ရမယ်။ တစ်ဖက်ကနေလည်း သဘာဝတို့ ယဥ်ကျေးမှု တို့ ပတ်ဝန်းကျင်တို့ကိုလည်းမပျက်စီးအောင်လုပ်ဆောင်ပေးရပါမယ်။ဒါမှသာ ရေရှည်တည်တံ့ နိုင်မဲ့ခရီးသွားလုပ်ငန်းဖြစ်လာမှာပါ။ သေချာချပြီးမှ သေသေချာချာလုပ်မှရမယ်။ ဒေသခံတွေ ဘက်ကနေ လုပ်ချင်လာအောင် အသိပညာပေးရမယ်။ အစိုးရပဲဖြစ်ဖြစ် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ဖြစ် တစ်ချို့ ဟာတွေကို ပံ့ပိုးပေးရမယ်။ မင်းတို့လုပ်ကြ၊မြတ်တာ၊ရှုံးတာ မင်းတို့ တာဝန်လို့ပြောလို့မရဘူး။ ပထမချင်းတစ်နှစ်တို့ နှစ်နှစ်တို့မှာ ရွာသားက အရှုံးခံနိုင်မလား။ ဘယ်လိုလုပ် အရင်းဆိုတာရှိမလဲ၊လုပ်ငန်းရှင်ဝင်လာရင်လည်း ရွာသားနဲ့ လုပ်ငန်းရှင် သပ်သပ်မဖြစ်အောင် စကတည်းက Concept ကို သေသေချာချာချရမယ်။ တိုရစ်ဇင်ကို စီးပွားဖြစ် ဘယ်လိုလုပ်မလဲဆိုတာကို စဉ်းစားပြီးမှလုပ်ရမှာဖြစ်တယ်၊ တိုရစ်ဇင်ကို အပျော်လုပ်နေတာမဟုတ်ဘူး။ စီးပွားမဖြစ်လို့ရှိရင် ဝင်ငွေလည်းမတိုးနိုင်ဘူး၊ တိုးရစ်တွေတော့ သွားနေတယ်။လမ်းမှာ သူ့တို့အိတ်ထဲက ပိုက်ဆံမသုံးနိုင်ဘူးဖြစ်နေတာတွေ ရှိနေတယ်"ဟု မြန်မာနိုင်ငံခရီးသွားလုပ်ငန်းအဖွဲ့ချုပ်မှ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ​ဒေါ်မေမြတ်မွန်ဝင်း က ထောက်ပြပြောဆိုသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေ အစိုးရ ပုဂ္ဂလိက ဒေသခံ များ၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှသာလျှင် ရာနှုန်း ပြည့်ရေရှည်အောင်မြင် နိုင်မည့် ကျေးလက် ခရီးသွားလုပ်ငန်း အမှန်တကယ်ပင်ဖြစ်လာ ပေတော့ မည်ဖြစ်ပါသည်။ Photo #khunhanminaung (FB)

မော်ကျွန်းသူ အခုဆိုရင် မီးရထားစီးပြီး ခရီးသွားလာကြတဲ့ ခရီးသွားတွေ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ များလာတာကို သတိပြုမိလာကြမှာပါ။ အထူးတလည် ရထားစီးပြီး ခရီးသွားလေ့ အလေ့အထ နည်းပါးလာခဲ့ ပေမယ့် မြန့်မာ့ မီးရထား ( မမ )ကလည်း ရထားတွဲဆိုင်းတွေကို Upgrade တွေလုပ်ပေး၊ ရထားနဲ့ ခရီးသွားများလာအောင် ဝန်ဆောင်မှုပိုင်းတွေကို ပိုပြီး ဆောင်ရွက်ပေးလာတဲ့ အခါ မှာ ရထားစီးပြီး ခရီးသွားလာကြတဲ့ သူတွေ ရှိလာခဲ့ကြပါပြီ။ စာရေးသူကတော့ ရထားနဲ့ ခရီးသွားရတဲ့ အားသာချက်တွေကို အရမ်းသဘောကျ နှစ်ခြိုက်မိပါတယ်။ မီးရထားနဲ့ခရီးသွားရတာကို အရမ်းသဘောကျခဲ့တယ်လို့လည်း နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံက ပြောခဲ့ဖူးပါတယ်။ မီးရထားနဲ့ သွားရင် အေးအေးဆေးဆေး သက်သက် သာသာနဲ့ ရှုခင်းတွေကို ကြည့်သွားလို့ရသလို တစ်မြို့ပြီး တစ်မြို့ကို ဖြတ်သန်းသွားတာလည်း အရမ်းသဘောကျမိတယ်တဲ့။ ဟုတ်ပါတယ်။ ရထားစီးပြီး ခရီးသွားရတာဟာ ပိုပြီး သက်သောက်သက်သာ ရှိစေတယ်လို့ လည်း စာရေးသူက ခံစား စေရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် တစ်ဘူတာချင်း တစ်ဘူတာ ရပ်နား၊ မမြင်ဖူးတဲ့ မြင်ကွင်းတွေ၊ မစားဖူး တဲ့ ဒေသ အစားအစာတွေ၊ သူတို့ ရဲ့ လှုပ်ရှားရုန်းကန် နေရတဲ့ လူနေမှု ဘဝတွေထဲကို ဝင် ရောက် ခံစားနိုင်ခွင့်ရရှိနိုင်ပါသေးတယ်။ဒါတင်ပဲလားဆို ရထားလာပြီဆို လက်ဝှေ့ယမ်းပြတဲ့ ကလေးတွေ။ ဒီယဥ်ကျေးမှု တွေက အခုချိန်ထိမပျောက် သေးပါဘူး။ ဒါမို့ စာရေးသူ ကတော့ ရထားစီးပြီး ခရီးသွားရတာကို ပိုကြိုက်နှစ်သက်ပါတယ်။ ရထားစီးပြီး ခရီးသွားရတာကို သဘော ကျလေ့ရှိတာမို့ သူငယ်ချင်းတွေ၊ မိတ်ဆွေတွေ၊စိတ်တူ ကိုယ်တူ တွေနဲ့ ခရီးသွားလေ့ရှိပါတယ်။ မှတ်မှတ်ရရ ရန်ကုန်ဘူတာကြီးကနေ ကလော မြို့ ထိ ရထားစီးပြီး ခရီးသွားကြတာ အရမ်းပျော်ရွင်ဖို့ ကောင်းသလို စိတ်ပေါ့ပါး ပြီး လူငယ်တစ်ယောက်အဖြစ် စိတ်ပေါ့ပါးလွတ်လပ်မှုရဲ့ အရသာကို ခံစားခဲ့ရတာဟာ ဘဝမှာ အမှတ်ရစရာကောင်းတွေ ပါပဲ။ လမ်းတစ်လျှောက်ရှုခင်း တွေက အခုချိန် ထိကို မမေ့နိုင်ပါဘူး၊ ဘူတာတိုင်းမှာ ဈေးရောင်းချနေတဲ့ ဈေးသည်တွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေ ကို မြင် တွေ့ရစေတာ ပန်းချီကား တစ်ချပ် မြင်ကွင်း တစ်ခုလို့ စာရေးသူက တင်စားချင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရန်ကုန် - ပုဂံထိ ရထားစီးသွားရတဲ့ အခိုက်အတန့် တုန်းကလည်း ဘဝမှာ မမေ့နိုင်တဲ့ ရက်စွဲတွေပါပဲ။ လမ်းတစ်လျှောက် ရှုခင်းတွေဟာ တစ်မြို့နယ်ချင်းစီရဲ့ မြင်ကွင်းတွေက မရိုးနိုင်အောင်ကို မတူညီကြပါဘူး၊ စာရေးသူတို့ ရဲ့ မြေမှာ တန်ဖိုးကြီးမားတဲ့ သဘာဝတရားရဲ့ လက်ဆောင်မွန်ကောင်းတွေကို ဖမ်းဆုပ်ယူထားမိစေတဲ့ စိတ် စာရေးသူ ကတော ကိုယ့် ကိုယ်ကို ဂုဏ်ယူမိတယ်။ အညာဓလေ့ရဲ့ မြင်ကွင်းတွေ၊ ထန်းတောတွေ၊ ဆေးရောင်ခြယ်ထား တဲ့ လယ်ကွင်းတွေက မျက်စိတဆုံး ကြည့်မဝဆုံး ဖြစ်စေရတယ်။ ဒီတစ်ခေါက် စာရေးသူ က မန္တလေးကနေ ကသာထိ ရထားစီးပြီး ခရီးသွားကြည့်ခဲ့ခြင်းပါပဲ။ဒီခရီးစဥ်ဖြစ်စေဖို့ကိုလည်း ကိုဗစ်အလွန်ကာလတွေမှာ ရထားစီးပြီးခရီးသွားကြတဲ့သူတွေ ပိုပြီးရှိလာစေချင်တာကြောင့် ဟိုတယ်ခရီး က ဒုဝန်ကြီး ဦးဆောင် တဲ့အဖွဲ့က ကွင်းဆင်းခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့ စာရေးသူတို့အဖွဲ့ကမန္တလေး ဘူတာကြီး ကနေ ညနေ ၄နာရီ စထွက်တဲ့ မန္တလေး မြစ်ကြီးနား ရထားကို စီးခဲ့ ပါတယ်။ ညနေစောင်းချိန်မို့ လမ်းတစ်လျှောက် ဘေးညာ မြင်ကွင်းတွေကို မြင်တွေ့ရပါသေးတယ်။ လူနေအိမ် တွေ၊ ကားလမ်းတွေကို ကျော်ဖြတ်ပြီး တစ်ဘူတာချင်းတစ်ဘူတာ ကို ခုတ်မောင်းနေဆဲ။ လမ်းဘေးညာက စိမ်းစိုနေတဲ့ စပါးခင်းတွေနဲ့ အရောင်ကွဲပြားစွာရှိတဲ့ မြေမဲရောင်၊ မြေနီရောင်၊ မြေဖြူရောင်စတဲ့ လယ်ကွင်းတွေကို လည်း မြင်တွေ့ရသေးတယ်။ အထက်မြန်မာပြည် ခရီးစဉ်ကို စာရေးသူ ပထမဆုံး အကြိမ် ရထားစီးဖူးခြင်းပါပဲ။ ထူးခြားမှုတစ်ခုက လယ်ကွင်းတွေကြားမှာ မကျူးကျော်ရ မြန်မာ့ မီးရထားပိုင် နေရာများ ဖြစ်သည်ဟု ရေးထိုးထားခြင်းပင်။ မြစ်ကြီးနားထိ သွားတဲ့ ရထားမို့လမ်းတစ်လျှောက်ကဘူတာတိုင်းမှာ မိနစ် ၂ မိနစ် သာသာ လောက်သာ ရပ်နားပါတယ်။ မန္တလေး - ကသာ အထိ လမ်းဘူတာ ၁၆ ဘူတာကို ဖြတ်ကျော်ပြီး မှသာ ရောက်ရှိမှာဖြစ်ပါတယ် ။လမ်းတစ်လျှောက်ကြည့်ငေးလိုက် ၊ရထားပေါ်စကားတွေ ပြောဆို သောင်းပြောင်းပြောဆို လိုက် မုန့်တွေစားလိုက် ငေးမောလိုက်နဲ့ အချိန်တွေကို ကျော်ဖြတ် လာခဲ့ပါတယ်။ ပထဆုံး ဖြတ်ကျော်ခဲ့ရတဲ့ ဘူတာက မြို့ဟောင်း ၊အဲဒီနောက် အမရပူရ ၊ မှတ်မှတ်ရရ စစ်ကိုင်း တံတားကြီးကို ဖြတ်ကျော်တော့ အချိန်က ညနေ ၄နာရီ ၃၆ မိနစ် ဝန်းကျင် ရှိပြီ။ မန္တလေး ၊ ရွာထောင်၊ ဝက်လက် ၊ ရွှေဘို၊ ခင်ဦး ၊ ထန်းတပင်၊ ထန်းကြီး၊ ကန့်ဘလူ၊ ကျွန်းလှ၊ ချပ်သင်း၊ ကောလင်း ၊ ဝန်းသို၊ ကင်း၊ ကြိုးထောင်၊ အင်းတော်၊ နဘား ဘူတာ ထိ စာရေးသူတို့ စီးခဲ့ရပါတယ်။ ကောလင်းမှာတော့ အကြာဆုံးရပ်နားချိန်က ၁၀ မိနစ်ဝန်းကျင်ဆိုတော့ အညောင်း အညာပြေ လမ်းလျှောက်၊ ဒေသစာ ဝယ်စား ၊ ဟိုကြည့် ဒီကြည့် လေ့လာ ၊ ကောလင်း ရောက်တော့ အချိန်က ည ၁၂ နာရီ ထိုးလုနေပြီ။ ဈေးရောင်းနေကြတဲ့ ဈေးသည်နှစ်ဦး သုံးဦး ကို တွေ့မြင်ရပါတယ်။ ရထား ပေါ် ကနေ ဆင်းပြီး ကောလင်းရဲ့ ဒေသစာ ပဲပလာတာ၊ ချိုစိမ့် လက်ဖက်ရည်၊ ငါးရာတန် တစ်ခါပြင် ကြက်ထမင်း၊ ဝက်သားထမင်း က တန်တယ်လို့ ဆိုရပါမယ်။ ဟိုတယ်၊ခရီး ဒုဝန်ကြီး ကတော့ အခုလို မီးရထား ဘူတာကဈေးသည်တွေ ရောင်းတဲ့ ငါးရာတန် ထမင်း ဝယ်စားပြီး ဆီကျန်ရေကျန် ထမင်းစားရတာကို နှစ်ခြိုက် တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ စာရေးသူတို့ အဖွဲ့ထဲမှာ ၁၅နှစ် လောက် ရထားမစီးဖြစ်ခဲ့တဲ့ မမွန်ရယ်၊ နှစ် ၃၀ လောက် ရထား မစီးဖြစ်ခဲ့တဲ့ဒုဝန်ကြီး ရယ် ၊ အသက် ၂၅ နှစ် အထိ ရထားမစီးဖူးသေးတဲ့ ကိုထက်သူလင်း ရယ် နဲ့ အခုလို ရထားအတူတူ စီးရတာကလည်း စိတ်လှုပ်ရှားမှု ဖြစ်စေရပါတယ်။ ခုတ်မောင်းချိန် ၉နာရီလောက် အချိန် ပေးရပေမယ့် အချိန်တွေ ကုန်လွန် သွားခဲ့တာတောင် မသိခဲ့ရပါဘူး ။ စာရေးသူတို့ ဆင်းမယ့် နဘားဘူတာ ရောက်တော့ အချိန်က မနက် ၃နာရီ ၄၁မိနစ် ဝန်းကျင်၊ နဘားဘူတာကနေ ကသာမြို့ကို ကားနဲ့ ဆက်သွားရုံ ပါပဲ။ ဟိုတယ်ရောက်တော့ ၄နာရီ ၃၇ မိနစ် ရှိပြီ။ တစ်နာရီ နီးပါးလောက် ကားစီးရပါတယ်။ စာရေးသူတို့အဖွဲ့က မနက် ၆နာရီ မော်လူးကို သွားရောက် ချင်တာ မို့ ရေမိုးချိုး ခဏနားပြီး နံနက်စာ သုံးဆောင်ပြီးနောက် မော်လူး ကို ဆက်လက် ခရီးနှင် ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက် မော်လူးကနေ ပြန်လာပြီး ကသာမြို့ ရဲ့ ထင်ရှားလှတဲ့ ကိုလိုနီခေတ် အဆောက်အအုံ တွေကို လေ့လာ လည်ပတ်ကြည့်ရင်း ကသာမှာ ခရီးသွားတွေအတွက် Tourist Attraction Site တွေကို လေ့လာ ကြည့်ခဲ့ မှတ်တမ်းတင်ရင်း ။စာရေးသူ ကတော့ ကိုယ်မရောက်ဖူးတဲ့ နယ်မြေသစ်လည်းဖြစ် အဲဒီထက် ကမ္ဘာကျော် စာရေး ဆရာကြီး ဂျော့ချ်အော်ဝဲလ် နေထိုင်ခဲ့တဲ့ အိမ်ကို ရောက်မယ် ဆိုလို့ ပိုစိတ်လှုပ်ရှားစေခဲ့တယ်။ ကသာမှာ အဲဒီလို ထင်ရှားစေတဲ့ ကိုလိုနီခေတ်က အိမ်တွေ အများကြီး၊ လေ့လာစရာ နေရာတွေ၊ သမိုင်းဝင် နေရာတွေ များစွာ ကျန်ရှိနေသေးတယ်ဆိုတာပါပဲ။ အခုလို လေ့လာစရာအိမ်တွေ ကျန်ရှိနေခဲ့တာ ကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်း ဆောင်ရွက်ပေးနေတဲ့ Katha Heritage Trust အဖွဲ့ကြောင့်လို့ ဆိုရမှာပါပဲ။ စိတ်ဓာတ် လေးစားစရာ ကောင်းတဲ့ အဖွဲ့လို့ ဆိုချင်ပါတယ်။ ကသာရဲ့ ဘေးပတ်လည်ကို ကြည့်မိရင် တောင်တန်း ကြီးတွေက ဝန်းရံနေတာကို တွေ့မြင် ရစေပါ တယ် ။ ကချင် တောင်တန်းကြီး တွေနဲ့ လည်းထိစပ်နေပြီး ဒေသခံတွေခေါ်တာက ဖတ်ဆွတ် တောင်တန်းလို့ လည်း မှတ်သားရမိပါတယ်။ စိမ်းညှို့နေတဲ့ တောင်တန်းကြီးတွေကို မြင်တွေ့ရ စေတာ က စိတ်ကို ပေါ့ပါးလန်းဆန်း စေတာကို ဖြစ်စေမိပါတယ်။ ဧရာဝတီ မြစ် ကမ်းနား မှေးတင်နေတဲ ကသာ မြို့ကို ခြေချနင်းခွင့်ရခဲ့တဲ့ နေ့ရက်စွဲလေး တွေပါ။ ကသာရဲ့ ထင်ရှားလှတဲ့ ဝိသေသတွေကလည်း အများကြီးရှိပါတယ်။ အရှေ့တောင်အာရှမှာ အကြီးဆုံး သင်္ဘော သချိုင်း ရှိခဲ့ရာမြို့ အဖြစ် ရှိနေပြီး ကိုလိုနီခေတ်က အရေးပိုင်မင်းတွေရဲ့ အိမ်တွေရုံးစိုက်ခဲ့တဲ့ မြို့ ဖြစ်ခဲ့တာကလည်း ထူးခြားတဲ့အချက်တွေပါပဲ။နိုင်ငံခြားသား ဧည့်သည်တွေရဲ့ ပါးစပ်ဖျား မှာ ကသာကို ပြောစမှတ်ပြုပြီး ပြည်တွင်းခရီးသွား တွေကြားမှာ မေ့လျော့ခံ နေခဲ့ရတဲ့ မြို့ အဖြစ် ရှိနေတာကလည်း စာရေးသူကို စိတ်မကောင်း ဖြစ်စေမိပါတယ်။ ပြည်တွင်းခရီးသွားပို့ဆောင်ပေးနေတဲ့ ဘုရားဖူး ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေကတော့ မြစ်ကြီးနားခရီးစဉ် ဆွဲတဲ့ အခါ အင်းတော်အထိ ခရီးစဉ် ဆွဲကြပြီး အင်းတော်ကနေ မိနစ် အနည်ငယ်သွားရောက်နိုင်တဲ့ ကသာဆီကိုတော့ မရောက်ဖြစ်ခဲ့တာက စိတ်မကောင်း စရာပါပဲ။ ကသာမှာ လည်ပတ်စရာမရှိဘူးလို့ ထင်မှတ်ထားမိတာလို့ ဘုရားဖူးပို့ဆောင်ပေးတဲ့လုပ်ငန်းတစ်ချို့က စာရေးသူကို ပြောပြလာခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကသာကနေ ထီးချိုင့်ဘက်သွားတဲ့ လမ်းမှာ သာဂရ ရွာ က ဘုံခုနှစ်ဆင့်ရှိတဲ့ ဘုန်းကြီး ကျောင်း ရှိနေခြင်းပါပဲ။ဘုံခုနှစ်ဆင့် ရှိပြီး အထပ်တိုင်းမှာ ရှေးဟောင်း ပစ္စည်းတွေကို အထပ်လိုက် ထားရှိပေးထားတာဖြစ်ပြီး ဘုရားဆင်းတုတော်တွေရယ်၊ စစ်ခရာကြီး တွေ၊ သံပတ်နာရီတွေကို အများကြီး ကို ဘုန်းကြီးကျောင်းမှာ တွေ့မြင်ရခဲ့ပါတယ်။ ဘုံခုနှစ် ဆင့်တက်ပြီး အပေါ်ကနေ ကြည့်ရင်တော့ ဧရာဝတီမြစ်ကို ထင်ထင်ရှားရှား မြင်တွေ့ရသလို ခပ် ဝေးဝေး မှာလည်း ရွှေလီမြစ် ကို မြင်တွေ့စေရ ပါတယ်။ စာရေးသူ အကြိုက်ဆုံးကတော့ အပေါ် ကနေ ကြည့်ရတဲ့ လယ်ကွင်း စိမ်းစိမ်း ကြီးတွေနဲ့ ရှုခင်း ကတော့ တစ်သက်မမေ့ စရာပါပဲ။ တကယ်တော့ ကသာဆိုတာ ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ်တွေ တန်ဖိုးဖြတ်မရနိုင်တဲ့ Heritage & Historical Attraction City မြို့လေး ဖြစ်နေခြင်းကို စာရေးသူ ဂုဏ်ယူနေမိတာပါ။ ဒီလိုနဲ့ ကသာမြို့တခွင်လှည့်လည်ပြီး အင်းတော်ဘက်ထိ ခြေဆန့်ခဲ့ပြီးတဲ့နောက် အင်းတော်ဘူတာကနေ မန္တလေးကို ရထားစီးပြီး ပြန်လာခဲ့ပါတော့တယ်။ Photo YYH

မော်ကျွန်းသူ ရှေးတုန်းက ရှမ်းလူမျိုးတွေ ခေါ်ခဲ့ကြတဲ့ ကတ်ဆာမြို့ဟာ ကာလရွှေ့လျားလာပြီးတဲ့ နောက် ကသာဆိုတဲ့ မြို့ အမည်နာမ အဖြစ် ယနေ့ထိ တိုင် ခေါ်ဝေါ်လာခဲ့ပါပြီ။ကသာမြို့ဟာ စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒေသကြီး ရဲ့အရှေ့မြောက်ဖျား ပိုင်းမှာ တည်ရှိပြီး ဧရာဝတီမြစ်နဲ့ ရွှေလီမြစ်ဆုံရာအနီးမှာတည်ရှိ သလို ဖတ်ဆွတ်တောင်တန်းကြီးကို ခြံရံထားတဲ့ မြို့ကသာလည်း ဖြစ်ကာ ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းနဘေး မှေးတင်နားခိုရာ မြို့လည်းဖြစ်ပါတယ်။ ဟိုးအရင်တုန်းက ရေကြောင်းလမ်းကို သာ အားထားခဲ့ရတဲ့ ဆိပ်ကမ်းမြို့တော် အဖြစ်ရှိနေခဲ့ပြီး အခုနောက်ပိုင်းမှာဆိုရင် အများစုက ကသာမြို့ကို ကပ်ကျော် ချန်ထားခဲ့သလို ဖြစ်နေမိပါတယ်။ ကသာဆိုတာ မမေ့နိုင်ကောင်းတဲ့ အရှေ့တောင် အာရှမှာ အကြီးဆုံး သင်္ဘောသချိုင်း ရှိခဲ့ရာ မြို့အဖြစ်တည်ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကသာကို ပိုပြီးထင်ရှားစေတာက ကိုလိုနီ ခေတ် က အရေးပိုင်မင်းတွေရဲ့အိမ်တွေ ရုံးစိုက်ခဲ့ကြတဲ့မြို့ဖြစ်ခဲ့ပြီး အခုဆိုရင် နှစ် ၁၀၀ ကျော် သက်တမ်း ရှိတဲ့ ကိုလိုနီခေတ် အဆောက်အအုံတွေ အများကြီး ကျန်ရှိခဲ့ခြင်းဟာ ကသာမြို့ရဲ့ ထူးခြားတဲ့ အချက်တွေပါပဲ။ အခုဆိုရင် ကသာမှာ ကိုလိုနီခေတ် အဆောက်အအုံ နဲ့ နေရာ ၂၃ ခု ကျန်ရှိနေပါတယ်။ ဒါဟာ ကသာမြို့ကို ဆွဲဆောင်ရာမြို့ အဖြစ် ရှိနေခြင်းပါပဲ။ အဆိုပါ ၂၃ ခုမှာ ရာဇဝတ်ဝန်ကလေးအိမ်၊ အရေးပိုင်မင်းအိမ်၊သစ်တောအခွန်ဝန်တောက်အိမ်၊steel Brothers Co,ltd၊ မီးရထားအရေးပိုင်အိမ်၊ ကမ်းသာတင်းနစ်ကလပ်၊ British Club ၊သစ်တော အရေးပိုင် မင်းအိမ်၊ လမ်းဝန်မင်းအိမ်၊ ကသာ ထောင်၊ ခရိုင်လယ်ဝန်အိမ်၊ dusk bungalow၊ ပြင်ပလူနာဌာန (OPD)၊သစ်တောရုံး၊ ရဲသင်တန်းကျောင်း၊ လက်နက်တိုက်၊ Headquarter Assistant of Superintendent police House ၊ Permanent Way Inspector ’ House၊ တိုက်ပိုင်အိမ်၊ ရှင်ပေါလှ အင်ဂလီကန် ဘုရားကျောင်း၊ ယစ်မျိုးဝန်ထောက်အိမ်၊ ပညာ ဝန် အိမ်နှင့်မြို့ပိုင်အိမ်တို့ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီထဲကမှ ကမ္ဘာကျော်စာရေးဆရာကြီး ဂျော့ချ် အော်ဝဲလ် နေခဲ့တဲ့ အိမ်နဲ့ အုပ်ချုပ်ရေး အရေးပိုင် အိမ်ကို တော့ ပြတိုက် လုပ်ပေးထား တာမို့ အများပြည်သူ လေ့လာလည်ပတ်လို့ ရပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ ကသာ ရောက်ဖြစ်ခဲ့ရင် ကိုလိုနီခေတ် အဆောက်အအုံတွေကို ဗဟုသုတ အဖြစ်လေ့လာလည်ပတ်နိုင်စေဖို့ ထင်ရှားတဲ့ နေရာတစ်ချို့ကို လမ်းညွန်ပေးလိုက်ပါတယ်။ အရေးပိုင်မင်းအိမ် ဒီအရေးပိုင်မင်းအိမ်မှာတော့ အများပြည်သူလာရောက်လေ့လာနိုင်စေဖို့ ပြတိုက်သဖွယ် လုပ်ပေးထား ပါတယ်။၁၈၉၀ ခုနှစ်မှာ တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ အိမ်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ ကသာမြို့ရဲ့ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်အတွင်းက ကသာမြို့ မြစ်အတွင်း မြေလှန်စနစ်အရ နစ်မြှုပ်ခဲ့ သည့် ဧရာဝတီ မီးသင်္ဘောများကို ပြန်လည်တူးဖော်ခဲ့တဲ့ ဓာတ်ပုံ မှတ်တမ်းတွေကို တစ်ကွက်ချင်းစီ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ကသာ သမိုင်းတွေကြောင်းတွေကို မှတ်တမ်းများနဲ့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အင်းတော်မြို့ ရဲ့အထင်ကရ လည်ပတ်စရာ နေရာတွေကိုလည်း စုစည်း ဖော်ပြထားတာကို တွေ့မြင် ရမှာပါ။ထူးခြားချက် က လှေကားထစ်တွေကို တက်ရတဲ့ အခါမှာ သက်သောက်သက်သာနဲ့ တက်ရတဲ့ ခံစားမှုကို ရရှိစေတာကိုလည်း သတိပြုမိစေပါတယ်။ ထူးခြားမှုအနေနဲ့ အရေးပိုင်မင်းအိမ်ထဲ လာလည်တဲ့သူတွေအတွက် သန့်စင်ခန်း အဆောက်အအုံ ကိုလည်း ကိုလိုနီခေတ် စတိုင်နဲ့လိုက်လျှောညီထွေစွာ ဆောက်လုပ်ပေးထားတာကို တွေ့မြင် စေရမှာဖြစ်ပါတယ်။ သစ်တောအခွန်တော်ဝန်ထောက်နေအိမ်( ယခု ခရိုင် တရားသူကြီး နေအိမ်) ဒီအိမ်မှာတော့ ကိုလိုနီခေတ်မှ ကသာခရိုင် သစ်တောအခွန်တော်ဝန်ထောက် အဆက်ဆက်နေထိုင် လာခဲ့တဲ့ အိမ်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ လက်ရှိမှာတော့ ခရိုင်တရား သူကြီး နေထိုင်ပြီး ဆိုင်ကယ် အများကြီး သိမ်းဆည်းထားတဲ့အပြင် ကားကြီးတွေနဲ့ ဆိုင်ကယ် တွေ ပါ သိမ်းဆည်းထားတာကို လည်း အများကြီးတွေ့မြင်ရပါတယ်။ အများပြည်သူလေ့လာနိုင်စေဖို့ အတွက် ခြံဝင်းရဲ့ ရှေ့မှာတော့ လမ်းညွန်ဆိုင်းဘုတ် ထားရှိထားတာ ကို တွေ့မြင်ရစေမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာကျော်စာရေးဆရာကြီးဂျော့ချ်အော်ဝဲလ်နေထိုင်ခဲ့သည့်အိမ် ကမ္ဘာကျော် စာရေးဆရာကြီး ဂျော့ချ်အော်ဝဲလ် နေထိုင်ခဲ့တဲ့ အိမ် အဝင်အ၀ ကို လမ်းညွန်ဆိုင်းဘုတ် ချိတ်ဆွဲပြသပေးထားပါတယ်။ စာရေးဆရာကြီး က ကသာမြို့မှာရဲဝန်ထောက်ဘဝနဲ့ နေထိုင်ခဲ့တဲ့ အိမ် ဖြစ်ပါတယ်။ စာရေးဆရာကြီး ဂျော့ချ်အော်ဝဲလ် နေထိုင်ခဲ့တဲ့ အိမ် ရဲ့ အိမ်ကြီးတစ်ခုလုံးရဲ့ ခြေတံ တွေကို အုတ်ခုံ တွေပေါ်သို့ မူလီ တွေနဲ့ စုတ်ယူထိန်း ညှိ ခြင်းမရှိဘဲ အလွတ် တင်ထား ခြင်းက ထူးခြားချက်ပင် ဖြစ်ပါတယ်။ လက်ရှိအချိန်ထိ အိမ် ဟာ ကောင်းမွန်နေဆဲဖြစ်နေတာကို တွေ့မြင်ရစေမှာပါ။ ဒီအိမ်ကို ၁၈၉၀ ခုနှစ်မှာ တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး ရာဇဝတ်ဝန်ထောက် အဆက်ဆက်က နေထိုင်ခဲ့တဲ့ အိမ်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ စာရေးဆရာကြီး ကတော့ ၁၉၂၆ ခုနှစ်မှာ ကသာမြို့မှာ ရာဇဝတ်ဝန်လေး ( ရဲဝန်ထောက်) အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရင်း ဒီအိမ်ကြီးမှာ ကိုလိုနီနယ်ချဲ့ စနစ်ဆိုး ကို မီးမောင်းထိုးပြ တဲ့သူရဲ့ ပထမဆုံး လုံးချင်းဝတ္ထု ဖြစ်တဲ့ Burmese Days စာအုပ်ကို ဒီအိမ်မှာ ပဲ ရေးသားခဲ့သူဖြစ်ပြီး သူရဲ့ စာအုပ်ကြောင့် မြန်မာကို ကမ္ဘာက ပိုသိ လာသလို ကသာမြို့ကိုလည်း နိုင်ငံခြားသား တွေ အများဆုံးလာရောက် လေ့လာ လည်ပတ်ခဲ့ကြတဲ့အထိ ဖြစ်လာခဲ့တာပါ။ လက်ရှိမှာတော့ အများပြည်သူလေ့လာလည် ပတ်နိုင်စေရန်အတွက် ဆောင်ရွက်ပေးထားပါတယ်။ သစ်တောအရေးပိုင်မင်းနေထိုင်ခဲ့သည့်အိမ် ၁၈၉၀ ခုနှစ်က အဆိုပါ အိမ်ကြီးကို တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး သစ်တောအရေးပိုင် အဆက်ဆက် နေထိုင်ခဲ့တဲ့ သစ်သားအုပ်ညှပ် နှစ်ထပ်အိမ်ကြီးဖြစ်ပါတယ်။ ဂျော့ချ်အော်ဝဲလ်ရဲ့ မြန်မာပြည် နေ့ရက်ဝတ္ထု များထဲက ဇတ်ဝင်ခန်း အိမ်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ဂျော့ချ်အော်ဝဲလ်ရေးသားတဲ့ မြန်မာပြည်နေ့ရက်ဝတ္ထု ထဲမှာ သစ်တောအရေးပိုင် မစ္စတာ မက်ဝဲလ် Mr.Maxwell’s ရဲ့ အိမ်ဖြစ်ပါတယ်။ အဆိုပါ အိမ်ကို ကသာဒေသခံတို့က ကပ်စတန်ရဲ့ အိမ်လို့လည်း ခေါ်ကြပါတယ်။ကသာ သစ်တောနယ်ရဲ့နောက်ဆုံး သစ်တောအရေးပိုင်မင်းတစ်ဦးလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ကသာအခြေစိုက် ဂျပန်တို့ လှုပ်ရှားမှုများကို လှို့ဝှက်ထောက်လှမ်းပြီး နာမည်ကျော်အင်္ဂလိပ် ဗိုလ်ချုပ် ဝင်းဂိတ်ရဲ့ ချင်းဒစ် စစ်ဆင်ရေး လမ်းကြောင်းကို အထူးအကူအညီပေးခဲ့သူတစ်ဦးလည်းဖြစ်ပါတယ်။ သူရေးဆွဲနေရာ ချထားပေးခဲ့တဲ့ စစ်လမ်းကြောင်းများနဲ့ အခိုင်အမာ အခြေစိုက် စခန်းနေရာတွေကို ချင်းဒစ်တို့က ကပ်စတန်ရဲ့ လှို့ ဝှက်လမ်းကြောင်း ဟု ဂုဏ်ပြုအမည်ပေးခဲ့ ခံရတဲ့ သူလည်းဖြစ်ပါတယ်။ လမ်းအရေးပိုင်(လမ်းဘက်ဌာန) အိမ် အဆိုပါ အိမ်ကို လမ်းဘက်ဌာန လမ်းအရေးပိုင်မင်း နေထိုင်ခဲ့တဲ့ အိမ်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ ၁၈၈၆ ခုနှစ်နဲ့ ၁၉၁၀ ခုနှစ်အကြားကာလမှာ တည်ဆောက်ထားခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။ အဲဒီကာလတုန်းကတော့ လမ်းဘက်ဌာနကို ပြည်သူလုပ်ငန်း ဌာနဟုလည်း ခေါ်တွင်ပါတယ် ။ဒီ အိမ်ကြီးရဲ့ ရှေ့မျက်နှာစာမှာ ဆောက်လုပ် ရေး ဝန်ကြီးဌာနရဲ့ နောက်ခံသမိုင်းကြောင်းတွေကို အသေးစိတ် ရေးပြဖော်ပြ ထားတာကို တွေ့မြင်ရမှာ ဖြစ် ပါတယ်။ Photo မော်ကျွန်းသူ

စည်သူကျော် မကြာသေးခင်က တိုရစ်ဇင်ဖိုဘီယား (Tourism Phobia) ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရတစ် ခုကို အင်တာနက် စာမျက်နှာတစ်ခုမှာ တွေ့ရှိလိုက်ရပါတယ်။ ဒီဝေါဟာရဟာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်လောက်က စပိန်နိုင်ငံ ဘာစီ လိုနာမြို့မှာ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ဒေသဆိုင်ရာ စကားရည်လုပွဲတစ်ခုမှာ သုံးစွဲခဲ့ရာက စတင်ပေါ်ပေါက်လာတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဖိုဘီယားဆိုတဲ့ ဝေါဟာရဟာ ဂရိဘာသာ က ဆင်းသက်လာတဲ့ ဝေါဟာရတစ်ခုလို့ မှတ်သားသိရှိခဲ့ရပြီး တစ်စုံတစ်ခုကို လွန် လွန်ကျူးကျူးကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ခြင်းကို ဆိုလိုပါတယ်။ စာရေးသူတို့ ငယ်ငယ်က တည်းက ဖိုဘီယားဆိုတဲ့ ဝေါဟာကို မှတ်မှတ်ထင်ထင်သိရှိခဲ့ပြီး အပေါင်းအသင်း များအကြားမှာ နောက်နောက် ပြောင်ပြောင် သုံးစွဲခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဥပမာ-အစည်းအဝေး လုပ်တဲ့အခါပဲဖြစ်ဖြစ် အထက်လူကြီးကို ခေါ်တဲ့အခါပဲ ဖြစ်ဖြစ် လူကြီးမျက်ကွယ် ဖြစ်တဲ့ နောက်တန်းနေရာကို သူ့ထက်ငါ အလုအယက်နေရာယူကြပြီး ရှေ့ကို သူ တက်ငါတက်ပြောကြတဲ့အခါ (Front Phobia) ရှိလို့ ရှေ့မတက်လိုကြောင်းပြော ခဲ့ကြဖူးတာ မှတ်မိနေပါတယ်။ အလားတူ ဆေးရုံဆေး ခန်းကြောက်တဲ့ရောဂါ (Clinical Phobia) လေယာဉ်စီးရမှာကြောက် တာကို (Aerophobia) စသည်ဖြင့် ခေါ် ဝေါ်သုံးစွဲကြတာကိုလည်း ကြားဖူးနား၀ရှိ ခဲ့ဖူးပါတယ်။ အခု တိုရစ်ဇင် ဖိုဘီယား ဆိုတော့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို ထိတ်လန့်ရ သောရောဂါ (သို့) ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား များ လာရောက်တာကို ကြောက်ရွံ့တာ လို့ လွယ်လွယ်နားလည်ရမယ်ထင်ပါတယ်။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းဟာ ကမ္ဘာမှာ နိုင်ငံ ၀င်ငွေကို ကြီးကြီးမားမားအထောက်အကူ ပြုတဲ့ လုပ်ငန်းကဏ္ဍဖြစ်တာ ကြောင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းတိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးကိုကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။ ဒါဆိုရင် တိုရစ်ဇင် ဖိုဘီယားဆိုတဲ့ ဝေါဟာရ ဘာ လို့ထွက်ပေါ်လာရပါသလဲ။ ရှင်းပါတယ်။ ခရီသွားလုပ်ငန်းဟာ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်မှုကို အထောက်အကူပြုသလို တစ်ဖက်မှာလည်း ဂရုဓမ္မပြု စီမံခန့်ခွဲမှု မပြု တတ်တဲ့အခါ သို့မဟုတ် မပြုနိုင် တဲ့အခါ တွေမှာ ခရီးသွားလုပ်ငန်း စီးပွားရေးလုပ် ကိုင်တဲ့ ဒေသ၊ ခရီးစဉ်ဒေသတွေမှာ ဆိုး ကျိုးသက်ရောက်မှု တွေ လျင်လျင်မြန်မြန် ကြီးထွားဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်လို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အကြောင်းရင်းကတေ့ာ ခရီးသွား ဧည့်သည် အများအပြားဟာ ခရီးစဉ်ဒေသ တစ်ခုကို တစ်ချိန်တည်းမှာ လာရောက် လည်ပတ်တဲ့အခါမှာ ခရီးစဉ်ဒေသရဲ့ လက်ခံနိုင်တဲ့ ဧည့်သည်ပမာဏထက် ကျော်လွန်မှုကြောင့် ခရီးစဉ်ဒေသနဲ့ ဒေသ ခံတွေအပေါ် သိသာ ထင်ရှား တဲ့ ဆိုးကျိုး သက်ရောက်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင် တာကြောင့်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို ခရီးသွား (Negative Impact) လို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ခရီးသွားဧည့်သည်အများ အပြားလာရောက်လည်ပတ်တဲ့နေရာဒေသ တွေမှာ သက်ရောက် မှုတွေပိုမိုဖြစ်ပေါ်လာ စေနိုင်ပါတယ်။ စာရင်းဇယားတွေအရ စပိန်နိုင်ငံဟာ ကမ်္ဘာမှာ ခရီးသွားဧည့်သည် အများဆုံး လာရောက်လည်ပတ်တဲ့ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှာ ကမ်္ဘာ လှည့်ခရီးသည်ဦးရေ ၇၅ ဒသမ ၃ သန်း အထိ လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့ကာ မြို့တော် ဘာစီလိုနာတစ်ခုတည်းမှာတင် ကမ်္ဘာလှည့် ခရီးသွားဦးရေ ၃၄ သန်း လာရောက် လည်ပတ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ် မှာ စပိန်နိုင်ငံကို ကမ်္ဘာလှည့်ခရီးသွားအရေ အတွက် ၈၂ သန်း လာရောက်ခဲ့ပြီး တစ် နှစ်အတွင်း ခရီးသည်အရေအတွက်ဟာ ၅ သန်းအထိ တိုးတက် ၀င်ရောက်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒေသခံတွေဟာ အများအပြား ရောက်လည်ပတ်တဲ့ ခရီးသွားတွေကြောင့် ၎င်းတို့ရဲ့ လွတ်လပ်စွာသွားလာနေထိုင်ခွင့် တွေဆုံးရှုံးနေရပြီး အရာရာမှာ ခရီးသွား တွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ယှဉ်ပြိုင် နေရတာကြောင့် အာဏာပိုင်တွေနဲ့ ခရီးသွားဧည့်သည်တွေ အပေါ်မှာ မကျေမနပ်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ်လာ ကြရတယ် လို့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း မီဒီယာ တွေမှာ ဖော်ပြကြပါတယ်။ တိုရစ်ဇင် ဖိုဘီယားလို့ခေါ်ဝေါ်တဲ့အပေါ်မှာ ခရီးသွား အများအပြားလာရောက်မှုကို ကန့်ကွက် သူများက မိမိ တို့ကို တိုရစ်ဇင် ဖိုဘီယား တွေလို့ အမည်တပ်နေသူတွေဟာ မြို့သူ မြို့သားတွေရဲ့ အခွင့်အရေး ရပိုင်ခွင့်မှုတွေ ကိုလျစ်လျူရှုပြီး စီးပွားရေးလုပ်ငန်းလုပ်ငန်း ရှင်တွေရဲ့ အကျိုးစီးပွားကိုကာကွယ်နေသူ များရဲ့ စွပ်စွဲချက်သာ ဖြစ်ကြောင်းနှင့် မိမိတို့ ဟာ ဒေသခံများရဲ့ ရပိုင်ခွင့်နဲ့ လွတ်လပ်ခွင့် ထိပါးမှုကို ကာကွယ်ပေးစေလိုသူများသာ ဖြစ်ကြောင်း တုံ့ပြန်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုတွေ မှာ ထိခိုက်မှုအနည်းဆုံးနဲ့ အကျိုးအမြတ် အများဆုံးဖြစ်ပေါ်လာ စေဖို့ အတွက် ပညာ ရှင်တွေ အဖွဲ့အစည်းတွေက ပုံစံအမျိုးမျိုး နဲ့ လေ့လာသုံးသပ်ကြတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဖွံ့ဖြိုးလာတဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းဟာ ခရီးစဉ် ဒေသနဲ့ ဒေသခံ ပြည်သူထူထုကို ထိခိုက်မှု ရှိ၊ မရှိနဲ့ အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေမှုရှိ၊ မရှိဆို တာကို (TBL)လို့ အတိုကောက်ခေါ်တဲ့ (Triple Bottom Line Analysis) နဲ့ တိုင်းတာလေ့ရှိပါတယ်။ (TBL) ဟာ ဒေသ ခံတွေရဲ့ လူမှုဘ၀၊ စီးပွားရေးနဲ့ သဘာ၀ ပတ်၀န်းကျင်ဆိုတဲ့ ကဏ္ဍသုံးခုအပေါ်မှာ ခရီးသွားလုပ်ငန်း အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မှု ခရီးသွားဧည့်သည်များလာ ရောက်မှုနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေဟာ ဘယ်လောက် သက်ရောက်မှုတွေရှိနေလဲ ဆိုတာကို လေ့လာဆန်းစစ်ဖော်ထုတ်ကြ တာတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ တွေ့ရှိချက်တွေ အရ ကမ်္ဘာလှည့်ခရီးသွားတွေ အလွန်များ ပြားတာကြောင့် ဒေသခံတွေရဲ့ နေထိုင် သွားလာမှု တွေမှာ အလွန်များပြားတာ ကြောင့် ဒေသခံတွေရဲ့ နေထိုင်သွားလာမှု တွေမှာ အခက်အခဲဖြစ်ပေါ်လာတာ၊ အိမ် ရာနဲ့ ကုန်ပစ်္စည်း စျေးနှုန်းကြီးမြင့်မှု၊ ခရီး သွားတွေနဲ့ ဟိုတယ်၊ စားသောက်ဆိုင်တွေ ရဲ့ စွန့်ပစ်ပစ်္စည်းတွေကြောင့် သဘာ၀ပတ် ၀န်းကျင် ထိခိုက်လာမှုတွေဟာမြင်သာ ထင်သာရှိနေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ စပိန် တွေဟာ ကမ်္ဘာ့လှည့်ခရီးသွားတွေ၀င် ရောက်လာမှုကြောင့် ၎င်းတို့ရဲ့ လူမှုစီးပွား ရေးဘ၀နဲ့ သဘာ၀ ပတ်၀န်းကျင်ကို ထိခိုက် လာရတဲ့အတွက် ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်မှုတွေ ပြုလုပ်လာကြရတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒေသခံ တွေကတော့ ခရီးသွားတွေဟာ ငွေကြေး သုံးစွဲမှုနည်းပါးပြီး ခရီးစဉ်ဒေသကို ညစ် ညမ်းစေရုံ သက်သက်ပဲလို့ ထုတ်ဖော်ပြော ဆိုကြပြီး အာဏာပိုင်တွေအနေနဲ့ ခရီးသွားတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပိုမိုထိရောက်တဲ့ နည်းဗျူ ဟာတွေ ချမှတ်အကောင်ထည် ဖော်ဖို့နဲ့ ဒေသရဲ့အကျိုးစီးပွားကိုကာကွယ် စောင့်ရှောက်ပေးဖို့ လိုလား နေကြတာဖြစ် ပါတယ်။ ဒေသခံတွေအနေနဲ့ ခရီးသွား ဧည့်သည်အများအပြားလာရောက်မှုကို ကန့်ကွက်ဆန်္ဒ ပြတာတွေ၊ တချို့သော နေရာတွေမှာ တိုးရစ်ဘတ်စ်တွေကို တိုက် ခိုက်တာတွေအထိ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ကမ်္ဘာ့လှည့်ခရီးသွားလာရောက် လည်ပတ်မှုကြောင့် ခရီးစဉ်ဒေသတွေ ထိခိုက် ပျက်စီးမှုဟာ ကမ်္ဘာတဝှမ်း တွေ့မြင်နေရပါ တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနီးစပ်ဆုံးဖြစ်တဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံက သာယာလှပတဲ့ ကိုဖီဖီလေး ကျွန်းဆိုရင် လည်း လာရောက်လည်ပတ် သူတွေများပြားလာတာကြောင့် ကမ်းခြေ ရဲ့ ဂေဟစနစ်ကို ထိခိုက်လာတဲ့အတွက် ဧည့်သည်၀င်ရောက်မှုကို အကန့်အသတ် မရှိပိတ်ပင်ခဲ့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပြည်တွင်းခရီးသွားများအနေ နဲ့ ကိုယ့်မြေကိုယ့်ရေကို ကိုယ့်ကြောင့် မညစ်ညမ်းမပျက်စီးစေဖို့ စည်းကမ်းရှိရှိ သဘာ၀ပတ်၀န်းကျင်ကို မထိခိုက်စေတဲ့ အသိနဲ့ မိမိတို့ရဲ့ အားလပ်ရက်ကို ပျော် ပျော်ရွှင်ရွှင်ကုန်ဆုံးစေဖို လိုအပ်ပါတယ်။ ရေရှည်တည်တံ့ပြီးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်တဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆိုတာ ခရီးစဉ်ဒေသရဲ့ လူမှုစီးပွားဘ၀နဲ့ ယဉ်ကျေးမှု၊ သဘာ၀ ပတ်၀န်းကျင်တို့အပေါ်မှာ ထိခိုက်ပျက်စီးမှု မရှိစေပဲလာရောက်လည်ပတ်တဲ့ ဧည့်သည် တွေအတွက် စိတ်ကျေနပ်ပျော်ရွှင်မှုပေး စွမ်းနိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုမျှခြေတစ်ခု ဖန်တီးနိုင်မှာသာ ရေရှည်အကျိုးဖြစ်ထွန်းတဲ့ ကဏ္ဍတစ်ရပ် ဖြစ်လာမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ကမ်္ဘာ့ခရီးသွား လုပ်ငန်းအဖွဲ့ကြီးရဲ့ အဓိပ်္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် အရ ခရီးစဉ်ဒေသတွေဟာ လည်ပတ်ဖို့ ကောင်းရုံသာမက နေထိုင်အလုပ်အကိုင် ကောင်းဖို့ပါလိုအပ်ပါတယ်။ လည်ပတ်ဖို့ သာကောင်းပြီး နေထိုင်အလုပ်လုပ်ကိုင်သူ တွေ အတွက်အကျိုးစီးပွားထိခိုက်မှုတွေ ဖြစ်လာမယ်ဆိုရင်တော့ တိုရစ်ဇင် ဖိုဘီ ယားလက္ခဏာတွေ တစ်ချိန်ချိန်မှာ ပေါ် ပေါက်လာမှာ ဖြစ်ပါတော့တယ်။ Travelling_Journal/Vol_1_Issue_14 စည်သူကျော်ပေးပို့သည်(Internet)

#မော်ကျွန်းသူ တရုတ်ပြည်သူ့ သမ္မတ နိုင်ငံ၊ ကွမ်ရှီးပြည်နယ်၊နန်နင်းမြို့ရဲ့ Nanning China Travel Service ကနေ နန်နင်းမြို့ကို ငါးရက်ကြာ လေ့လာရေးခရီးစဉ်အဖြစ် ဖိတ်ကြားလာခဲ့တဲ့အတွက် ဟိုတယ်နဲ့ ခရီးသွားလာရေး ဝန်ကြီးဌာန က တာဝန်ရှိသူတစ်ဦး ဦးဆောင်ပြီး ပုဂ္ဂလိက ခရီးသွား ကုမ္ပဏီ တစ်ချို့ရယ်၊ စာရေးသူ တို့ ဟာ ၂၀၁၉ ခုနှစ်ဒီဇင်ဘာ (၁၈) ရက်ကနေ (၂၂) ရက်ထိ Nanning Inspection Tour ကို လေ့လာလည်ပတ်ဖြစ်ခဲ့ကြပါတယ်။ နန်နင်းမြို့ဟာဆိုရင် အချိန်နဲ့ ပြောင်းလဲတိုးတက်နေပြီဖြစ်သလို Tourist Attraction ဖြစ်အောင် Home-made တွေ သာမက လူက ပြုလုပ်ဖန်တီးထားတဲ့ ဆွဲဆောင်စရာ နေရာတွေ များစွာ ရှိလာတာကို တွေ့မြင်ခဲ့ရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံကတော့ ပြုပြင်စရာကို မလိုလောက်အောင်ကို သာယာတဲ့ အလှတရားတွေ ရှိနေပေမဲ့လည်း ဒါတွေကို ခရီးသွားဧည့်သည်တွေ စိတ်ဝင်တစားဖြစ်လာအောင် ဆွဲဆောင်နိုင်ဖို့ အတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဖို့ ခက်ခဲနေတာ တွေရယ်၊ မူဝါဒတွေကြောင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှာ တိုးတက်သင့်သလောက် မတိုးတက် သေးတာကိုတော့ စာရေးသူဟာ နန်နင်းမှာ လည်ပတ်ခဲ့တဲ့ အချိန်တိုင်းမစဉ်းစားပဲကို မနေနိုင်ခဲ့ပါဘူး။ အတုယူစရာတွေရှိသလို ပြည်ပခရီးသွားတွေ စိတ်ဝင်စားစေဖို့နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ ပြုလုပ်ထားတာကတော့တကယ့်ကို လေးစားအားကျစရာပါပဲ။ နန်နင်းမှာ စာရေးသူတို့ လည်ပတ်ခဲ့တဲ့နေရာတွေထဲကနေ အားကျရပြီး အတုယူစရာကောင်းတဲ့ Dragon Lake Hotel အကြောင်းကို ပြောပြချင်ပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံကတော့ ဘာကိုပဲ လုပ်လုပ် တကယ့်ကို တခမ်းတနားနဲ့ လုပ်ကိုင်တာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒီဟိုတယ်ကြီးက ဧက ပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော်ပါဝင်တဲ့ မြေပေါ်မှာ ဟိုတယ် ကို ၁၂ ထပ် တည်ဆောက်ထားတာဖြစ်ပြီး ဟိုတယ် ဝင်းထဲမှာပဲ ကစားကွင်းတွေ ရေလာလျှောစီးတွေ မှန်တံတား၊ ရေပူစမ်း စားသောာက်ဆိုင် တွေ အပြင် ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးလို့ ရနိုင်တဲ့ နေရာမျိုးစုံကို ဖန်တီးပေးထားတဲ့အတွက် ဒီဟိုတယ်ဝင်းထဲမှာပဲ လည်ပတ်မယ် ဆိုရင်တောင် နှစ်ရက်လောက်အချိန်ပေးမှ ပြည့်စုံမယ်လို့ဆိုရလောက်အောင် ခမ်းနားပါတယ်။ လည်ပတ်စရာတွေ ဘယ်လောက်များလဲဆိုရင် လမ်းညွန်မြေပုံကိုတောင် ထုတ်ပေးထားပြီး သွားလာလည်ပတ်တဲ့သူတွေ အဆင်ပြေစေဖို့ အခမဲ့ စီးရတဲ့ ဘတ်ကီတွေကို ငါးမိနစ် ခြားစီ စီးနိုင်အောင် စီစဉ်ပေးထားပါတယ်။ ဒီဟိုတယ်ဝင်းထဲမှာ ခရီးသွားတွေကို ဆွဲဆောင်ဖမ်းစားထားတဲ့နေရာက မှန်တံတားရယ်၊ မှန်တံတားအောက်ကဆည်၊ ပြီးတော့ မှန်တံတားပေါ်ကနေ လျှောစီးလို့ရအောင်လည်း ထည့်သွင်းပေးထားတာတွေ့ရပါတယ်။ နန်နင်းမြို့ရဲ့ အထင်ကရ Nanning Garden Expo Park ကို လည်ပတ်ခဲ့တယ်။ ဒီ ပန်းခြံဆိုရင် နန်နင်းမြို့ရဲ့ တကယ့်ကို အထင်ကရ ပန်းခြံပါပဲ။ နန်နင်းကနေ လေးဆယ့်ငါးမိနစ် ဝန်းကျလောက်ကားစီးပြီးတဲ့ အခါမှသာ ဒီပန်းခြံကို ရောက်ပါတယ်။ ဒီပန်းခြံထဲမှာဆိုရင် ပြည်တွင်းပြည်ပ ရဲ့ ကုန်စည်ပြပွဲတွေ ပြုလုပ်တဲ့ နေရာဖြစ်သလို ထူးခြားချက်က တော့ OBOR မှာပါတဲ့ နိုင်ငံတွေရဲ့ ပြခန်းတွေကို ပြသထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြခန်းပေါင်း ၈၀ ကျော် ရှိပြီး ဒီပန်းခြံထဲမှာ တံတားတွေ အပြင် တောင်တွေလည်း ရှိတယ်။ အာဆီယံနိုင်ငံတွေရဲ့ ပြခန်းတွေလည်း ထားရှိပေးထားပါတယ်။ လာရောက်လေ့လာကြတဲ့ သူတွေအတွက် ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးလို့ကောင်းတဲ့ နေရာတွေကိုုလည်း ပြုလုပ်ပေးထားတယ်။ ဒီပန်းခြံထဲကို wedding Photo လာရောက်ရိုုက်ကူးကြတဲ့ သူတွေလည်း များပါတယ်။ ပန်းခြံထဲမှာဆိုရင် ရရှား၊ ဒူဘိုင်း၊ တိဗက်၊ မွန်ဂိုလီးယား ၊ ဂျပန် ၊ ပြင်သစ် စတဲ့ ပြခန်းတွေအပါအဝင် အာဆီယံ နိုင်ငံတွေရဲ့ ပြခန်းတွေကို စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းအောင် ထည့်သွင်းထားတာကို တွေ့ရတယ်။ ဒီပြခန်းတွေမှာ ဆိုရင် နိုင်ငံအလိုက်ရဲ့ ရိုးရာ ယဉ်ကျေးမှု အထင်ကရ နေရာတွေကို ဖော်ကြူးပြသထားတဲ့ အပြင် ပြခန်းတိုင်းမှာ နိုင်ငံအလိုက်ရဲ့ အဆောက်အဦ ဒီဇိုင်းပညာရှင်ကနေ တည်ဆောက်ပေးထားတာကို တွေ့ရှိခဲ့ရပါတယ်။ AAAAA ချင်းစူးတောင် ကို တက်ခဲ့တယ် ဒီချင်းစူးတောင်ဟာဆိုရင် နန်နင်းရဲ့ တကယ့်ကို sightseeing ပြုလုပ်နိုင်တဲ့ နေရာကောင်း တစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ သူ့ကို Nanning Green Lung လို့လည်းခေါ်တယ်။ ဒီတောင်ပေါ်မှာလည်း ဘုံကျောင်းပုံစံ အထပ်မြင့် အဆောက်အဦ လည်း ရှိပါတယ်။ အထပ်ပေါင်း ကိုးထပ်ရှိပြီး ဒီအမြင့်ပေါ်ကနေ နန်နင်းမြို့ တစ်ခွင်ကို ကြည့်ရှုလို့ ရပါတယ်။ ဒီတောင်ပေါ်ကို နေ့စဉ် လာရောက်လည်ပတ်ကြတဲ့ ဒေသတွင်းခရီးသွားတွေ အများဆုံး လာလည်ကြတာတွေ့ရတယ်။ တစ်ချို့က တောင်ပေါ်ကို ကားတွေနဲ့ တက်ကြသလို လမ်းလျှောက်ပြီးတော့ တက်တဲ့သူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ဒီလိုမျိုးဖန်တီပေးထားနိုင်တဲ့ Attraction တွေ ရှိလာမယ်ဆိုရင် ခရီးသွားတွေ လာရောက်လည်ပတ်ကြမယ် ဆိုတာ အသေချာပါပဲ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရှုခင်းကြည့်လို့ ကောင်းတဲ့ တောင်တွေ များစွာရှိပါတယ်။ ဥပမာ အနေနဲ့ ပြောရမယ်ဆိုရင် နတ်မတောင်၊ အရှေ့မြင် အနောက်မြင်တောင်၊ ဆင်ဖြူတောင်၊တောင်ဝိုင်းတောင် စတာတွေကိုလည်း ခရီးဧည့်သည်တွေ ပိုပြီး စိတ်ဝင်စားလာဖို့ အတွက် promote တွေလုပ်သင့်ပါတယ်။ အဲဒီနောက် စာရေးသူတွေဟာ နန်နင်းမြို့ရဲ့ အမြင့်ဆုံး တိုက်ဖြစ်တဲ့ အထပ်ပေါင်း (၅၉) လွှာ ရှိတဲ့ Diwang Building ပေါ်ကနေ နန်နင်းတစ်မြို့လုံးရဲ့ မြင်ကွင်းကို မှန်တံတား လျှောက်လမ်းကနေ အသည်း တယားယားနဲ့ ကြည့်ခဲ့ရတယ်။ ဒီအထပ်ပေါ်ကနေ အေအေးလူလူနဲ့ လေညှင်းလေးခံရင်း ကော်ဖီသောက်နိုင်တဲ့ ဆိုင်တွေလည်း ဖွင့်လှစ်ပေးထားတယ်။ အမှတ်တရ လက်ဆောင်ပစ္စည်းတွေ ဝယ်ယူနိုင်တဲ့ ဆိုင်ခန်းတွေလည်း ထည့်ပေးထားတယ်။ နန်နင်းရဲ့ ညနေဆည်းဆာ အလှရယ် နန်နင်တစ်မြို့ လုံးကို ဒီ (၅၉) လွှာကနေ ကြည့်ရတဲ့ မြင်ကွင်းက အရမ်းကို လှပပြီး ခေတ်မှီတိုးတက်တဲ့ အဆောက်အအုံများစွာ ကို တည်ဆောက်ထားတဲ့ နန်နင်းကို တွေ့ရနိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။ ရေသူမ ပြတိုက်ကို လေ့လာခဲ့တယ် နန်နင်းမြို့ရဲ့ Rongsheng Polar Ocean Museum ကိုစာရေးသူတို့ လေ့လာခဲ့ကြတယ်။ ဒီပြတိုက်ဟာဆိုရင် နန်နင်းမြို့ရဲ့ တစ်ခုတည်းသော Ocean Museum ပါပဲ။ ဒီပြတိုက်ကို ယွမ် 1 billion ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားပြီးတေ့ာ အဆောက်အဦအကျယ်ကတော့ 150000 square meters ကျယ်ဝန်းတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဆက်တင်ပြခန်းတွေတည်ဆောက်ထားတဲ့စင်တွေက ၂၄ ခန်းရှိပြီး Polar exploration corridor ၊ Rainforest Adventure၊ Coral Sea၊ Undersea garden၊ Walrus Island ၊ Dolphin Bay ၊ undersea tunnel၊ marine biology display စတဲ့ ပြခန်းတွေကို ပြသထားတာဖြစ်ပါတယ်။ အလွယ်တကူ ရေသူမပြတိုက်လို့ဆိုရတာကလည်း ရေသူမ Show ကိုနေ့စဉ် လာရောက် လေ့လာကြတဲ့ သူတွေကို များတာကိုတွေ့ ရပါတယ်။ တစ်ချို့ကတော့ အဏ္ဍာဝါပြတိုက်လို့ ခေါ်ရနိုင်တဲ့ ပြတိုက် အကြီးစားကြီးပါ။ ဒီပြတိုက်ထဲမှာ နည်းပညာပိုင်းတွေနဲ့ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ ပြခန်းအမျိုးအစားတွေကို တွေ့မြင်ရပါတယ်။ရေအောက်အပင်မျိုးစုံတွေ သာမက ရှားပါးငါးမျိုးစိတ်တွေကို တစ်ခန်းချင်းနဲ့ ပြသထားပြီး မျိုးရိုးဗီဇ နာမည်တွေကိုပါ ရေးထိုးပြသထားတာဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ချိုု့ပြခန်းတွေဆိုရင် အရောင်ပြောင်းသွားတဲ့ Species တွေကို ပြသထားတာကို တွေ့မြင်ရပါတယ်။ ခရီးသွားတွေကို ဆွဲဆောင်တဲ့ ပြကွက်ကတော့ ရေသူမShow ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီပြကွက်မှာ ရေသူမနဲ့ ရေသူထီးရယ်၊ ငါးတွေရယ်။ ရေသူမကို လိုက်လံ ဖမ်းဆီးတဲ့ သူတွေနဲ့ ပါဖောင်မန့် ပြကွက် ဖန်တီးထားတာ က ကြည့်ရတာနဲ့ တင် တန်ပါတယ် ။ ဒါ့အပြင် ပင်ဂွင်းငှက်တွေရဲ့ ပြကွက်၊ လင်းပိုင်ပြကွက်တွေကလည်း တကယ့်ကို ကြည့်ရတာနဲ့ ကျေနပ်စရာ ကောင်းပါတယ်။ ဝင်ငွေရအောင် ဖန်တီးပြသထားတဲ့ ပြခန်းတွေကို လာရောက်ကြည့်တဲ့သူတွေက များတာကို သထိထားမိပါတယ်။ Anthropology ယဉ်ကျေးမှုပြတိုက် ကို လေ့လာခဲ့တယ် ဒီပြတိုက်ကဆိုရင် နန်နင်းမြို့ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုပြတိုက်လို့ဆိုပါတယ်။ ပြတိုက်ရဲ့ပုံစံက ဒီဇိုင်းဆန်းသစ်ပြီး ဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့ပြတိုက်တစ်ခုလို့ဆိုနိုင်ပါတယ်။ ပြတိုက်ကို ဒရမ်ပုံစံ ဒီဇိုင်းနဲ့ ဆောက်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီပြတိုက်ထဲကို ဝင်ရောက်လေ့လာတဲ့သူတွေက အိုင်ဒီ ကတ် ပြားကိုပြသပြီးမှ သာ ဝင်ခွင့်ရတာဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားသားဧည့်သည်ဆိုရင်တော့ ပတ်စပို့စာအုပ်နဲ့မျှသာ ဝင်ရောက်လေ့လာရတာဖြစ်ပါတယ်။ ပြခန်းတွင်း ဝင် ရောက်တဲ့အခါ မှာဓာတ်လှေကားမရောက်ခင် ဘေးနှစ်ဖက်နံရံတွေ က ပန်းချီကားတွေရဲ့ဒီဇိုင်းတွေဟာဆိုရင် ဒရမ်ပေါ်မှာ ရေးဆွဲထားတဲ့ ပန်းချီကားလေးတွေကို ပြန်လည် အသေးစိတ်ဖော်ပြထားတာပဲဖြစ်ပြီးတော့ ပန်းချီက ကွမ်ရှီး လူမျိုးတို့ရဲ့ ပန်းချီကားတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဓာတ်လှေကားနားမှာ ထားရှိထားတဲ့ ဒီဒရမ်ကတော့ သူ့ရဲ့မူရင်းအစစ် မဟုတ်ပါဘူး၊ မူရင်းအစစ် ဒရမ်ကိုတော့ ဒုတိယထပ်မှာ ထားရှိပြသထားတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီပြတိုက်ကို လာရောက်လေ့လာကြတဲ့ တရုတ်ခရီးသွားအများအပြားကိုတွေ့ရပါတယ်။ ပြတိုက်ကိုလာရောက်လေ့လာသူတွေထဲကမှ တစ်ဦးထဲသာ မြေညီထပ်မှာ ထားရှိထဲတဲ့ ဒရမ် ကို တီးလို့ရနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ပြတိုက်ကို အစောဆုံး လာရောက်တဲ့ သူကသာ ဒရမ်ကို သုံးချက်တီးလို့ ရတယ်ဆိုတာပါပဲ။ ဒရမ် သုံးချက်တီးရတဲ့ အဓိပ္ပါယ်က မိသားစုနွေးနွေးထွေးထွေး နဲ့ စီးပွားရေးလာဘ်လာဘ အောင်မြင်တဲ့ သဘောကို ဆောင်ပါတယ်လို့ ယူဆ ကြတယ်။ ပြတိုက်မှာ ပန်းပုပိုင်းတွေကို ပြသတဲ့ အထပ်နဲ့ ပန်းတိမ်ပိုင်းတွေကို ပြသတဲ့ ပြခန်းတွေနဲ့ ခွဲခြားထားပါတယ်။ ဒီ ပြခန်းမှာဆိုရင် တရုတ်လူမျိုးစုတွေရဲ့ရိုးရာ ပြခန်းတွေကိုု ပြသထားတာတွေ့ရတယ်။ လူမျိုးစုတွေရဲ့ သုံးစွဲတဲ့ စည်ပုံစံတွေကို ပြခန်းအလိုက်ပြသထားတယ်။ စည် ကို ထားတဲ့ အဆောက်အဦတွေကို သံချောင်းတစ်ချောင်းမှမသုံးပဲ ဆောက်လုပ်ထားတဲ့ အဆောက်အဦတွေကိုတွေ့မြင်ရပါတယ်။ ရှေးခတ်က ရွာတစ်ရွာပဲဖြစ်ဖြစ် မြို့တမြိုပဲဖြစ်ဖြစ် အနည်းဆုံး အဲဒီလိုအဆောက်အဦ တစ်ခုကို ဆောက်ထားကြတယ်လို့သိရပါတယ်။ အဆောက်အဦတွေကို သံချောင်းတစ်ချောင်းမှ မသုံးထားပဲ အကုန်လုံးကို သစ်သားနဲ့ သပ်ရိုက်ပြီး လုပ်ထားတာမို့ ပြန်ဖြုတ်လို့လည်းရအောင်လည်း ဆောက်ထားတာကို တွေ့ရပါတယ်။ဒါ့အပြင် နံရံဆေးရေး ပန်းချီကားတွေကို ပြသထားတာကိုလည်း တွေ့မြင်ရပါတယ်။ ရှေးခေတ်က လူတွေဟာ နံရံဆေးရေးပန်းချီကို ဆွဲလေ့ရှိကြပါတယ်။ သူတို့တွေဟာ ကျောက်ဆောင်တွေပေါ်မှာတက်ပြီး နံရံဆေးရေးပန်းချီတွေကို ရေးဆွဲလေ့ရှိကြပါတယ်။ တရုတ်ပြည်ရဲ့ အကြီးဆုံးနံရံဆေးရေးပန်းချီက ကွမ်ရှီးမှာရှိတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ဒီပြတိုက်မှာ ပြသထားတာက ပုံစံတူ ကိုသာ ပြသထားတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီပန်းချီကားဟာဆိုရင် ပင်လယ်ရဲ့ကျောက်ဆောင်တွေ ကျောက်ကဘားမှာ ဆွဲထားတာဖြစ်ပြီး သက်တမ်း နှစ် ၂၀၀၀ လောက်ရှိပြီလို့ ပြတိုက်မှာ လိုက်လံရှင်းပြပေးတဲ့ သူက ဆိုပါတယ်။ပြတိုက်မှာ ကြေးနဲ့ပြလုပ်ထားတဲ့ ပြခန်းတွေလည်းခင်းကျင်းပြသထားသလို ရိုးရာဝတ်စားဆင်ယင်မှုတွေကို ပြသထားတဲ့ ပြခန်းတွေကိုလည်းတွေ့မြင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ လူမျိုးစုလည်းအများကြီးရှိတာမို့ လူမျိုးစုတစ်မျိုးနဲ့တစ်မျိုးက သုံးတဲ့ ပုံစံလည်းမတူညီကြတာကို ပြသထားတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီပြတိုက်မှာဆိုရင် ကမ္ဘာပေါ်မှာ လက်ရှိရှေးအကျဆုံး အကြီးဆုံးကြေး ဒရမ်ကို ပြသထားရှိတာကိုတွေ့ရပါတယ် ။အလျားက ၁.၆ ၊ အလေးချိန်က Kg 400 ရှိပြီး လက်ရှိအချိန်ထိ ပညာရှင်တွေက ဒီဒရမ်ကို ဘယ်နေရာမှာ သုံးစွဲခဲ့တဲ့ အထောက်အထားကို ရှာဖွေနေတုန်း ဖြစ်ပါတယ်။သူတို့ နိုင်ငံရဲ့ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းထားတက်တဲ့စိတ်ကိုတော့ ချီးကျုးစရာပါပဲ။ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုတွေကိုနှောင်းလူတွေသိစေဖိုရယ်၊ ကိုယ့်လူမျိုးရဲ့ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုကို ချစ်ခင်မြတ်နိုးတက်အောင် ကလေးတွေ၊ကျောင်းသားတွေကို ငယ်ရွယ်စဉ်ကတည်းကနေ ထိန်းကျောင်း သင်ပေးလာတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ သူတို့ယဉ်ကျေးမှုကို ခေါင်းထဲကို ရိုက်ထည့်ပေးနိုင်တာကိုလည်းချီးကျုးစရာပါပဲ။ ဒီပြတိုက်လိုမျိုး မြန်မာမှာလည်း ပုံစံဆင်တူတွေတူညီကြပါတယ်။ မြန်မာမှာတိုင်းရင်းသား ၁၃၅ မျိုးရှိတယ်။ လူမျိုးအလိုက် ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု၊ကိုယ်ပိုင်ဟန်တွေရှိကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စနစ်တကျနဲ့ ရေရှည်ထိန်းသိမ်းဖို့ဆောင်ရွက်ကြတဲ့နေရာမှာ တော့ အားနည်းနေပါသေးတယ်။ ကိုယ့်ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုကို ချစ်မြတ်နိုးရမယ့်အစား ထိန်းသိမ်းတက်ရမယ့်အစား ပပျောက်နေတာတွေရှိလာသလိုထိန်းသိမ်းနေတဲ့ လူတွေလည်း အနည်းစုတော့ ရှိကြပါတယ်။ စာရေးသူတို့ဟာ အားကျစရာမြင်ကွင်းတစ်ခုကို မြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ နေ့စဉ်ဒီပြတိုက်ကိုလာတဲ့ဦးရေဟာ များပြားလွန်းလှသသလို ပြတိုက်ထဲဝင်ဖို့ကိုတောင် တန်းစီနေရတာကို တွေရတာပါ။ လူကြီးတွေ၊ လူငယ်တွေ၊ ကျောင်းသားတွေ၊ အရွယ်မျိုးစုံ နေ့စဉ်လာရောက်နေကြတာ အားကျစရာပါပဲ။ပြတိုက်ရဲ့ ဆွဲဆောင်မှုက ပြတိုက်ကို အစောဆုံး ပထမဆုံး လာရောက်တဲ့သူက ဒရမ်ကို တီးခွင့်ရတာမျိုးကို ဖန်တီးပေးထားခြင်းပါပဲ။ ဒါဟာ နန်နင်းရဲ့ တစ်ခုတည်းသော ယဉ်ကျေးမှုပြတိုက်ဖြစ်သလို ဆွဲဆောင်စရာနေရာတစ်ခု အဖြစ် လည်းရှိနေတာကတော့ စာရေးသူက အခိုင်အမာကို ပြောချင်ခဲ့ပါတယ်။ ငါးရက်တာ နန်နင်းမြို့ကို လေ့လာစရာ လည်ပတ်ခဲ့ရတဲ့ အချိန်ကာလအတွင်းမှာ အားကျစရာတွေ၊ အတုယူ စရာတွေ၊ နှိုင်းယှဉ်စရာတွေနဲ့ များပြားနေခဲ့တာပါ။ သဘာ၀ အလျှောက်တည်ရှိတာက နည်းတယ်ဆိုပေမဲ့ဖန်တီးပြီး ရယူထားတဲ့ Man- Made တွေနဲ့ ခရီးသွားတွေကိုဆွဲဆောင်ထားတာကတော့ ချီးကျူးလေးစားစရာကို ကောင်းလှပါတယ်။ စာရေးသူတို့နိုင်ငံကတော့ ပြုပြင်စရာမလိုအောင် သဘာဝက မျက်နှာသာပေးထားပေမယ့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ယှဉ်ရင် အခုချိန်ထိ အနောက်မှာ ကျန်ရှိနေသေးပြီး အားမလိုအားမရတွေ ကို ဖြစ်နေရင်း ပြည်ပခရီးစဉ်တွေသွားတိုင်း သက်ပြင်းအခါခါကိုသာ ချမိနေရပါတော့တယ်။ Vol_1_Issue_20 Photo_TravellingJournal/Nilar DGTravel &Tour

မော်ကျွန်းသူ မင်းမသိ ဗြဟ္မဒတ် ၊ ပြည်မသိ ဗာရာဏသီပြည်လို့ ခေါ်ဆိုကြတဲ့ တိုင်းပြည်ကို စာရေးသူ ရောက်ရှိခဲ့ပါပြီ။ဟိုးငယ်စဉ်ဘဝထဲက ဒီနာမည်ကို ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ပြီးသားဖြစ်သလို​ ရှေးယခင်ကတည်းက တည်ရှိလာခဲ့တဲ့ ဗာရာဏသီရွှေမြို့တော်ကြီးဒီမြေဒီရေပေါ်ကို စာရေးသူ ခြေချခဲ့ဖူးပါပြီ။ ဗာရာဏသီပြည်နယ်ဟာ ထူးခြားတည်ရှိတဲ့ သမိုင်းကြောင်းဆိုင်ရာတွေ ရှိခဲ့ရာမြို့တော်အဖြစ် ယနေ့တိုင်တည်ရှိနေခြင်းပါပဲ။နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက တည်ရှိလာခဲ့တဲ့ မြို့နာမည်ဟာ ယနေ့ထိတိုင် အမည်နာမ မပြောင်းလဲပဲ တည်ရှိနေခြင်းကလည်း ထူးခြားမှုတစ်ခုအနေနဲ့ ရှိနေခဲ့တာပါ။ ဒါ့အပြင် ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုင်ရာ အဆောက်အဦး အနုလက်ရာများစွာ ထုံမွန်းစွာ တည်ရှိခဲ့ရာနေရာတစ်ခုလည်းဖြစ်လို့နေခဲ့တာပါ။ မြစ်ကြီးငါးသွယ် မြစ်ငယ်ငါးရာ လို့ ခေါ်ဆို ထားရတဲ့ အိန္ဒိယပြည်နယ်ရဲ့ မြစ်များစွာကို ညွန်းဖွယ်ပြောဆိုထားတဲ့ ဒီပြည်နယ် ကို စာရေးသူ ရောက်ရှိလာခဲ့ပါတယ်။ အိန္ဒိယပြည်နယ်ရဲ့ မြစ်ကြီး ငါးသွယ် လို့ နာမည်ကြီးလှတဲ့ င်္ဂဂါမြစ်၊ အစီရတီမြစ်၊ ယမုံနာမြစ်၊ သရဘူမြစ်၊ မဟီတည်းဟူတဲ့မြစ်ငါးသွယ် ရှိခြင်းဟာ အိန္ဒိယပြည်နယ်ရဲ့ ဂုဏ်သတင်းကို မွှေးပျံစေတယ်လို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။ စာရေးသူအနေနဲ့ င်္ဂဂါမြစ်ဆိုတာဟာ ကျောင်းစာပေတွေထဲမှာ သင်ကြားပို့ချခဲ့ဖူးလို့ ကြားဖူးနေပြီး မြစ်တွေမှာ သမိုင်း​ကြောင်းတွေရှိပြီးသားဖြစ်မယ်လို့ လည်းယုံကြည်​ထားမိပါတယ်။ဒီလို မြစ်ကြီးငါးသွယ်ထဲက င်္ဂဂါမြစ်ရဲ့ သမိုင်းက ပိုပြီး ထင်ရှားစေလှပါတယ်။ ကြီးမြတ်တဲ့ သမိုင်းဆိုင်ရာ တွေ၊ဘာသာရေး ယုံကြည်မှုဆိုင်ရာတွေနဲ့ နှစ်ပေါင်းများစွာ ရှင်သန်လာခဲ့စေတာဟာ ထူးခြားမှုတစ်ခု ဖြစ်စေခဲ့တာပါ။ အိန္ဒိယပြည်နယ်ထဲမှာ င်္ဂဂါမြစ်ဟာ အရှည်ဆုံးမြစ်လည်းဖြစ်ပြီး ဟိန္ဒူလူမျိုးများရဲ့ အထွက်အမြတ်ထားရာ မြစ်ဖြစ်တာမို့ ဒီရေကို ချိုးခဲ့ရင် သိဒ္ဒိထူးတယ်၊ ကံကောင်းတယ်လို့ ယုံကြည်ထားတဲ့ မြစ်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ဒီမြစ်မှာ လာရောက်ရေချိုးကြတဲ့ ဟိန္ဒူ လူမျိုးတွေကို တွေ့မြင်ရပြီး သေဆုံးသွားကြတဲ့ သူတွေရဲ့ ပြာကို မြစ်ထဲမျှော ရင် ကောင်းရာဘုံဘဝကို ရောက်ရှိတယ်လို့ အယူရှိကြတဲ့ ယုံကြည်မှု ကိုးကွယ်ရာ ပြယုဒ်တစ်ခု အနေနဲ့ တည်ရှိခဲ့တာပါ။ င်္ဂဂါမြစ်ရဲ့ အလှအပနဲ့ မြင်ကွင်းတွေဟာ လာရောက်တဲ့ သူပေါင်းများစွာကို ကြည့်နူးမှုတွေ၊ လေ့လာစရာတွေများစွာ ပေးစွမ်းနိုင်တဲ့ ဗာရာဏသီမြို့ရဲ့ တစ်ခုတည်းသော နေရာပါပဲ။ နံနက် ဝေလီဝေလင်းဆိုပေမယ့် င်္ဂဂါမြစ်ထဲမှာ ရေချိုးနေကြတဲ့ ဟိန္ဒူလူမျိုးတွေကို တွေ့မြင်စေရသလို ကမ်းစပ်နားမှာ အုပ်စုအလိုက် ရေချိုးနေကြတဲ့ သူတွေကို ဟို တစ်စ ဒီတစ်စ တွေ့မြင်နေရတာပါ။ထူးခြားတာက ဒီကမ်းစပ်နားမှာ င်္ဂဂါမြစ်ရေကို ယူသယ်ဆောင်သွားချင်တဲ့ သူတွေအတွက်ပလက်စတစ်ပုံးတွေကို ရောင်းချနေတဲ့ ဆိုင်အသီးသီးကိုလည်း တွေ့မြင်စေရပါတယ်။ နယ်ပေါင်းစုံ က လာရောက် ရေချိုးကြတဲ့ သူတွေကို ဒီနေရာမှာ တစုတဝေး တွေ့မြင်ရပြီး မြစ်အတွင်း လှေနဲ့ ပတ်စီးလေ့လာကြတဲ့ ခရီးသွားတွေကိုလည်းတွေ့မြင်စေရတာက နံနက်ခင်းပန်းချီကားတစ်ချပ်ကို တွေ့မြင်စေရသလိုပါပဲ။မြူတွေဆိုင်းနေတဲ့ နံနက်ခင်းအချိန်၊ လတ်ဆက်တဲ့ လေသင်းရနံ့၊ ခန့်ညားစွာတည်ရှိနေတဲ့ မြစ်ကူးတံတားကြီး၊ ပိုပြီးထူးခြားတာကတော့ ကမ်းစပ်တစ်လျှောက်မှာ တည်ဆောက်ထားထားတဲ့ ရောင်စုံအဆောင်အအုံဆိုတာထက် ပန်းချီကနုတ်တွေနဲ့ ခြယ်သရေးဆွဲထားတဲ့ အဆောက် အအုံ တွေ ၊ မြင်ကွင်းအလှတွေကြောင့် လာရောက်လေ့လာကြတဲ့ ခရီးသွားတွေကို ဆွဲဆောင်ရာနေရာတစ်ခု ဖြစ်စေခဲ့တာပါ။ မြစ်အတွင်း ဆီမီးမျှောသူတွေ၊ ပန်းမျှောသူတွေ၊ ငါးလွှတ်သူတွေ၊ ဇင်ယော်ငှက်တွေကို အစာ ကျွေးသူတွေနဲ့ င်္ဂဂါမြစ်ရဲ့မနက်ခင်းအလှတရားကို ပြီးပြည့်စုံခဲ့တာပါ။ ဒါ့အပြင် ကမ်းစပ်မှာ မီးရှို့နေတဲ့ အလောင်းစင်တွေတစ်ချို့ကိုလည်း တွေ့မြင်စေရပါတယ်။တစ်ချို့ကတော့ ထင်းတွေကို အဆင်သင့်မီးရှို့ထားတဲ့ မြင်ကွင်းတွေကို လည်းတွေ့မြင်ရပြီး သေဆုံးသူ ဇတ်မြင့်တဲ့ သူတွေကိုတော့ အပေါ်ပိုင်းမှ သင်္ဂြုဟ်နေပြီး ဇတ်နိမ့်တဲ့ သူတွေရဲ့ အလောင်းတွေကို တော့ အောက်မှာ မီးသင်္ဂြုဟ်နေတာတွေကို တွေ့မြင်စေရပါတယ်။ နိုင်ငံခြားသားတစ်ချို့ကတော့ ဒီမြင်ကွင်းတွေကိုစိတ်ဝင်တစားနဲ့ မှတ်တမ်းဓာတ်ပုံတွေ ရိုက်လို့နေပါတယ်။ဒါဟာ ဟိုး လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက တည်ရှိလာခဲ့တဲ့ ဓလေ့ထုံးထမ်း အစဉ်အလာတွေဟာ ဒီနေ့ထိတိုင် တည်ရှိနေခြင်းပါပဲ။ ယုံကြည်မှု စွဲလမ်းမှု ဘာသာရေး ယုံကြည်မှုတွေ ထွန်းကားရာနေရာတစ်ခုဖြစ်စေတဲ့ ဗာရာဏသီမြို့တော်ရဲ့ နေရာတစ်ခု အဖြစ် နောင် နှစ်ပေါင်းများစွာအထိ တည်ရှိနေအုံးမှာဖြစ်ပါတော့တယ်။ အများအားဖြင့် ဒီ ဗာရာဏသီမြို့ထဲက င်္ဂဂါမြစ်ထဲကို လေ့လာစေတဲ့ ခရီးစဉ်တွေကို ဗုဒ္ဓဂယာ ၁၅ ရက် ခရီးစဉ်တွေမှာ သာ ထည့်လာပေမယ့် နောက်ပိုင်းမှာ ဘုရားဖူး ပို့ဆောင်ပေးတဲ့ ခရီးသွားကုမ္ပဏီတွေဟာ ၂၀၁၉ လောက်ကနေ စတင်ပြီး လည်ပတ်စရာခရီးစဉ်တစ်ခုအနေနဲ့ ထည့်လာခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို ယုံကြည်မှုတွေဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ တည်ရှိလာခဲ့တာမို့ အခုချိန်မှာ င်္ဂဂါမြစ်ဆီ တကူးတက လာရောက်လေ့လာလည်ပတ်ကြတဲ့ နိုင်ငံတကာ ခရီးသြား တွေရဲ့ လည်ပတ်စရာနေရာတစ်ခု အဖြစ် ထင်ရှား လာခဲ့ပါပြီ။ Vol_1_Issue_22 Photo_ မော်ကျွန်းသူ

သတိုးလွင် (ပထဝီဝင်) “လူဦးရေ (၁၁)သန်းကျော် ရှိတဲ့ ဝူဟန်မြို့ကြီးမှာ ကူးစက်ရောဂါအဆန်းတခုဖြစ်နေတယ် ကြားလာ !”“တရုတ်ပြည်ရဲ့သန်း(၅၀)လောက်သော ပြည်သူတွေ ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်ကြောင့် အလုပ်တွေနားထားရပြီး ကုန်ထုတ်လုပ်မှု ရပ်ဆိုင်းကုန်ပြီ ၊ ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်ကြောင့် တရုတ်ပြည်မှာ တနေ့လူ ၁၀၀ အထက်သေဆုံးနေပြီး ဆားစ် (SARS) ရောဂါ သေဆုံးနှုန်းထက် ကျော်လွန်သွားပြီ “ ၄.၂.၂၀၂၀ ရက်နေ့သတင်း) “အခြားနိုင်ငံတွေမှာ (၅)ဦးလောက်သာသေပေမဲ့ ကူးစက်မှုနှုန်းပြန်လာနေပြီလို့ WHO သတိပေးနေပြီ” ။ “ Diamond Princess အပျော်စီးသင်္ဘောပေါ်မှာ ဟောင်ကောင်မှဧည့်သည်တစ်ဦး လိုက်လာပြီးနောက် ကူးစက်မှုနှုန်းများလာပြီး ဂျပန်ယိုကိုဟားမား ဆိပ်ကမ်းပေး မကပ်ဘူး”၊ “တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ Daegu(ဒေဂူး) မြို့မှာ ဆိုးဆိုးဝါးဝါးကူးစက်ပျံနှံမှုမြန်ဆန်လွန်း လို့ အရေးပေါ် အခြေအနေကြေငြာခဲ့ရတယ်။” အီရန်မှာလည်း ကျန်းမာရေး ဒုဝန်ကြီးကူးစက်ပြီးနောက် အမျိုးသမီးဒုသမ္မတတောင်ဝူဟန် ဗိုင်းရပ်ကူးခံခဲ့တယ်။ ပြင်သစ်လေဆိပ်မှာ စစ်ဆေးရေးကို မျက်လှည့်ပြပြီး ပြည်ဝင်ခဲ့တဲ့တရုတ်လူမျိုးသည် ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်ရောဂါ ကူးစက်ခံထားရကြောင်း ………… တရုတ်အစိုးရက ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်ကူးစက်ခံရသူကို သတင်းပေးရင် ဝမ်ငွေတစ်သောင်း ( US$ 1400 ) ခန့် ဆုကြေးသတ်မှတ် တိုးမြင့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာထားတယ်။ မြန်မာပြည်မှာတော့ ဝူဟန်သံသယလူနာ တွေ့တယ်။ ကူးစက်ခံရသူမတွေ့သေးကြောင်း ???? (၄.၃.၂၀၂၀ နေ့ထိ) ၂၀၂၀ နှစ်သစ်၊တရုတ်နှစ်သစ် ဝူဟန်နှင့်ဖွင့် ၂၀၂၀ နှစ်သစ်အကြိုည (၃၁.၁၂.၂၀၁၉) ရက်နေ့မှ တရုတ်နိုင်ငံဟိုဘေးပြည်နယ် ဝူဟန်မြို့တော်မှာ ကူးစက်မြန်ဗိုင်းရပ်စ်တချို့ တွေ့ခဲ့ပြီး လူအချို့ကူးဆက်ခံထားရကြောင်း ကြေငြာခဲ့ပါတယ်။ သားဌက်တောကောင်သားတွေရောင်းတဲ့ ဈေးကြီးကို စစ်ဆေးတဲ့ အခါ ကိုရိုနာအစုဝင် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို လင်းနို့နှင့်အခြားတောကောင်တွေမှာ တွေ့ရှိရသောကြောင့် ထိုဈေးကြီးကို တရားဝင် ပိတ်လိုက်ပါတယ်။ သမ္မတကြီး ရှီကျင်းပင်လည်း မြန်မာပြည်ချစ်ကြည်ရေးခရီးအပြန် ခရီးရောက်မဆိုက် ဝူဟန် ဗိုင်းရပ်စ် ပြဿနာဖြစ်လို့ တတိုင်းပြည်လုံးကို အရေးပေါ်အခြေအနေနှင့်ဥပဒေအရ အရေးယူနိုင်တဲ့ အမိန့်တရပ်ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ဇန်နဝါရီလထဲမှာ တော့ခရီးသွားလာမှု သိပ်မထိခိုက်သေးပေ။ WHO မှဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ် Case definition အနေဖြင့် တရုတ်ပြည် ဝူဟန်မြို့မှ လာသူတွေ မက တရုတ်ပြည်မမှလာသူတွေရဲ့ quarantine လုပ်ရန်လိုကြောင်းကြေညာခဲ့ပါတယ်။ စင်ကာပူမှစပြီး တရုတ်နိုင်ငံ ကူးလက်မှတ် ကိုင်ဆောင်လာသူတွေကို ဝင်ခွင့်ပိတ်ခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်နှစ်ကူးချိန်ကြွက်နှစ်မှာ ဝူဟန်နှင့် အစဖွင့် ခဲ့ပါ တယ်။ ၂၀၂၀ ဖေဖေါ်ဝါရီလအတွင်း ကူးစက်ခံရမှုက နေ့ချင်း၊ညချင်း ခုန်တက်လာတာကြောင့် WHO မှ Highest Alert အဖြစ်ထုတ်ပြန် ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ ဟောင်ကောင်အခြေစိုက် Cathay Pacific လေကြောင်းလိုင်းကလည်း ဝန်ထမ်း၂၇၀၀၀ဦးကို (၃)ပတ်လစာမဲ့ နှင့် ပေးလိုက်ပါတယ်။ စင်ကာပူ လေကြောင်းလိုင်းတွေလည်း ခေါက်ရေလျော့ ပြန်လည် ပြေးဆွဲပြီး ရန်ကုန်လေဆိပ် ပြည်ပ ဝင် ရောက်မှု ၅၅%ကျဆင်းပြီး ပြည်တွင်းခရီးစဉ် ၇၅%ခန့်ကျဆင်းခဲ့ကြောင်း လေဆိပ်သတင်းရပ်ကွက်မှ သိရှိခဲ့ရပါတယ်။ ဝူဟန်နှင့်အပြိုင်(၂၁)ရာစုကူးစက်ရောဂါများ ဒီနေ့ကမ္ဘာမှာ ကြောက်စရာကောင်းအောင်ဖြစ်နေတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သစ် မပေါ်ပေါက်ခင် အခြားကူးစက်ရောဂါတွေဟာ ၂၁ရာစု အစောပိုင်းက ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် အကြောင်းကို ၉.၂.၂၀၂၀ ရက်နေ့ထုတ် မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ တွင် ဆရာထွန်းသစ်စ ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးမှ မှတ်သားဖွယ်ရာအချို့ကို ရှေးဦးစွာကောက်နှုတ်တင်ပြအပ်ပါသည်။ အရင်ရာစုတွေကဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ကူးစက်ရောဂါကြောင့်သေဆုံးခဲ့သူ အရေအတွက်နဲ့ ဒီနေ့ခေတ်သေဆုံးသူအရေအတွက်ကို နှိုင်းယှည်ကြည့်ရင် အရင်တုန်းက သေဆုံးသူအရေအတွက်ပိုများခ့ဲတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ စပိန်တုပ်ကွေး ၁၉၁၈ -၁၉၁၉မှာစပိန်တုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ပထမကမ္ဘာစစ်ဖြစ်ပွားနေချိန်မှာ စပိန်တုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့တာကြောင့် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများကြီး ကူးစက်ပျံ့နှံခဲ့ပါတယ်။ စပိန်တုပ်ကွေးရောဂါကြောင့်လူပေါင်းသန်း ၅၀လောက်သေဆုံးခဲ့ပါတယ်လို့ ရောဂါထိန်း ချုပ် ရေးဌာနက ပြောခဲ့ပါတယ်။ ဒီရောဂါဟာ ၁၉၁၈ခုနှစ်ဧပြီလမှစပြီး ၁၉၁၉ဧပြီလအတွင်းမှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့အတွက် အလွန်တို တောင်း တဲ့ကာလအတွင်းမှာ လူသေဆုံးမှု အများဆုံးဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ရောဂါအဖြစ် သမိုင်းမှာမှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ပထမကမ္ဘာစစ်မှာ သေဆုံးတဲ့လူအရေအတွက်ထက် ရောဂါဖြစ်လို့သေဆုံးတဲ့လူအရေအတွက်က ငါးဆလောက်ပိုလို့တောင် များနေပါသေးတယ်။ ပထမဆုံးရောဂါတွေ့ရှိခဲ့တာကတော့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာဖြစ်ပါတယ်။ ထို့နောက်မှာတော့ဥရောပနဲ့ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံး ကိုပျံ့နှံ့ခဲ့တာပါ။ အာရှတုပ်ကွေး ၁၉၅၇ - ၁၉၅၈ မှာ အာရှတုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီတုပ်ကွေးကြောင့်အာရှမှာ လူပေါင်း ၁ဒသမ၁သန်း လောက်သေဆုံးခဲ့တယ် လို့ ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးဌာနက ပြောပါတယ်။ ပထမဖြစ်ပွားမှုဟာ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းမှာ ၁၉၅၇ခုနှစ် ဖေဖေဝါရီမှာ စတင်ခဲ့ပါတယ်။လပေါင်းများစွာကြာခဲ့ပါတယ်။ ထို့နောက်မှာတော့ အမေရိကန်နဲ့ဥရောပအထိရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဟောင်ကောင်တုပ်ကွေး ၁၉၆၈ - ၁၉၇၀မှာ ဟောင်ကောင်တုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ လူတစ်သန်းလောက် ဒီရောဂါနဲ့သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ အမေရိကန်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ရေးနှင့် ကာကွယ်ရေးဌာနကပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာအနေနဲ့ ရောဂါကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုဟာ ၁၉၆၈ နှစ်လယ်လောက်နဲ့၁၉၇၀အစောပိုင်းကာလတွေမှာဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီရောဂါကြောင့် ကလေးတွေအတော်များများ သေဆုံးခဲ့ ပါတယ်။ အဲဒီရောဂါဟာဟောင်ကောင်မှာမထမဆုံး စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အာရှိကိုကျော်ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ၁၉၆၈ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းမှာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ ထို့နောက်မှာတော့ ၁၉၆၉ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းမှာဥရောပကို ကူးစက်ခဲ့ပါတယ်။ ဆားစ်ရောဂါ ၂၀၀၂ -၂၀၀၃မှာ ဆားစ်ရောဂါဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ ဆားစ်ရောဂါကို ပထမဆုံးတရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်း ကွမ်ကုန်ပြည်နယ်မှာ ၂၀၀၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှာတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်. အဲဒီနောက်မှာတော့ ၂၀၀၃ခုနှစ်နှစ်လယ်လောက်မှာ အဲဒီရောဂါဟာ တကယ် ကြေက်စရာ ကောင်းအောင်ပျံ့နှံ့ခဲ့ပြီးတော့ ကျန်းမာရေးအကျပ်အတည်း တစ်ခုလိုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အာရှမှာအဲဒီရောဂါ ကြောင့် ပရိဒေဝမီးတွေတောက်လောက်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီရောဂါကြောင့် လူဦးရေစုစုပေါင်း ၇၇၄ဦးသေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီထဲက ငါးပုံပုံ လေးပုံလောက်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ဟောက်ကောင်တို့မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီရောဂါဟာ နိုင်ငံပေါင်း၃၀နီးပါး ပျံနှံ့ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီရောဂါကြောင့် သေဆုံးတဲ့နှုန်းဟာ ၉ဒသမ ၅ရာခိုင်နှုန်းလောက်အထိ ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဌက်တုပ်ကွေး ( H5N1) ၂၀၀၃ -၂၀၀၄ မှာ ဌက်တုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။အဲဒီ တုပ်ကွေးကို အိတ်ခ်ျဖိုက်အင်န်ဝမ်းလို့ ခေါ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီဌက်တုပ်ကွေး ကြောင့် အထူးသဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှမှာ လူပေါင်း ၄၀၀ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။အဲဒီဌက်တုပ်ကွေးဟာ လူသားတွေကို မကူးစက်မီ ပထမဆုံး ဟောင်ကောင်မွေးမြူရေးခြံတွေက စတင်ခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က အဲဒီကို ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေ့း အရေးပေါ်အခြေအနေအဖြစ် ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ သို့သော်လည်း ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အီဘိုလာရောဂါ ၂၀၁၃-၂၀၁၆ မှာအီဘိုလာရောဂါပျံံ့နှံ့ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ ပြင်းထန်အီဘိုလာကူးစက်ရောဂါဟာ အနောက်အာဖရိကမှာ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာမှာဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး နှစ်နှစ်ကျော်ကြာမြင့်ခဲ့ပါတယ်။ အီဘိုလာကူးစက်ရောဂါကြောင့် ဂီနီယာ ၊လိုင်ဘေးရီးယားနဲ့ ဆီရီယာလီယွန်နိုင်ငံတွေမှာ လူပေါင်း၁၁၃၀၀ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ အီဘိုလာရောဂါကို ၁၉၇၆ခုနှစ်ကပထမဆုံး ဖော်ထုတ်ခဲ့ပါ တယ်။ အီဘိုလာရောဂါဟာ အခြားဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်ဖြစ်ပွားတဲ့ရောဂါတွေထက်စာရင် ကူးစက်မှုနှုန်းနည်းခဲ့တယ်လို့ ဆိုရမှာပါ။ သို့သော်လည်း လူပေါင်း၄၀ရာခိုင်နှုန်းလောက် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ အီဘိုလာ ဗိုင်းရပ်စ်ကို ၂၀၁၈ခုနှစ်မှာ ကွန်ဂိုဒီမိုကရက်တစ် ပြည်ထောင်စုအရှေ့ပိုင်းမှာ ပြန်လည်တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီမှာဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ အီဘိုလာရောဂါကြောင့်လူပေါင်း ၂၂၀၀ သေဆုံးခဲ့ပါ တယ်။ ဝက်တုပ်ကွေး (H1N1) ၂၀၀၉ -၂၀၁၀မှာ ဝက်တုပ်ကွေးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဝက်တုပ်ကွေးကြေင့် လူပေါင်း၁၈၅၀၀ခန့်သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အဆိုပါဝက်တုပ်ကွေး ရောဂါကို မက္ကဆီကိုနဲ့အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့မှာ ၂၀၀၉ခုနှစ်က ပထမဆုံးတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ သို့သော်လည်း လန်ဆက်ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စစ်တမ်းမှာတော့ ဝက်တုပ်ကွေး(သို့မဟုတ်) အိတ်ချ်ဝမ်း အင်န်ဝမ်းကြောင့် သေဆုံးသူဟာ ၁၅၁၇၀၀ ကနေ ၅၇၅၄၀၀ အထိရှိခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ တုပ်ကွေးဆိုင်ရာ သတိပေးမှု တွေကို ၂၀၀၉ခုနှစ်ဇွန်လ ၁၁ရက်မှ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးတော့ ၂၀၁၀သြဂုတ်လ ၁၀ရက်မှာ ရုပ်သိမ်းခဲ့ပါတယ်။ ကာကွယ်ဆေးဝါး တွေလည်း ပြတ်တောက်ခဲ့ပါသည်။ ဝူဟန်ဂယက်နှင့်ခရီးသွားကဏ္ဍတိုက်ရိုက်ဆက်စပ်မှု ဝူဟန်မြို့မှ စတင်တွေ့ရှိခ့သည့် ထူးဆန်းသည့်ကူးဆက်မြန်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို အလွယ်တကူဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ်ဟု ခေါ်တွင်ခဲ့ပြီးနောက် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO ) မှ COVID 19 ( Crona Virus Disease 2019 ) ဟုတရားဝင်ပြောင်းလဲခေါ်တွင်ခဲ့ပါသည်။ ယခုစာရေးနေချိန် (၃.၃.၂၀၂၀) အထိမြန်မာပြည်တွင် ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရသူ မရှိသေးသော်လည်း စောင့်ကြည့်သံသယ လူနာများရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ စက်မှုထုတ်ကုန်အတွက် တရုတ်နှင့်ကိုရီးယားမှ ကုန်ကြမ်းများပြတ်တောက်တော့မည် ဖြစ်၍ အထည်ချုပ်စက်ရုံးများ စတင်ပိတ်ရက်လျှင် အလုပ်လက်မဲ့ထောင်သောင်းချီရှိလာနိုင်သည်။ လေယာဉ်ခရီးစဉ်များလည်း လျှော့ချပြီး အချို့နိုင်ငံတာကာလေကြောင်းလိုင်းများသည်လည်း လစာမဲ့ခွင့်များပေးပြီး မြေပြင်၊လေယာဉ်ဝန်ထမ်းများ သောင်းချီ အနားပေးလျှက်ရှိနေသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ဧည့်လမ်းညွှန်ပေါင်း ၁၀၀၀၀ခန့်အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ခဲ့နေပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် လည်း ဧည့်လမ်းညွှန် ထောင်ချီအလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်စေနိုင်မည်။ ခရီးသွားကုမ္ပဏီ Inbound အများစုတွင် တရုတ်၊ကိုရီးယား ဈေးကွက် အဓိကလုပ်ကိုင်သော ကုမ္ပဏီအများစုမှာလုံးဝနီးပါးရပ်ဆိုင်းခဲ့ပြီ။ အနောက်နိုင်ငံဈေးကွက် အဓိကလုပ်သောကုမ္ပဏီမျိုးသာ လက်ကျန်ခရီးစဉ်များနှင့်လည်ပတ်နေပြီး အများစုမှာ လာမည့်ခရီးသွားရာသီအတွင်း ၅၀%မှ ၈၀%ထိ ထိခိုက်ဖွယ်ရာရှိသည်။ ဟိုတယ်နှင့်စားသောက်ဆိုင်များလည်း အလားတူပင်ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ်တွင်ခရီးသည် ၄.၃သန်းဝင်ရောက်ရာတွင် တရုတ်ခရီးသည် ၃သိန်းခွဲဝင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၀နှစ်ဦး ခရီးသွားရာသီတွင် Zero နီးပါးကျဆင်းဖွယ်ရှိ သဖြင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်လုပ်ငန်းအလားအလာမကောင်းပါ ၊ဆင့်ပွားဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများရှိနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကို ချုပ်ကိုင်ထားသော Super Power နိုင်ငံများဖြစ်သည့် အမေရိကန်နှင့်တရုတ်အပြင် ကိုရီးယား၊ဂျပန်၊ဥရောပနိုင်ငံများပါ ပျံနှံကူးစက်လာခြင်းသည် ကုန်ထုတ်လုပ်မှုနှောင့်နှေးပြီး ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးကိုလည်း အလုံးစုံထိခိုက်လာနိုင်သည်။ ရောဂါကပ်ဆိုးကြီး(Pandemic)၏နောက်ဆက်တွဲ ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ်လည်း (Economic Recession) လည်း ဖြစ်လာနိုင်ဖွယ်ရာရှိကြောင်း ပညာရှင်များက ဟောကိန်းထုတ်ထားကြသည်။ ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်ရဲ့ ပထမ သုံးလပတ်ကျော်လို့ ဒုတိယသုံးလပတ်ရောက်ပြီး ကူးစက်မှုတွေကို ရပ်တန့်ထိန်းချုပ်လိုက်နိုင်ရင်စီးပွားရေးအခြေအနေက စိုးရိမ် ရတဲ့အခြေအနေကို ကျော်လွန်နိုင်မယ်လို့ယူဆကြပါတယ်။ နိုင်ငံပေါင်းအများကြီးကူးစက်ခံနေရပေမယ့် ထူးထူးခြားခြားလာအို၊ မြန်မာနဲ့အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံတွေမှာ ကူးစက်မှုမရှိသေးခြင်းအပေါ် ကျန်းမာရေးပညာရှင်အချို့ကတော့ ကူးစက်မှုရှိပါလျက်နဲ့ စစ်ဆေးမတွေ့ရှိဘဲ ဖြစ်နေတာလားဆိုပြီး စိုးရိမ်ပူပန်ကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက တရုတ်နိုင်ငံနဲ့နယ်နိမိတ်အရှည်ကြီး ထိစပ်နေပြီး နှစ်နိုင်ငံကြား တရားမဝင်နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်လို့ လွယ်ကူတဲ့အနေအထားဖြစ်ပေမယ့် ကူးစက်ခံရသူ မရှိသေးဘူးဆိုတဲ့အပေါ် လူအများစုက မယုံမရဲနဲ့ ထူးဆန်းနေပုံရပါတယ်။ တချို့ကလည်း မြန်မာတွေမှာ COVID-19 ကူးစက်ရောဂါမဖြစ်တာ ခုခံအား ကောင်းတဲ့ Antibodies သုံးမျိုးက မြန်မာတွေမှာ အချို့လူမျိုးတွေထက်များနေလို့ မကူးတာလို့ဆိုကြတယ်။ တချို့လည်း အဲဒီလို ကြောင့်မဟုတ်ဘူးလို့ ဆိုကြတယ်။ မျက်မမြင်ပုဏား(၆)ယောက်နှင့်ဆင်ကြီးပုံပြင်လိုဘဲ ဝူဟန်ကို ဆင်ကြီးအလား အမျိုးမျိုး အဓိပါ္ပယ်ဖွင့်နေပြီး ပဉ္စလက်ဆန်လှသည့် ဝူဟန်ဆင်ကြီးပင်တည်း။ ရေစုန်မျောနေသော “ငွေရောင်ဝိဉာဉ်” ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ်မုန်တိုင်းကြောင့် ၂၀၂၀နှစ်ဦးပိုင်းတွင်ခရီးသွားလုပ်ငန်များစွာ အကျိုးသက်ရောက်စေသည့် အပျော်စီးသင်္ဘောကြီး များသည်လည်း ရေမျောကမ်းမကပ်နိုင်သည့်ဖြစ်စဉ်များရှိခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ခုနှစ်က ဝက်တုပ်ကွေး (H2N1) ဖြစ်စဉ်က ၂နှစ်နီပါး ကူးစပ်ပျံ့နှံ့ခဲ့ပြီး လူပေါင်း၅သိန်းကျော်သေဆုံးခဲ့လင့်ကစား ခရီးသွားလုပ်ငန်းထိခိုက် ဆုံးရှုံးမှုသိပ်မသိသာပေ။ အပျော်စီး ခရီး သည်တင် သင်္ဘောကြီးတစ်စင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့လာရောက်သည်နှင့် ကြုံ၍ စာရေးသူတို့ကုမ္ပဏီမှ ခရီးစဉ်အဆင်ပြေစေရေး အတွက် CIQ Team (အကောက်ခွန်၊လဝကနှင့် ဆိပ်ကမ်းကျန်းမာရေး အဖွဲ့)ကို ပင်လယ်ရှိ Pilot Station သို့သင်္ဘော(၁)စင်း ဌားပြီး ကြိုတင်သွားခဲ့ရသည်။ ထိုစဉ်က ကူးစက်ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးဌာန ဒုညွှန်ချုပ်ဖြစ်သူ ဆရာကြီးဒေါက်တာစိုးလွင်ငြိမ်းနှင့် ဆေးအဖွဲ့ဝင်များလည်း ဝတ်စုံအပြည့်ဖြင့် ပင်လယ်ဝရှိ Pilot Station တွင် ခေတ္တနားကာ Pilot Cattle Boat သေးသေးလေးဖြင့် လှိုင်းလေကြားမှ အပျော်စီးင်္ဘောကြီး Crystal Symphony သို့ ကြိုးလှေကားမှ ခက်ရာခက်ဆစ် တက်ရောက်ခဲ့ရသည်။ Cruise သင်္ဘောကြီးပေါ်ရောက်ရောက်ခြင်း သင်္ဘောဆရာဝန်နှင့်အဖွဲ့မှဦးစွာ စာရေးသူတို့အဖွဲ့ကို အဖျားတိုင်း ၊ဆေးဖြန်းခြင်းကိုပြုလုပ် ခဲ့ရသည်။ ပြီးမှသူတို့ခရီးသည်တွေကို စစ်ဆေးဖို့စာရွက်စာတမ်းများရှိရာ သင်္ဘောအတွင်းခန်းသို့ ဝင်ခွင့်ပေးခဲ့သည်။ တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး အပြန်အလှန်သံသယမျက်လုံးစိမ်းများနှင့် ကြုံဆုံခဲ့ရသည်။ မမေ့နိုင်စရာအဖြစ်တစ်ခုပါ။ ဒီတခေါက်ဝူဟန် ကြတော့ UKမှ အပျော်စီးသင်္ဘော MV Boudicca လာစဉ်ကတော့ သီလဝါ Wilmar ဆိပ်ကမ်းမှာ CIQ Team ကို စနစ်တကျနေရာ ချပြီး စစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။ ဆရာကြီး ဒေါက်တာစိုးလွင်ငြိမ်း၏ သားဖြစ်သူဆိပ်ကမ်းကျန်းမာရေး တာဝန်ခံ ဆရာဝန်ဒေါက်တာဉာဏ်ထက်လွင်နှင့်ဆေးအဖွဲ့မှ စိတ်ရှည်စွာ ခရီးသည်တစ်ဦးစီတိုင်းစစ်ဆေးပြီး ပြဿနာတစ်စုံတရာ မရှိခဲ့ပါ။ ထိုနေ့ကား၂၉.၁.၂၀၂၀။ဖေဖေါ်ဝါရီလဆန်းမှစ၍ ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ်မုန်တိုင်းဟာ ဂျပန်မှာကမ်းကပ်ဖို့အလာ သင်္ဘောပေါ်မှ ကူး စက်လူနာ တွေ့ရာမှ ယိုကိုဟားမား ဆိပ်ကမ်းမှ ရေလယ်ကျောက်ချပြီး စစ်ဆေးခဲ့ရပါတယ်. “စိန်မင်းသမီး” “MV Diamond Princess “ သင်္ဘောကြီးမှာ တရုတ်၊ ဂျပန်နဲ့အမေရိကန်ခရီးသည်တွေ ထောင်ချီပါတော့ ကူးစက်လူနာကို ဦးစွာခွဲမထုတ်ဘဲ ဂျပန်အာဏာ ပိုင်တို့ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက် နှောင့်နှေးမှုကြောင့် ကူးစက်မှုမြန်ပြီး အသေအပျောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။ ထိုဖြစ်စဉ်ကြောင့် MV Westerdam သင်္ဘောကြီးကိုလည်း ဆိပ်ကမ်း(၅)ခုမှ ငြင်းဆိုလို့နောက်ဆုံး ကမ္ဘောဒီးယားရှိ ဆီဟာနူဗီးလ်ကမ်းခြေမှာ ကမ်းကပ် ခွင့်ပြုပြီး ဝန်ကြီးချုပ်ဟွန်ဆန် ကိုယ်တိုင်လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်ပြီးကြိုဆို ခဲ့ကြောင်းသိရှိခဲ့ရပါတယ်။ WHO မှလည်း ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံ၏ လုပ်ရပ်ကို ချီးကျူးခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၀ခုနှစ် မတ်လနဲ့ဧပြီလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ အပျော်စီးသင်္ဘောခရီးစဉ်ပေါင်း (၅)စင်းလာရောက်ဖို့ရှိရာ(၄)စင်းမှာ သင်္ဘော ကုမ္ပဏီမှ အချိန်မှီဖျက်သိမ်းခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်မှ MV Silver Spirit (ငွေရောင်ဝိဉာဉ်)သင်္ဘောကြီးမှာတော့ အာရှခရီးစဉ် အတိုင်း စင်ကာပူမှာခရီးသည်တွေချပြီး (၂၉.၂.၂၀၂၀) ညနေမှ ခရီးသည် (၄၀၇)ဦး နှင့်စင်ကာပူ၊ ထိုင်း၊မြန်မာနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ဦးတည်ထွက်ခွာလာပါသည်။ အများစုမှာ ဗြိတိန်၊ သြစတျေးလျ နှင့် အမေရိကန် လူမျိုးများဖြစ်ပြီး သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံများမှ လေယာဉ်ဖြင့်လာပြီး စင်ကာပူတွင် သင်္ဘောတက်သူများဖြစ်ပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံဖူးခက်မှ တဆင့်ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းသို့ ဦးတည်လာ ပါတယ်။ အများစုမှာ မြန်မာပြည်ခရီးစဉ်(၄)၇က်လည်ပတ်မှာ ဖြစ်လို့ သင်္ဘောခရီးစဉ်ကို ဝယ်ယူလာသူတွေဖြစ်ပြီး မြန်မာဘက်မှလည်း ထိုခရီးစဉ်များသည် ခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက်သာမက နိုင်ငံပုံရိပ်ကိုလည်း ကောင်းမွန်စေမှာကြောင့် ဟိုတယ်နှင့်ခရီး သွားလာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ခွင့်ပြုနိုင်ရေးအတွက်အထောက်အထားများကို တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ သို့သော် ကျန်းမာ ရေးဝန်ကြီးဌာနမှ စနစ်တကျညွှန်ကြားချက်များ ထုတ်ထားပြီး အကယ်၍ ခရီးသည် တစ်ဦး ကူးစက်သည့် လက္ခဏာ တွေ့ရှိပါက သင်္ဘောတစ်စင်းလုံး ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းတွင်ပေးမကပ်ကြောင်း ၊ကုန်ကျစရိတ်များ ကိုလည်းသင်္ဘောကုမ္ပဏီမှ အလုံးစုံကျခံရမည် ဖြစ်ကြောင်း ကြိုတင်အသိပေးထားခဲ့ပါသည်။ မိမိတို့Myanmar Voyages ကုမ္ပဏီအနေဖြင့် သင်္ဘောဆိုက်ကပ်ခွင့်ပြုရေးသည် အထက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သာ ဖြစ်ပြီး ဆိပ်ကမ်း အာဏာပိုင် မှ ဆိုက်ကပ်ခွင့်ပြုပြီး ခရီးသည်များရောဂါကင်းရှင်းပြီး ဆင်းခွင့်ရမှသာ ခရီးစဉ်များ စီစဉ်ရ မည်ဖြစ် သည်။ သို့သော် ရှေ့ပိုင်းတွင် ဖြစ်ခဲ့သော သင်္ဘောကြီး(၂)စင်း၏ ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်ကိုက်သည့်သတင်းများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကံသီစွာ တစ်ဦး တစ်ယောက်မှ ရောဂါကူးစက်ခံရသူ မရှိသေးသဖြင့် ထိုသင်္ဘောပေါ်တွင် virus carrier ရောဂါပိုး သယ်ဆောင်သူ တစ်ဦးဦး ကြောင့် ခရီးစဉ်အတွင်း ကူးစက်ခံခဲ့ရင် အခြေအနေတွေ ရှုတ်ထွေးကုန်မည်ကို ပြည်သူအချို့က စိုးရိမ် ပူပန်နေကြသည်။ ၁.၃.၂၀၂၀ရက်နေ့တွင် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနမှတော့ မလာသင့်ကြောင်း အထက်သို့ အကြံပြုပေး ထားသည်။ စာရေး သူတို့ လည်း ထိုအချက်ကို အလေးထားစဉ်းစားမိသည်။ သို့သော် မိမိတို့အနေဖြင့် သင်္ဘောကို “NO” ဟုသွား ပြောပိုင်ခွင့်မရှိ သလို နိုင်ငံ အကြီးအကဲများမှလည်း အဘက်ဘက်မှ ချင့်ချိန်စဉ်းစားနေဟန်တူသည်။ သင်္ဘောပေါ်ရှိ ခရီးသည် များမှာလည်း ဝူဟန်ကင်းသည့် ပြည်မြန်မာကိုရောက်ချင်ဇောဖြင့် ဖူးခက်တွင်နေ့ချင်းပြန်လည်ပြီး သင်္ဘောပေါ်ရောက်နှင့်နေပြီး ၂.၃.၂၀၂၀ မွန်းလဲပိုင်းရောက်မှ အထက်အကြီးအကဲများမှ ဝင်ခွင့်မပြုကြောင်း အကြောင်းကြားသဖြင့် ဘင်္ဘောကို ဆိပ်ကမ်း အာဏာပိုင်မှ တဆင့် တရားဝင်အကြောင်းကြားလိုက်ရသည်။ မြန်မာပြည်သို့မထွက်ခွာခင် (၂)နာရီအလို ခရီးသည်များအားလုံး သင်္ဘောပေါ် ရောက်မှ သိလိုက်ရချိန်တွင် မည်သို့ခံစားကြမည် ၊ပေါက်ကွဲကြမည်ကို စဉ်းစားမိခဲ့စဉ် ထိုင်းဆိပ်ကမ်း အာဏာပိုင် များကလည်း ဆက်လက်ကပ်ခွင့်မပြု ၊ မြန်မာကလည်း လာခွင့်ငြင်းသလို နောက်ဆိပ်ကမ်းတခုဖြစ်သည့် သိရိလင်္ကာနိုင်ငံ ကိုလံဘို ဆိပ်ကမ်းကလည်း ငြင်းထားသဖြင့် ဖူးခက်အလွန်ကမ်းဝေးပင်လယ်ပြင် တစ်နေရာတွင်ဦးတည်ချက်မဲ့စွာဖြင့် ရေမျော ကမ်းမကပ် နိုင်သည့် “ငွေရောင်ဝိဉာဉ်” သင်္ဘောကြီး၏ ကံကြမ္မာကား … ငွေရောင်ပိတ်ကားပေါ်တွzင် ဆက်လက်စောင့်မျှော် ကြည့်ကြရပေ တေ့ာမည်။ “ Bon Voyages … MV Silver Spirit “ “မြန်မာပြည်သူပြည်သားများ ကပ်ရောဂါဘေးမှ ကင်းဝေးဖို့ အရေး တစုံတခု လုပ်ပေးနိုင်ခဲ့သည့်အတွက် ပီတိဖြစ်ခဲ့သည် “ “မြန်မာပြည်ကြီးဂွတ်လပ်ပါ” Vol_1_Issue_22 Photo_ သတိုးလွင်

Inle Horse club ကိုတည်ထောင်သူ မော်ကျွန်းသူ " မိန်းကလေးဆိုတာ မြင်းစီးလို့ မရဘူးတဲ့၊ သူတို့ မြင်းတွေကရှမ်းမြင်းတွေ ဖြစ်ပြီးတော့ ရှင်လောင်းမြင်းတွေ ဖြစ်တာမို့ ယောကျာ်းလေးတွေကိုပဲ ပေးတက်တာလို့ ဒေသခံ မြင်းလှည်းသမားတွေက ပြောလာတဲ့ အခါမှာ သူမဟာ မြင်းကို မစီးရမချင်းဇွဲမလျှော့ပဲ လုပ်ဆောင်ခဲ့တာမို့ မြင်းလည်း နောက်ဆုံးမှာ စီးခဲ့ရသလို အခုလို အောင်မြင်လာတဲ့ Inle Horse Club ကို တည်ထောင်နိုင်ခဲ့တာ" လို့ သူမက ပြောလိုက်ပါတယ်။ အသားဖြူဖြူ ၊ မျက်ခုံးနက်နက် မျက်နှာပေါက် ပုံစံကျကျ ချစ်စဖွယ်ကောင်းတဲ့ ပုံစံအမူရာ ရှိတဲ့ အသက် သုံးဆယ်ကျော် အမျိုးသမီးရဲ့မျက်နှာကို မြင်ရတဲ့အခါမှာ သူမဟာ စိတ်ဓာတ်မာကျောသူ တစ်ဦးဖြစ်ပြီး လုပ်ချင်တာကို ဖြစ်အောင် လုပ်မဲ့သူဆိုတာ ကို သိမြင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ သူမရဲ့ အခုလို မြင်းစီးကလပ်ကို ဖြစ်လာရတဲ့ အကြောင်းရင်းများစွာလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။ သူမဟာ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး ပြည်ခရိုင် ၊ဇီးကုန်းမြို့နယ်မှာ နေထိုင်ခဲ့စဉ်က အဖေဖြစ်သူက မြင်းမွေးတဲ့ သူ တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့ပြီး မြင်းတွေကို ထိန်းကျောင်းခဲ့တဲ့ ဖခင်တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ သူမ ရှစ်တန်းလောက် ရောက်တဲ့အချိန်မှာ ပြည်မှာ မြင်းတွေ မရှိတော့ပဲ ခေတ်ရဲ့ ပြောင်းလဲလာမှု နောက်ပိုင်းမှာ မြင်းတွေအစား လူတွေဟာ စက်ဘီးတွေ၊ ဆိုက်ကားတွေနဲ့ ပြောင်းလဲ သုံးစွဲလာတယ်။ အဲဒီလိုနဲ့ မြင်းမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းတွေဟာ တစစ နဲ့ ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့ပါတယ်။ “ ငယ်စဉ်တုန်းကတော့ အစ်မက မတတ်နိုင်ခဲ့ဘူးလေ၊ အဲဒီ့ အခြေအနေကိုပဲ သိလိုက်ရတာ။ အစ်မက ညောင်ရွှေက အမျိုးသားနဲ့ ဖူးစာ ဆုံပြီးတော့ ညောင်ရွှေကို ရောက်လာခဲ့တယ်။ အဲဒီမှာ အစ်မရဲ့ ဗီဇ ပိုးလို့ ခေါ်ရတယ်လို့ဆိုမလား ။ ဒီက မြင်းလှည်းသမားတွေကို တွေ့လိုက်ရတဲ့အခါ မြင်းစီးချင်တဲ့လို့ ပြောလိုက်တဲ့အခါမှာ သူတို့ ပြောလာတဲ့ စကားက မိန်းကလေးဆိုတာ မြင်းစီးလို့မရဘူး၊ ရှမ်းမြင်းတွေ ဖြစ်တာရယ်၊ ရှင်းလောင်မြင်းတွေ ဖြစ်တာမို့ ယောကျာၤးလေးတွေပဲ ပေးတက်တာမို့ ပြောလိုက်တဲ့အခါမှာ အစ်မ ကဇွဲမလျော့ပဲ မိတ်ဆွေ ဖွဲ့ပြီး စီးခွင့်ရခဲ့ပါတယ် ”လို့ သူမက ပြန်ပြောင်း သတိတရနဲ့ ပြော ဆိုခဲ့ပါတယ်။ နောက်ဆုံးမှာတော့ သူမရဲ့ ကြိုုးစားမှုက အောင်မြင်ခဲ့တာ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ သူမ မြင်းပေါ်မှာ စပြီး စီးနင်းခွင့် ရတဲ့အချိန်မှာတော့ မြင်ကွင်းတွေက ရိုးရိုးကြည့်ရတာနဲ့ စာရင် မြင်းစီးရင်း မြင်းပေါ်ကနေ ကြည့်ရတဲ့ ခံစားမျိုးက မတူခဲ့ပါဘူး၊အရမ်းကြည့်လို့ကောင်းခဲ့တာကို ခံစားခဲ့ရတယ်လို့ သူမ က ပြောပြပါတယ်။ အရင်တုန်းက ညောင်ရွှေမှာ မြင်းလှည်း ၁၅ စီးလောက် ရှိနေခဲ့ရာမှ အခုဆိုရင် ၂စီးလောက်သာ ကျန်တော့ တဲ့ အတွက် မြင်းလှည်း သမားတွေရဲ့ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းတွေ တဖြည်းဖြည်း နဲ့ နည်းပါးလာခဲ့ပါတယ်။ လူတိုင်းက ဆိုင်ကယ်တွေ စီးလာတဲ့အတွက် ပုံမှန်ဝင်ငွေ မရှိတော့တဲ့အခါမှာ မြင်းတွေကို ချစ်လွန်းလို့သာ မွေးထားကြပေမဲ့ စားဝတ်နေရေးရှိတာကြောင့် မြင်းတွေကို ချစ်လျက်နဲ့ စွန့်လွှတ်လိုက်ရတာတွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒီလို အခြေအနေကို သူမ ငယ်စဉ်က တစ်ကြိမ် ကြုံဖူးခဲ့ပြီးပြီ။ အဲ့ဒီတုန်းကတော့ သူမက ငယ်ရွယ်ခဲ့တဲ့ အချိန်မို့ ဘာမှ မတတ်နိုင်ခဲ့တဲ့ အခြေအနေပါ။ အခုအခြေအနေနဲ့တော့ ကွဲပြားခြားနားခဲ့ပါပြီ။ အဲဒီလို ဖြစ်ရပ်မျိုးတွေကို ကြားလိုက်ရတဲ့အခါမှာ သူမဟာ စိတ်ကူးအကြံဉာဏ်တွေ ရသွားခဲ့ပါတယ်။လူတွေဟာ မြင်းလှည်းစီးတာကို စောင့်နေမဲ့အစား မြင်းပေါ်ကို လူတင်ပြီး သဘာဝတောထဲကို ပို့ဆောင်ပေးတဲ့ ဝန်ဆောင်မှု မျိုး ကို လုပ်လို့ရတဲ့ စိတ်ကူးအကြံဉာဏ်ကို သူမ စတင်ရရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းက လည်း ဝင်ငွေရနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်မျိုးပါပဲ၊ ဒီလို အခွင့်အရေးကို ဖန်တီးရမယ်လို့ သူမက မြင်းလှည်းသမားတွေကို ပြောပေမဲ့လည်း ဒေသခံ မြင်းလှည်းသမားတွေ အနေနဲ့ သူမရဲ့ ဆိုလိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကို နားမလည်ခဲ့ကြပါဘူး။ သူတို့ ကြောက်နေတယ်လို့ထင်တာပဲ၊ မကြောက်နဲ့လို့ သူမ ပြောခဲ့ပါတယ်။ ဒီပုံစံက ရှင်လောင်း လှည့်တဲ့ ပုံစံတစ်မျိုးပါပဲ လို့ သေသေချာချာ ရှင်းပြခဲ့ပေမဲ့ သူမ ဆိုလိုရင်းကို နားမလည်ခဲ့ကြပါဘူး။ စိတ်မြန် လက်မြန် ရှိတဲ့ သူမကတော့ သူမ ပြောဆိုခဲ့တဲ့ စိတ်ကူးအကောင်ထည် ကို ဖော်မယ်ဆိုပြီးတော့ မြင်းချစ်တဲ့သူတွေကို စု၊ မြင်းလှည်းသမားတွေကို စိတ်ခွန်အားတွေပေးပြီး အခုလို မြင်းစီးကလပ် ကို စတင်အကောင်ထည် ဖော်ခဲ့ပါတယ်။ တစ်နှစ်လောက် အကြာမှာ အင်္ဂလန်နိုင်ငံက ပေးတဲ့ စွန့်ဦး တီထွင်တဲ့ ဆု ကို သူမ ရရှိခဲ့ပါတယ်။ သူမ ရရှိခဲ့တဲ့ ဆုကတော့ နယ်မြေဒေသ ဖွံ့ဖြိုးရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဆုဖြစ်ပြီး ဆုကြေးအနေနဲ့ စတာလင်ပေါင် (၂) သောင်းရရှိခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီလိုနဲ့ မြင်းစီးကလပ်ကို သူမ စတင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ သူမရဲ့ မြင်းစီးကလပ် စတင်ဖို့အတွက် မြေဧက ၁၆ ဧက ဝယ်ထားခဲ့ပေမယ့် မြင်းစီးကလပ်အတွက် ငါး ဧက သာကို လက်ရှိမှာ ဖော်ဆောင်ထားပါတယ်။ မြင်းစီးကလပ်ကို စတင်ခဲ့တဲ့ အချိန်တုန်းက မြင်းသုံးကောင်းကနေ စတင်ခဲ့ပြီး ခုချိန်မှာတော့ မြင်း (၁၁) ကောင်ထိ ရှိနေခဲ့ပါပြီ။ သူမရဲ့ မြင်းစီးကလပ်မှာ ဝန်ဆောင်မှု နှစ်မျိုး ပေးထားပြီး မြင်းမစီးတတ်သေးတဲ့ သူတွေ အတွက် ဘေးနားကနေ Trainer လိုက်ပေးပြီး ဓာတ်ပုံရိုက်ပေးတဲ့ ပုံစံမျိုးရယ်။ စီးတတ်တဲ့ ဧည့်သည်တွေအတွက်ကျတော့ အရှေ့ကနေ မြင်းတစ်ကောင်နဲ့ ဦးဆောင်ပြီး သွားတဲ့ ဝန်ဆောင်မှုမျိုးကို ဆောင်ရွက်ပေးထားးပါတယ်။ သူမရဲ့ ကြိုးစားမှုကြောင့် ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်တုန်းကလည်း ဆု ထပ်မံရရှိခဲ့ပါသေးတယ်။ ဒေသခံ အမျိုးသမီးတွေကို အလုပ်အကိုင် ဖော်ဆောင်ပေးနိုင်ခဲ့အတွက် ခုဆိုရင် ဧည့်သည်တွေဟာ ညောင်ရွှေမှာ ပိုပြီး ရက်ကြာကြာနေနိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် သူမရဲ့ မြင်းစီးကလပ်မှာ ဆိုလာစွမ်းအင်နဲ့ မီးအသုံးပြုတဲ့အတွက် ဒိန်းမတ်က ပေးတဲ့ဆုကိုုလည်း ရရှိခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။ “ ညောင်ရွှေမှာ အရင်တုန်းကဆို အင်းလေးကန်ကြီးရှိလို့ လှေစီးရတာလို့ပဲ ထင်ခဲ့ကြပေမဲ့ ခုနောက်ပိုင်းမှာဆိုရင် activity တွေ အများကြီးရှိလာတာမို့ ရက်ကြာကြာနေထိုင်လာကြပါတယ်။ အဲဒီလို ပိုကြာကြာနေလေ ဒေသအတွက် အကျိုး ပိုရှိ လေ ပါပဲ ” ဟု သူမက ဆိုပါတယ်။ သူမရဲ့ မြင်းစီးကလပ်မှာ ဒေသရဲ့ မြင်းမျိုးစိတ်တွေကိုပဲ မပျောက်ကွယ်သွားအောင် မွေးမြူထားပြီး သူမရဲ့ မြင်းတွေကို ချမ်းသာ၊ ကင်းစတား၊ ကြာဖြူ၊ သစ္စာ ၊ ရွှေမင်းသမီး၊ ဒေဝီ ၊ လုလု စတဲ့ နာမည်တွေကိုု ပေးထားပြီး သူမရဲ့ မြင်းတွေကို ဧည့်သည်တွေနဲ့ အကျွမ်းတဝင်ဖြစ်အောင် လေ့ကျင့်သင်ကြားထိန်းကျောင်းပေးခဲ့သူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ သူမရဲ့ မြင်းစီးကလပ်မှာ နာမည်အကြီးဆုံးကတော့ တောင်တန်းနောက်ခံတွေနဲ့ ဓာတ်ပုံရိုက်ကောင်းတဲ့နေရာဖြစ်တဲ့ အင်းလေးကန်ကြည့် တောင်ကုန်း ပဲဖြစ်ပါတယ်။ မြင်းစီးကလပ်ကနေ ဝိုင်ခြံနဲ့ စပျစ်ခင်းတွေ ၊Coffee House တွေ ကို သွားတဲ့ လမ်းကြောင်းတွေက အထင်ကရ လမ်းကြောင်းတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ သူမရဲ့ မြင်းစီးကလပ် ဖော်ဆောင်တဲ့နေရာက တောင်ခြေ မြင်းစာခွန့် ကျေးရွာ ဖြစ်ပြီး အရင်တုန်းက ရှမ်းစော်ဘွားတွေ အတွက် မြင်းတွေ ထိန်းကျောင်း အစာကျွေးရတဲ့ ဒေသတစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ သူမရဲ့ ခံယူချက်က လူတိုင်း မြင်းစီးရင်း ရတဲ့ ခံစားမှုကို ပေးချင်တာဖြစ်ပြီး မြင်းပေါ်ရောက်တဲ့ ခံစားမှုရယ်၊ ဒါ့အပြင် မိန်းကလေးတွေ မြင်းစီးလို့ရတယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ခံစားမှုရယ် ၊ဒီလိုမြင်းစီးကလပ် တည်ထောင်ပေးလိုက်ခြင်းအားဖြင့် ဒေသခံဝင်ငွေ ပိုမို ရရှိစေလိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ အခုလို တည်တောင်ခဲ့တာ ဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ သူမရဲ့ လက်ဦးဆရာကတော့ အင်တာနက်ဖြစ်ပြီး မြင်းတွေ ဘယ်လိုထိန်းကျောင်းရမလဲ၊ ဘယ်လိုစီမံခန့်ခွဲရမလဲဆိုတာ တွေကို လေ့လာခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် သူမရဲ့ ဘဝမှာ ဘယ်သောအခါမှ မမေ့နိုင်တဲ့ စိတ်ခွန်အားဖြစ်စေခဲ့တဲ့ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုလည်း ရှိခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ မြင်းစီးကလပ် လုပ်ဖို့အတွက် နည်းပညာပိုင်းနဲ့ အကြံဉာဏ်တွေ ယူဖို့အတွက် မြင်းနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုကို အကြံဉာဏ် သွားတောင်းခဲ့စဉ်က မြင်းနဲ့ ပိုက်ဆံ ရှာဖို့ဆိုတာ မလွယ်ကူပါဘူး။ သူတို့တောင် နှစ် လေးဆယ်လောက်ရှိပြီ မဖြစ်နိုင်ဘူး၊ မြင်းထဲကို ပိုက်ဆံ ထည့်ရတာပဲ ရှိတယ်။ မြင်းတစ်ကောင်လောက် မွေးကြည့်လိုက်ပါ လို့ ပြောလိုက်တဲ့ ဒီစကားတခွန်းက Inle Horse Club ဖြစ်လာဖို့ စိတ်ခွန်အားတွေ ပေးခဲ့တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ “ သူတို့ ပြောတဲ့စကားတစ်ခွန်းအတွက်လည်း ကျေးဇူးတင်မိတယ်။ ကိုယ့်အတွက် အမြဲတမ်း ခွန်အားဖြစ်ခဲ့တယ်။ ကိုယ်လုပ်နိုင်ခဲ့တယ်ဆိုပြီး အမြဲတမ်းလည်း ဂုဏ်ယူမိခဲ့ပါတယ် ” လို့ သူမက ကျေနပ်ဂုဏ်ယူနေတဲ့ လေသံလေးနဲ့ ဆိုပါတယ်။ သူမဟာ မြင်းတွေကို ချစ်တဲ့သူတစ်ယောက်ဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီးတိုင်း မြင်းစီးလို့ ရနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ Massage တစ်ခုပေးချင်တဲ့ဆန္ဒ၊ ဒေသခံ ဝင်ငွေ ရရှိအောင် ဖန်တီးပေးချင်တဲ့ ဆန္ဒ၊ ဒေသ မြင်းမျိုးရင်းတွေကို မပျောက်ကွယ်သွားအောင် ထိန်းသိမ်းပေးချင်တဲ့ ဆန္ဒ၊ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ကို ချစ်မြတ်နိုးပြီး လိုက်လျော ညီထွေစွာ နေထိုင်လိုချင်တဲ့ ဆန္ဒ၊ Inle Horse club ကြီးကို ပို ခိုင်မာပြီး တစ်ဆင့်နဲ့တစ်ဆင့် တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်သွားချင်တဲ့ စိတ်ဆန္ဒတွေနဲ့ သူမရဲ့ ရှေ့လာမဲ့ အနာဂတ်မှာ တဖြည်းဖြည်း အကောင်ထည် ဖော်ဆောင်သွားမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ သူမရဲ့ စိတ်ကူးကို သူမ ရအောင် ဖော်ဆောင်ခဲ့တဲ့ အမျိုးသမီးတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး ဘဝမှာ ဘယ်လောက် ပဲ ခက်ခဲ နေပါစေ အောင်မြင်တဲ့သူဖြစ်အောင် မခံချင်စိတ်နဲ့ကြိုးစားရင်း အခုလိုInle Horse Club ကို တည်ထောင်နိုင်ခဲ့တဲ့တစ်ဦးဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ Vol_1_Issue_20 Photo_ သူရ(မဇ္ဇိမ) | ကိုရေအေး

မော်ကျွန်းသူ မကွေးတိုင်း တွင် အကောင်အထည် ဖော်ထားသည့် ရပ်ရွာလူထုအခြေပြုခရီးသွားလုပ်ငန်းဖြစ်သည့် မကျည်းကန် ရွာ CBT မှ ကနဦးစတင်အကောင် အထည်ဖော်ခဲ့သည့် မြိုင် CBT ကို ကျော်လွန်သွားခဲ့ ပြီဖြစ်သည်။ မကျည်းကန် ကျေးရွာ CBT မှာမကွေးတိုင်းဒေသကြီး ၊ချောက်မြို့နယ် စလေအုပ်စု အတွင်း တည်ရှိပြီး ယင်းဒေသသို့ လာရောက်လည်ပတ်သည့် နိုင်ငံခြားသားဧည့်သည်များမှာ ပြင်သစ်ခရီးသွား လာရောက်မှုမှာ များပြားကြောင်း မကွေးတိုင်းဒေသကြီး ဟိုတယ်ခရီးတာဝန်ခံ ဦး မြင့်စိန်ကဆိုသည်။ ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် မကျည်းကန်သို့ လာရောက်ကြသည့် ပြည်ပခရီးသွားဦးရေမှာ ၅၁၇ ဦးရှိပြီး ပြည်တွင်းဧည့်သည်မှာ ၁၉၉ ဦးလာရောက်လည်ပတ်ခဲ့ခြင်းက မကျည်းကန် CBT၏ အောင်မြင်မှုတစ်ခုပင်ဆိုလိုရပါမည်။ ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ လူနေမှုဘဝ အဆင့်အတန်းများမြင့်မားလာစေရေးကို ရည်ရွယ် ပြီး ရပ်ရွာလူထုအခြေပြုခရီးသွားလုပ်ငန်းများကိုပြည်နယ်နှင့်အလိုက် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ကနဦးစတင်အကောင်အထည်ဖော်ဖြစ်ခဲ့သည့်ရွာမှာ ယင်းတိုင်းဆည် အနီး အမှီပြုနေရသည့်မြိုင်ဆိုသည့်ရွာကလေးပင်ဖြစ်သည်။ ထိုရွာကလေးကို CBT လုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးစေရန် Action Aid နှင့် ပူးပေါင်းပြီး ပုဂံပတ်လည်အတွင်း ရွာပေါင်း ၁၉၆ ရွာကို ယူခဲ့ကာ ယင်းအထဲမှ မြိုင်ရွာအပါအဝင် ၄ ရွာကို Journay လုပ်ငန်းမှ Tour Site တစ်ခုအဖြင့် အသက်သွင်းပုံဖော်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မြိုင်ရွာသည် CBT ၏ အစမ်းသပ်ခံ ရွာကလေးဖြစ်ခဲ့ပြီး CBT ကို ပဲ့ကိုင်ခဲ့သူ လည်း ဖြစ်သည်။မြိုင် ဒေသရှိ CBT လုပ်ငန်း အောင်မြင်ပါက ယင်းရွာ၏ လုပ်ကိုင်ပုံ နည်းစနစ်များကို အခြေခံပြီး Made in Copy ယူကာ တစ်ခြား ဒေသများတွင် ဆက်လက် လုပ်ကိုင်ဖို့ရည်ရွယ်ချက်ပင်ဖြစ်သည်။ မြိုင် CBTကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီးနောက် ပုံစံတူ CBTများကိုပြည်နယ် အလိုက် စတင်လာခဲ့ကြသည်ဟုဆိုနိုင်ပါသည်။ ဒေသခံများ၏ လူနေမှုဘဝများကို အနီးကပ် လေ့လာကြည့်ရှုလို့ရနိုင်သည့် တစ်ခုတည်းသော နေရာပင်ဖြစ်သည်။ CBTတစ်ခု အောင်မြင်ဖို့ရန်မှာလည်း ကျေးရွာရှိ လူထု၏ စိတ်ဝင်စားမှုပေါ်တွင် အများကြီးမူတည်သည်ဟု ဆရာကြီး ဒေါက်တာ အောင်ထွန်းသက်က ပြောခဲ့ဖူးပါသည်။ ရပ်ရွာညီညွတ်ရမည်ဟုဆိုခဲ့သည်။ ညီညွတ်မှုမရှိပါက မအောင်မြင်နိုင်ဟုဆိုခဲ့သော်လည်း လက်ရှိမကျည်းကန်၏ ရလာဒ်အခြေအနေမှာ အောင်မြင်နေသည်ဟု ဆိုရမည်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းအကောင်အထည်ဖော်ပြီးထားသည့် နှစ်ခုမှာ မြိုင် CBTနှင့် မကျည်းကန် CBTပင်ဖြစ်သည်။ နောက်ထပ်ဖော်ဆောင်မည့်နှစ်ခုကိုလျာထားသော်လည်း ကျွန်းကလေးရွာ CBTနှင့် ထန်းပင် ကုန်း CBTတို့ကို မဖွင့်နိုင်သေးချေ။ မကျည်းကန် CBT ဝင်ငွေမှ စီးဆင်းလာသည့် ဒေသအတွက် ရံပုံငွေမှာ ၂၀၁၈ ခုနှစ်အတွင်း သိန်း ၄၄ သိန်းနှင့် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင်သိန်း ၆၀ ကို ရရှိခဲ့ခြင်းကြောင့် ရပ်ရွာလူထုအခြေပြူခရီးသွားလုပ်ငန်းဝင်ငွေမှအကျိုးကျေးဇူးများကို ရရှိခံစားနေပြီဖြစ်သည်။ မကျည်းကန်ကျေးရွာ၏ အားသာချက်မှာ မကွေးတိုင်းသို့ တိုက်ရိုုက်လာရောက်လည်ပတ်နိုင်သလို ပုဂံဒေသမှလည်း တဆင့် လာရောက်လည်ပတ်နိုင်သည့် အတွက် အားသာချက်များရှိခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ ပုဂံ နှင့် မကျည်းကန်ကျေးရွာမှာ မိုင်အားဖြင့် ဆိုပါက ၃၀ မိုင်နီးပါးကွာဝေးသဖြင့် ပုဂံမှလာရောက်လည်ပတ်ကြသည့် သူများလည်းရှိသလို စလေမြို့မှလည်း လာရောက်လည်ပတ်ကြခြင်းကြောင့် အချက်အချာကြသည်ဟုလည်းဆိုနိုင်ပါသည်။ မကျည်းကန်သို့လာရောက်လည်ပတ်ကြသည့် ဧည့်သည်များအနက် ပြင်သစ်ခရီးသွားများမှာ ပိုများပြားခြင်း နှင့် ယူကေမှလည်း လာရောက် ကြသည့်ခရီးသွားများလည်းရှိခြင်းက မကျည်းကန် ၏ အားသာချက်ဟုပင်ဆိုရမည်။လက်ရှိတွင် ပြည်တွင်းပြည်ပဧည့်သည်များ လာရောက်တည်းခိုနိုင်ရန်အတွက် မကျည်းကန်CBTတွင် နှစ်ထပ်အိမ် ၃ လုံးကိုဆောက်လုပ်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်းသိရသည်။လာရောက်လေ့လာသူများသည် စလေ ရုပ်စုံကျောင်း၊ ကိုလိုနီခေတ် အဆောက်အအုံ များ ကို သွားရောက်ကြလေ့ရှိပြီး စလေ မြို့မှ ၄မိုင်အကွာတွင် တည်ရှိသည့် ရှင်ဘုရင်စာကြိုဘုရားကိုလည်း သွားရောက် လေ့လာကြသည်ကများပြားသည်ဟုဆိုသည်။ ၎င်းတို့က မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ စလေမြို့ဟောင်း ဦးပုညစာကြည့်တိုက် စသည့် နေရာများသို့ စိတ်ဝင်တစားလေ့လာကြသည်ဟုဆိုသည်။ မကျည်းကန်သို့လာရောက်လည်ပတ်ကြသည့်နိုင်ငံခြားဧည့်သည်တစ်ဦးလျှင် န့နက်စာ၊နေ့လည်စာ ၊ညစာ နှင့် Guide ခ အပါအဝင် တစ်ညလျှင် ကျပ်သုံးသောင်းခွဲ ဖြင့် သတ်မှတ်ထားသလို ပြည်တွင်းခရီးသွားများအတွက်လည်း ယင်းနှုန်းထားဖြင့်သာယူကြောင်း ကျေးရွာကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ ဦးပန်းမွှေးကပြောသည်။ " ပြည်တွင်းကောပြည်ပကောတည်းခိုလို့ရပါတယ်။ အဓိက က ဟောခန်းမနဲ့အိပ်တာများတယ်။ ၇ ယောက်အိပ်လို့လည်းရှိတယ်။ နှစ်ယောက်အိပ်တဲ့ အခန်းလည်းရှိတယ်။ ဧပြီလအတွင်းမှာ ဈေးနှုန်းတော့ပြောင်းဖို့ရှိတယ်။ အခုက ၂၂ ရက်နေ့ထိ ညအိပ် ရှိတယ် ။အဲဒီနောက်ပိုင်းတော့ မရှိသေးပါဘူး။ စက်ဘီးဌားစီးရင် တော့ တနေကုန်ကို ၂ ဒေါ်လာလောက်ယူတယ်" ဟု ၎င်းက ပြောသည်။ ညမအိပ်ပဲ ပုဂံဘက်မှ လာရောက်လေ့လာကြသည့် သူများအနေဖြင့် မကျည်းကန်ရွာတွင် ထမင်းစားမည်ဆိုပါက တစ်ဦးကို ၄၀၀၀ နှှုန်းဖြင့် မှာယူ စားသောက်ခြင်းဖြင့် တစ်ဖက်တလမ်းမှ ဒေသ၏ ဝင်ငွေ ရရှိအောင် ကူညီပေးနိင်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။CBTဆိုသည်မှာ ဧည့်သည်ကို စိတ်ကျေနပ်မှုရအောင် ဝန်ဆောင်မှုှုပေးသည့် အရာတစ်ခုဟုတင်စားချင်ပါသည်။မြန်မာနိုင်ငံ၏ အညာဒေသတစ်ခု ထဲတွင် ပါဝင်သည့် ထိုဒေသမှ ဒေသခံများ ၏ချစ်စရာဓလေ့များ၊ရိုးသားလှသည့် အပြုအမြုုများက နိုင်ငံခြားသားများအတွက် အထူးနှစ်ခြိုက် သဘောကျခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတွင် အောင်မြင်မှုများရရှိထားသည့် ပခုက္ကူရှိ မြိုင်CBTဖြစ်ပြီး ဒုတိယအနေဖြင့်ချောက်မြို့နယ်အတွင်းရှိ မကျည်းကန်CBT မှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် စတင် ဖွင်လှစ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မကျည်းကန်ကျေးရွာတွင် အိမ်ခြေ ၁၂၇ အိမ်ရှိပြီးလူဦးရေ ၄၅၀ ဝန်းကျင် နေထိုင်ကြကာ အများစုမှာစိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းကို လုပ်ကိုင်ကြသည်။ လက်ရှိတွင်ဧည့်သည် ဝင်ရောက်မှု စာရင်းအရမြိုင်CBT သို့ ၂၀၁၇ ခုနှစ် အတွင်း ပြည်ပဧည့်သည် ၈၀၀ နီးပါး၊ ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ပြည်ပဧည့်သည် ၃၂၇ ဦးနှင့်ပြည်တွင်း ခရီးသွား ၁၆၀ ဦး ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ မကျည်းကန်ကျေးရွာသို့ ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ပြည်ပဧည့်သည် ၅၁၇ ဦးနှင့် ပြည်တွင်း ဧည့်သည် ၁၉၉ ဦး ဝင်ရောက် ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလနှင့် ဖေဖေါ်ဝါရီလနှစ်လအတွင်း မကျည်းကန်ကျေးရွာသို့ နိုင်ငံခြားသား ဧည့်သည် ဝင်ရောက်မှုမှာ ၂၉၂ ဦး ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးဖြစ်ခြင်းကြောင့် မကျည်းကန်သို့ နိုင်ငံခြားသားဝင်ရောက်မှု များပြားလာခြင်းမှာ မကျည်းကန်၏ အောင်မြင်မှုပင်ဟု ဆိုရမည် ဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် ခရီးသွားအကျနည်းနေသည့် ကာလများတွင် မကွေးတိုုင်းဒေသကြီး အတွင်းရှိ CBTကျေးင်္ရွာသို့ ဧည့်သည်ဝင်ရောက်မှုမှာ များလာသည်ဟုဆိုနိုင်သည်။ရိုးရှင်းလှသည့် နှစ်ထပ်အိမ် များဖြင့် တည်ဆောက်ထားသည့် မကျည်းကန် CBTမှာ တခြားပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီးများတွင်ဖော်ဆောင်နေသည့် CBTများထက် ပိုပြီးအောင်မြင် သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ ဒေသ၏ အကျိုးစီးပွားကို တိုက်ရိုက်ရရှိခံစားရနိုင်သည့် တစ်ခုတည်းသော ခရီးသွား လုပ်ငန်း တစ်ခုဖြစ်ကာ ဒေသ၏ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းကိုလည်း ဖန်တီးပေးနိုင်ခြင်းကြောင့် အကျိုးကျေးဇူးများစွာရရှိသည်ဟုဆိုပါသည်။အများအားဖြင့် CBTမှာ အိမ်နီးချင်းထိုင်းနိုင်ငံတွင်လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက အောင်မြင်လာခဲ့သည့် လုပ်ငန်းဖြစ်သည်။ " CBT ဖွင့်လိုက်တဲ့အတွက် လူနေမှု စနစ်ကတော့ အရင်ထက်စာရင် အဆင့်အတန်းကတော့ ပြောင်းလဲသွားကြတယ်၊ ဆက်ဆံတာတွေကအစပေါ့၊ နိုင်ငံစုံနဲ့ ဆက်ဆံရတာနားလည်သွားပြီ ။ ချမ်းသာလောက်အောင်တော့ မချမ်းသာပါဘူး၊ဒါပေမယ့် ပုံမှန်ဝင်ငွေလေးတစ်ခုလောက်တော့ရသွားတယ်" ဟု ဥက္ကဋ္ဌ ဦးပန်းမွှေးက ပြောသည်။တစ်နှစ်တစ်နှစ် မကျည်းကန်CBT မှ ရရှိသည့် ကျေးရွာ ရံပုံငွေမှ ရရှိသည့် ဝင်ငွေများကို ကျောင်းသူကျောင်းသားများအတွက် လိုအပ်သည်များကို ထောက်ပံ့ပေးခြင်း၊ ရွာရှိ ကိုယ်ဝန်ဆောင်များအား ထောက်ပံ့ပေးခြင်း၊ ကျေးရွာ မီးလင်းရေး များနှင့် ဒေသဖွံံ့ဖြိုးရေးများတွင် ပြန်လည်သုံးစွဲ သွားနေကြောင်းသိရသည်။ ထို့ကြောင့် CBT လုပ်ငန်းကို ဟန်ချက်ညီညီပူးပေါင်းအကောင်အထည်ဖော်မှသာ အောင်မြင်မည်ဖြစ်ပြီး ကျေးရွာရှိဒေသခံများ၏ စိတ်ဝင်စားမှုကလည်း အရေးကြီးခြင်းကြောင့် တဖြည်းဖြည်းနှင့် အောင်မြင်လာခဲ့သည့် မကျည်းကန်CBT ရွာ က သက်သေတစ်ခုပင်ဖြစ်ပါတော့သည်။ Travelling_Journal/Vol_1_Issue_22 Photo_Aungkhine

စည်သူကျော် ၂၀၁၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလအတွင်းက မွန်ပြည်နယ် မော်လမြိုင်မြို့သို့ တာဝန်ဖြင့် သွားရောက်ခဲ့ရသည်။ မော်လမြိုင်သို့ရောက်ရှိခိုက် မရောက်ဖြစ်တာကြာပြီဖြစ်သော ကျိုက္ခမီ ရေလယ်ဘုရားနှင့်စက်စဲကမ်းခြေသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ အလုပ်ကိစ္စများပြီးပြတ်၍ နောက်တစ် နေ့ နံနက်စောစောတွင် မော်လမြိုင်မှ ကားဖြင့်ထွက်ခွာလာခဲ့သည်။ မြို့ပြအငွေ့ အသက်များ ခေတ္တခွာချ၍ တောတောင်တို့၏ အရိပ်အာဝါသများ ထုံမွှမ်းရာလမ်းခရီးဖြစ်လေသည်။ ကားလေး က လမ်းတစ်လျှောက် ရာဘာတောများကို တရိပ်ရိပ်ဖြတ်သန်းလာခဲ့သည်။ ကျိုက္ခမီသို့ရောက်လုဆဲဆဲလမ်းတစ်နေရာတွင် မွန်ရိုးရာလုံချည်အနီတီရှပ်အဖြူလေးများ ဝတ်ဆင်ထားသော အလှူခံအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကိုတွေ့ရလေသည်။အလှူခံအဖွဲ့သည် ထုံးစံအတိုင်းမော် တော်ယာဉ်များကို ရပ်တန့်စေ၍ ချိုသာကြည်နူးစွာ အလှူခံကြလေသည်။ လော်စပီကာမှ သီချင်း သံကလည်း သဒ္ဒါတရားကို နှိုးဆော်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတစ်နံတစ်လျားတွင် အလှူခံအဖွဲ့ များတွေ့ရတတ်သည်မှာ အထူးအဆန်းတော့မဟုတ်ချေ။ အလှူခံအဖွဲ့များမှ အလှူရှင်ကားများ၊ ဆိုင်ကယ်များသို့ အချိုရည်၊ ချိုချဉ်များပြန်လည်၍ မေတ္တာလက်ဆောင်ကမ်းကြသည်။ ယခုအလှူ ခံအဖွဲ့သည်လည်း ရောက်လာသမျှတို့အားကြွပ်ကြွပ်အိတ်ဖြင့်ထည့်၍ ပလက်စတစ်ပိုက်ကလေး များတပ်ထားသော အချိုရည်ထုပ်ကလေးများကို နည်းများမဆို လှူဒါန်းသမျှ ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ဖော ဖောသီသီ တုံ့ပြန်ပေးကမ်းဝေငှလျက်ရှိလေသည်။ မိမိတို့ကားလေးအလှူခံအဖွဲ့ကိုလွန်လာသည်နှင့် တွေ့ရသောမြင်ကွင်းက မိမိမျက်စိကိုပင် မိမိမယုံနိုင်အောင်ဖြစ်မိလေတော့သည်။ လမ်းဘေးဝဲယာတစ်လျှောက် ကြွပ်ကြွပ်အိတ်များ၊ ပလပ်စတစ်ပိုက်များကား ဖွေးဖွေးလှုပ်လျက်ရှိလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ဟုခေါ်ဝေါ်ကြသော အရွယ်စုံအိတ်များကို တွင်ကျယ်စွာ သုံးစွဲလျက်ရှိသည်ကို အားလုံးအသိပင်ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အဆိုပါအိတ်များသည် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ကိုရေရှည်တွင် ဆိုးရွားစွာထိခိုက်စေသောပစ္စည်းများဖြစ်သည်ကိုတော့ ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့် သိရှိသူနည်းပေလိမ့်မည်။ အဆိုပါပလတ်စတစ်အိတ်များသည် Non-degradeble ဟုခေါ်ဆိုသော လွယ်ကူစွာမ ပျက်စီးနိုင်သည့် ပစ္စည်းအမျိုးအစားဖြစ်သောကြောင့်မြေကြီးထဲတွင် နှစ်ကာလရှည်ကြာစွာတည် ရှိပြီး မြေဆီလွှာကိုညစ်ညမ်းစေသည်။ အလားတူရေတွင်လည်းမပျော်ဝင်သောကြောင့် ရေနေ သတ္တဝါများ၏အသက်အန္တရာယ်နှင့် ရေထုသန့်စင်မှုကို ဒုက္ခပေးလျက်ရှိသည်။ ယင်းသို့ ဗြဟ္မာဦး ခေါင်းသဖွယ်ဖြစ်သော ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးတွင် သုံးစွဲခြင်းမပြုကြတော့ချေ။ သို့ရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံမှာကား ကုန်ကျစရိတ်သက်သာခြင်း၊ သုံးစွဲရလွယ်ကူခြင်းတို့ကြောင့် အခိုင်အမာအားပေးလျက်ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၉၆၇ခုနှစ်မှစတင်၍ ပလတ်စတစ် ၉.၁ ဘီလျံတန်ကို ထုတ်လုပ်ခဲ့ရာတွင် ၆.၃ ဘီလျံတန်သည် စွန့်ပစ်အမှိုက်များဖြစ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အနက်မှ ၉% ကိုသာ ပြန်လည် အသုံးပြုနိုင်ခဲ့သည်။ သို့နှင့်ပလတ်စတစ်သည်ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကာဗွန်ပြီးလျင် သဘာဝပတ်ဝန်း ကျင်ကို အခြိမ်းခြောက်နိုင်ဆုံး အရာတစ်ခုဖြစ်လာသည်။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းအနေဖြင့် ထိုပြဿနာ ကို မည်သို့ပြောင်းလဲတားဆီးမည်နည်း။ငြင်းဆိုရန်သာ တစ်ခါသုံးပလတ်စတစ်ကို အသုံးပြုဖို့ ဖြစ်သည်။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ကမ္ဘာ့ အသားတင်ထုတ်လုပ်မှု၏ ၁၀ရာခိုင်နှုန်း၊ အလုပ်အကိုင် (၁၀)ခုတွင် တစ်ခုစသည်ဖြင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကိုအထောက်အကူပြုလျက်ရှိသကဲ့သို့ ပလတ်စ တစ်စွန့်ပစ်မှု၊ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု၊ ရေဆိုးစွန့်ထုတ်မှု စသည်တို့ကြောင့်လည်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှုကို ကြီးမားသော ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိနေပေသည်။ ခရီးသွား လုပ်ငန်းနယ်ပယ်ကျယ်ပြန့်လာသည်နှင့်အမျှ စီမံခန့်ခွဲနိုင်မှု အားနည်းခြင်းနှင့်အတူခရီးသွားလုပ် ငန်းမှ စွန့်ထုတ်သောအမှိုက်သရိုက်အညစ်အကြေးများသည်ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာအတွင်းနှင့် ကမ္ဘာ့ မြေဆီလွှာအတွင်းနိဂုံးကမ္ပတ် အဆုံးသတ်လျက်ရှိနေပေသည်။ ဤနေရာတွင် မေးစရာရှိသည်။ သို့ဖြင့် အဆိုပါ ကြွပ်ကြွပ်အိတ်များကို စနစ်တကျစွန့်ပစ် လျင်ရော။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို မထိခိုက်ပါပြီလော။ အဆိုပါ ပလတ်စတစ်အိတ်များသည် လွယ်ကူစွာ သူ့အလိုအလျောက် ဆွေးမြေ့ပျက်စီးခြင်းမရှိသဖြင့် မီးရှို့ဖျက်ဆီးကြသည်။ ယင်းသို့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးရာမှ ထွက်ပေါ်လာသော မီးခိုးများသည် အဆိပ်ငွေ့များပင်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာလေထု ကို ညစ်ညမ်းစေသည်။ ဖန်လုံအိမ်အာနိသင်ရှိပြီး ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အသီးသီးတွင် ပလတ်စတစ်အိတ်အသုံးပြုမှုကို သိသိ သာသာလျှော့ချလျက်ရှိသည်။၂၀၁၉ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလအတွင်းက ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၊ မာကတီသို့ သွားရောက်ခဲ့ရာတွင် စတိုးဆိုင်ငယ်များကအစ စူပါမားကတ်ကြီးများ အဆုံးလမ်းဘေးဈေးသည် များပါမကျန် ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ကို လုံးဝအသုံးမပြုတော့သည်ကို သတိပြုမိခဲ့သည်။ ထို့အပြင် တည်းခိုရာ ဟိုတယ်တွင်လည်း ပလတ်စတစ်သောက်ရေသန့်ဘူးကို မထားပေးဘဲ ပလတ်စတစ် ရေဘူးအစား ဖန်ပုလင်းဖြင့် သောက်ရေကို ထားပေးသည်ကိုတွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ချင်းမိုင်တွင် ဟိုတယ်၌် သွားတိုက်တံ၊ ဘီးစသည့် ပလတ်စတစ် အသုံး အဆောင်ပစ္စည်းများကို ထားပေးမထား။ ဧည့်သည်မှလိုအပ်၍ ရယူလိုလျှင် ဧည့်ကြို ကောင်တာ တွင် တောင်းယူနိုင်သည်။ နေ့တဓူဝ အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများကို ယင်းသို့ကန့်သတ်လိုက်ခြင်း ဖြင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အတွက် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ လျော့ကျသွားသလို ဧည့်သည်အတွက် ဖြည့်တင်းပေးရသည့် ကုန်ကျစရိတ်ကိုလည်း လျှော့ချပြီးသားဖြစ်သွားသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်မတော့ ဟိုတယ်များတွင် အခမ်းအနားတစ်ခုပြီးတိုင်း စွန့်ပစ်ရသည့်ရေ သန့်ဗူးများကား ကြောက်ခမန်းလိလိ၊ ထို့ပြင်တဝ အဝေးပြေးကားများပေါ်တွင် လိုလိုမလိုလိုအ သုံးပြုရန်ပေးထားသည့်ကြွပ်ကြွပ်အိတ်များ၊ စားသောက်စရာနှင့် လက်ဆောင်ပစ္စည်းများထုပ်ပိုး ရန်အတွက် ပလတ်စတစ်အိတ်များ။ ယခင်ကတော့ကြွပ်ကြွပ်အိတ်အသုံးပြုမှုလျှော့ချဖို့ ပညာပေး ဇာတ်လမ်းတိုလေးတွေရုပ်မြင်သံကြားမှာလာတာတွေ့ရသည်။ Refuse- ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ဖြင့် ထုပ်ပိုးပေးခြင်းကို ငြင်းဆိုဖို့၊ ယခုနောက်ပိုင်းတွင် ချည် ထည်အိတ်များကို ခရီးစဉ်ဒေသများတွင် အမှတ်တရပစ္စည်းများအဖြစ်ရောင်းချပေးရာ ကြွပ်ကြွပ် အိတ်ဖြင့်ထုတ်ပိုးပေးခြင်းကို ငြင်းဆို၍ ၎င်းအိတ်များဖြင့်သယ်ဆောင်သွားပါက ပတ်ဝန်းကျင်ညစ် ညမ်းမှုကို လျော့ကျစေပြီး ဒေသခံများ၏ ဝင်ငွေတိုးတက်ရရှိရေးကို အထောက်အကူပြုသည်။ Reuse- ပြန်လည်အသုံးပြုဖို့၊ ကြွပ်ကြွပ်အိတ်၊ ရေသန့်ဗူးစသည့် ပလတ်စတစ်အသုံးအ ဆောင်ပစ္စည်းများကို တစ်ကြိမ်တစ်ခါသာ အသုံးပြုခြင်းထက် အကြိမ်ကြိမ်ပြန်လည်အသုံးပြုခြင်း၊ သောက်သုံးပြီးရေသန့်ဗူးအခွံများကိုစွန့်ပစ်ခြင်းမပြုဘဲအကြိမ်ကြိမ်ရေပြန်လည်ဖြည့်တင်းသောက် သုံးခြင်း၊ သွားတိုက်တံများကိုပြန်လည်အသုံးပြုခြင်း။ဗြိတိန်တွင် အများသုံးရေသန့်ပိုက်ခေါင်းများ ကိုလူစည်ကားရာနေရာများတွင် ထားရှိပေးခြင်းဖြင့် ခရီးသွားများအနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ရေပုလင်း၊ ရေဗူးများတွင် ရေပြန်လည်ဖြည့်တင်းသောက်သုံးနိုင်သည်ဖြစ်ရာ ပလတ်စတစ်ရေဗူးအသုံးပြုမှု ကို လျှော့ချပစ်သည့်လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။Reduce - လျှော့ချအသုံးပြုဖို့၊ ပလတ်စတစ်ထုတ်လုပ်မှုနှင့်သုံးစွဲမှုကိုလျှော့ချရန်၊ ပလတ်စတစ်သုံးစွဲရန်မလိုအပ်သော နေရာများတွင် ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ကို မသုံးဘဲ အခြားအစားထိုး ထုပ်ပိုးမှှုကို အသုံးပြုရန်၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကုန်ပျော့၊ ကုန်မာ၊ အိမ်သုံးကုန်၊ စားသောက်ကုန် အရည်အဖတ်ကအစ အညစ်အကြေးစွန့်ပစ်မှှုအထိ ကြွပ်ကြွပ်အိတ်ကို သုံးစွဲလျက်ရှိရာ လျှော့ချပစ်ရန် ကျိန်းသေပေါက်လိုအပ်သည်။ Recycle- အခြားအသုံးပြုနိုင်သောပစ္စည်းများအဖြစ် ပြောင်းလဲအသုံးပြုခြင်း။ ကော်ဖီမစ် အိတ်အခွံများဖြင့်ဖျာငယ်များ၊ လက်ကိုင်အိတ်များပြုလုပ်၍ အမှတ်တရပစ္စည်းအဖြစ်ပြန်လည် ရောင်းချသည်ကို ဟိုတယ်တစ်ချို့တွင်တွေ့ရှိရသည်။ ယင်းကဲ့သို့ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းကို ပြန်လည်ပြု လုပ်အသုံးချခြင်းဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှုကိုသက်သာစေမည်ဖြစ်သည်။ ပလတ်စတစ်အန္တရာယ်ကား ခရီးသွားလုပ်ငန်း ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ခြိမ်း ခြောက်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်မှာ အငြင်းပွားဖွယ်မရှိပေ။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကိုနိုင်ငံစီးပွားရေးအတွက် အားထားရသော ကျွန်းနိုင်ငံငယ်လေးများသည် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှ စွန့်ပစ်အမှိုက်များကြောင့် အကျိုးသက်ရောက်မှုများခံစားလာရသည်။ စွန့်ပစ်အမှိုက်များကြောင့်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အလှ အပကိုအကျည်းတန်အရုပ်ဆိုးစေသည်ဖြစ်ရာ ခရီးသွားဆွဲဆောင်မှုကိုလျော့ကျစေသည်။ ထို့ ထက်ဆိုးသည်ကား ရေရှည်ဆက်သွားပါက သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အဖတ်ဆယ်မရအောင်ပျက်စီး သွားစေနိုင်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပလတ်စတစ်အိတ်၊ ဖော့ဗူးနှင့်ရေသန့်ဗူးတို့ကို အစားအသောက်နှင့် ကုန် ပစ္စည်း လက်လီရောင်းချသောနေရာများတွင်ရောင်းသူရော ဝယ်သူပါလှိုင်လှိုင်သုံးလျက်ရှိသည်။ အချို့ ကား တစ်အိတ်မလောက်၍ နှစ်အိတ်တောင်း၏။ တစ်အိတ်နှင့် တစ်အိတ်ထပ်ကိုင်၏။ ရောင်းသူ ကလည်းသဒ်ဓါကြည်ဖြူစွာတောင်းသလောက်ပေး၏။ အံ့ဖွယ်ပင်။ ခရီးစဉ်ဒေသများတွင် Local NGO များ၏ ဦးဆောင်စီစဉ်မှုဖြင့် အမှိုက်ကင်းစင်ရေး အမှိုက်ကောက်သည့် ကမ်ပိန်းများပြုလုပ်ကြသည်ကိုတွေ့ရှိရပါသည်။ အားပေးသင့်သည့်ကောင်း မွန်သောအစီအစဉ်များပါပေ။ သို့သော် ရှင်းသူကားရှင်း၊ သုံးသူကသုံး၊ ပစ်သူကပစ်ဆဲပင်။ United Nations မှ ထုတ်ပြန်ထားသည့် Sustainable Development Goals (၁၇) ချက်တွင် အမှတ်စဉ် (၁၂) ၌ “Responsible Consumption and Production” ဟူသော အချက်ပါဝင် သည်။ သို့သော် ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွင် တာဝန်သိစွာထုတ်လုပ်ခြင်းနှင့် သုံးစွဲခြင်းတို့ မရှိသမျှ Sustainable Development Goals နှင့်အလှမ်းဝေးနေမည်ဖြစ်ဆဲပင်။ TravellingJournal/Vol_1_Issue_22 Photo_ credit